Studia Wilanowskie (3/4.1978)

Zbignietu Wójcik

SOBIESKI-POLITYK I MĄŻ STANU

Et dissipatae sunt omnes cogitationes eius
/Biskup Jan '/fydżga nad trumną Ludwiki Marii w roku 1667/
świadomości Polaków Jan Sobieski był nie tylko jednym z
największych królów polskich, ale i jedną z najwybitniejszych
postaci naszej historii. Opromienia go przede wszystkim gloria
wielkiego i zwycięskiego wodza. 0 jego wspaniałych triumfach nad
Turkami podChocimiem/1673/ i pod Wiedniem /1683/ wie dosłownie
każdy uczeń w Polsce. Pod urokiem jego mistrzowskiej sztuki wo-
jennej pozostają historycy wojskowości po dziś dzień, o jego
zwycięstwie chocimskim wyrażał się z wielkim uznaniem jeden z
najwybitniejszych historyków i teoretyków wojskowości, pruski
1 /
generał Karl von Clausewitz /1780-1831/ .
Znacznie mniej pełny i wyrazisty pozostał w świadomości spo-
łecznej obraz Sobieskiego-polityka, a właściwie więcej - męża
stanu. Nie popełnimy żadnego niemal ryzyka, jeśli stwierdzimy,
że nie tylko w świadomości społecznej, lecz również w nauce i
wiedzy historycznej. Wynika to przede wszystkim z tego, że mimo
ciągłego postępu badań nad przeszłością panowanie Jana III, a
zwłaszcza jego okres po 1683 r., jest wciąż jeszcze mało znane.
Cały szereg podstawowych kwestii głównie z zakresu dziejów we-
wnętrznych tej epoki zarówno politycznych, jak społecznych i
i/ K.von Clausewitz, Strategische Beleuchtungmeh-
rer Feldzuge von Sobieski, Munich,Friedrich dem Grossen /..* /,
Berlin 1837.