Studia Wilanowskie (3/4.1978)

Zdzisłatu Żyguiski jr
TROFEA WIEDEŃSKIE

Zdawałoby się, że powiedzenie Woltera "Nic nie jest bar-
dziej znane, niż oblężenie Malty przez Turków w roku 1565" od-
nieść można także do Odsieczy 'Wiednia w roku 1683. A jednak w
tym zakresie badań historycznych wiele jest jeszcze do zrobie-
nia. Protagoniści kampanii roku 1683, Turcy, Austriacy, Niemcy i
Polacy nie szczędzili piór, inkaustu i papieru, aby przedstawić
przebieg wydarzeń, z których znaczenia w pełni zdawali sobie spra-
wę. Relacje tureckie przeznaczone były przede wszystkim na uży-
tek wewnętrzny, niedrukowane, służyć miały znalezieniu przyczyn
bezprzykładnej klęski, wskazaniu winnych, wyciągnięciu właści-
wych dla osmańskiego państwa wniosków, służyły też zapewne wy-
bieleniu niektórych dowódców i mężów stanu ponoszących wspólną
odpowiedzialność. W związku z tym, ma się rozumieć, cechowała
tureckich kronikarzy skłonność do wygórowanego szacowania sił
przeciwnika, szczególnie sił Odsieczy. Rękopiśmienne relacje
strony zwycięskiej szybko zostały powielone drukiem, co więcej,
z pełną świadomością rozbudowano akcję propagandy tej wiktorii,
przy czym wykorzystano wszelkie ówczesne środki masowego prze-
kazu, nie tylko w postaci słowa drukowanego /bo to odbierane by-
ło wówczas ograniczonym stopniu/, ale przede wszystkim słowa
żywego /przemówienia sejmowe, orać je podczas bankietów, kazania
w kościołach/, obchodów manifestacyjnych /zwanych ceremoniami
lub fetami/, oraz ilustrowania tego wydarzenia i okoliczności
towarzyszących za pomocą środków malarskich i graficznych. Rychło