DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.45253#0017
ROZDZIAŁ PIERWSZY
LATA 1800-1810
Welcher Kiinstler hat sich sonst um die politische
Ereignisse des Tages bekummert - er lebte nur in
seiner Kunst, und nur in ihr schritt er durch das
Leben; aber eine verhangnisvolle schwere Zeit hat
den Menschen mit eisernen Faust ergriffen, und der
Schmerz preBt ihm Laute aus, die ihm sonst fremde
waren.
(E. T. A. Hoffmann)
Wprowadzenie
Twórcy, którzy sformułowali ideologię pierwszej dekady XIX w, urodzili się
głównie w latach 1770-1780. W swych dziełach urzeczywistniali nową ideę: „dzieło
artysty jest alternatywne do tworu boskiego”. Możliwości prawdziwego poznania tej
mistycznej kreacji sposobami mechanistycznymi i zdroworozsądkowymi ich zdaniem
nie istniała. Jedynie intelekt oraz intuicja pozwalały wniknąć w mistyczne struktury
dzieła23.
Nurt artystyczny, którego formowanie przypada w ogólnym zarysie na okres
nazwany przez badaczy wczesnym romantyzmem, zaczął się wykształcać od połowy lat
dziewięćdziesiątych XVIII wieku. Na osobowościach twórców zaciążyła specyficzna
sytuacja historyczna, co w konsekwencji miało wpływ na ich późniejsze koncepcje
artystyczne, a tym samym i ich stosunek do narodu i patriotyzmu. Okres od początku lat
siedemdziesiątych XVIII wieku po przełom stuleci był bogaty w wydarzenia.
W Niemczech raptownie spadła popularność króla Fryderyka II, uważanego od po-
czątków wojny siedmioletniej (1756-1763) za wzór monarchy nowych czasów.
Mieszczaństwo, które w latach pięćdziesiątych XVIII w. stworzyło w Niemczech
pierwsze koncepcje myśli patriotycznej, zostało w latach siedemdziesiątych odsunięte
na plan dalszy24, natomiast patriotyzm rozumiany jako zarobkowa działalność dla
dobra kraju nie mógł być zaakceptowany przez szlachtę25. W tym czasie pojawia się
również koncepcja patriotyzmu ściśle związana z ideologią wolności jednostki26.Była
ona dziełem twórców identyfikujących się z ruchem BURZY I NAPORU i z różną
aktywnością podejmowano ją do końca pierwszej połowy XIX w. Ten inteligencki
23 II. Hofmann, Runges Ycisuch d-as eerlorene Raradies aus seiner Notwendigkeil zu konstruiren, w: Kat
Hamburg 1977, s. 34nn., Miihl 1965,passim; zob. też. Yaughan 1982, s. 49nn.
24 Prignitz 1981, s. 12nn.
25 Honour 1979, s. 11, Prignitz 1981. s. 24nn.
26 Prignitz 1981, s. 65nn
13
LATA 1800-1810
Welcher Kiinstler hat sich sonst um die politische
Ereignisse des Tages bekummert - er lebte nur in
seiner Kunst, und nur in ihr schritt er durch das
Leben; aber eine verhangnisvolle schwere Zeit hat
den Menschen mit eisernen Faust ergriffen, und der
Schmerz preBt ihm Laute aus, die ihm sonst fremde
waren.
(E. T. A. Hoffmann)
Wprowadzenie
Twórcy, którzy sformułowali ideologię pierwszej dekady XIX w, urodzili się
głównie w latach 1770-1780. W swych dziełach urzeczywistniali nową ideę: „dzieło
artysty jest alternatywne do tworu boskiego”. Możliwości prawdziwego poznania tej
mistycznej kreacji sposobami mechanistycznymi i zdroworozsądkowymi ich zdaniem
nie istniała. Jedynie intelekt oraz intuicja pozwalały wniknąć w mistyczne struktury
dzieła23.
Nurt artystyczny, którego formowanie przypada w ogólnym zarysie na okres
nazwany przez badaczy wczesnym romantyzmem, zaczął się wykształcać od połowy lat
dziewięćdziesiątych XVIII wieku. Na osobowościach twórców zaciążyła specyficzna
sytuacja historyczna, co w konsekwencji miało wpływ na ich późniejsze koncepcje
artystyczne, a tym samym i ich stosunek do narodu i patriotyzmu. Okres od początku lat
siedemdziesiątych XVIII wieku po przełom stuleci był bogaty w wydarzenia.
W Niemczech raptownie spadła popularność króla Fryderyka II, uważanego od po-
czątków wojny siedmioletniej (1756-1763) za wzór monarchy nowych czasów.
Mieszczaństwo, które w latach pięćdziesiątych XVIII w. stworzyło w Niemczech
pierwsze koncepcje myśli patriotycznej, zostało w latach siedemdziesiątych odsunięte
na plan dalszy24, natomiast patriotyzm rozumiany jako zarobkowa działalność dla
dobra kraju nie mógł być zaakceptowany przez szlachtę25. W tym czasie pojawia się
również koncepcja patriotyzmu ściśle związana z ideologią wolności jednostki26.Była
ona dziełem twórców identyfikujących się z ruchem BURZY I NAPORU i z różną
aktywnością podejmowano ją do końca pierwszej połowy XIX w. Ten inteligencki
23 II. Hofmann, Runges Ycisuch d-as eerlorene Raradies aus seiner Notwendigkeil zu konstruiren, w: Kat
Hamburg 1977, s. 34nn., Miihl 1965,passim; zob. też. Yaughan 1982, s. 49nn.
24 Prignitz 1981, s. 12nn.
25 Honour 1979, s. 11, Prignitz 1981. s. 24nn.
26 Prignitz 1981, s. 65nn
13