Studia Wilanowskie (3/4.1978)

80

żołnierzy rozbiegła na rabunek namiotów; wykorzystały to oddzia-
ły bośniackie i przystąpiły do przeciwuderzenia, które husaria
polska rozbiła nadbiegając z boku, a wówczas odwrót Turków za-
mienił się w bezładną ucieczkę. Część uciekających rzucała się
ze stromego brzegu do Dniestru, a część w panicznym strachu bie-
gła ku mostowi. U Bensheimera most ten zapełniają dość luźnie
zbiegowie kroczący jak procesja z rozwiniętymi sztandarami, wia-
domo natomiast /nie tylko z relacji Krzczonowicza/, że panował
tam taki tłok, iż spychano się wzajemnie do wody, aż wreszcie
most się załamał.
Do pozytywnych stron relacji Bensheimera należy wierniejsze
przedstawienie udziału wojsk koronnych w samej bitwie. Zajmują
one nie skrawek frontu, ale jego połowę, przy czym pośrodku
pierścienia oblegających znajduje się konnica Dymitra Wiśnio-
wieckiego i Potockich, na której rozwiniętych sztandarach od-
różnić można orły i herby być może Wiśniowieckich i Pilawę Po-
tockich. Na lewo od nich stoją oddziały litewskie z Pogonią na
sztandarach; inne znaki są. nieczytelne. To wszystko odpowiada
prawdzie, podobnie jak i wygląd obozu tureckiego. Zapełnia go
nie gęste morze głów, jak u Krzczonowicza, ale przeważnie na-
mioty a obrońców widać tylko na częściach przylegających do ob-
warowań. Ostatnim szczegółem, potraktowanym przez Bensheimera
realistycznie, jest przedstawiony na pierwszym planie, las bu-
kowy, który w przygotowaniach do bitwy odegrał pewną rolę, a u
Krzczonowicza był symbolizowany przez trzy kępy dekoracyjnych
krzewów.
Jest rzeczą godną uwagi, że Benseimer, który we własnym prze-
konaniu korygował niedociągnięcia młodszego towarzysza i dawał
"poprawniejszą" wersję jego przekazu, nie mógł się oprzeć po-
kusie zapożyczania od niego pewnych motywów, czy pomysłów. Do
takich należy wprowadzenie pojedynczych postaci ludzkich na
przedpolu lub między oddziałami. Ale pod tym względem doświad-
czony majster nie dorównał swemu pierwowzorowi. Wypróżnia, sięnp.