DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.45253#0069
ROZDZIAŁ CZWARTY
1830-1840
Was uns Noth thut, das ist ein lebendiger Glaube an
den lebendigen Gott, der die Dinge in der Welt nicht
ihrer eigen Bewegung liberlaBt, sondern sie beher-
rscht und nach seinen Absichten leitet.
(F. Theremin)
Wprowadzenie
W dziejach Niemiec czwarta dekada XIX wieku była okresem formowania się
nowego układu sił. Po przełomowych latach dwudziestych, łabiłna sytuacja polityczna
ustępowała utrwalonym strukturom państwotwórczym. We wszystkich państwach na-
stąpił wyraźny zwrot ku silnym rządom monarchicznym, które opierały się na „natu-
ralnych boskich zasadach”. W kulturze dominowały dwa nurty, plebeizujący i akade-
micki. Pierwszy, będący przekształceniem konwencji biedermeierowskich, korzystał
z tradycji ludowej, co w efekcie przyniosło pseudoromantyczną ideologię. Magiczny
świat przyrody został przez twórców zamieniony w realny świat natury, a niezwykłość
sprowadzona do wymiarów dziecięcej baśni. W nurcie akademickim językiem „ro-
mantycznym” posługiwali się nazareńczycy i ich sukcesorzy. Tworzyli dzieła będące
nową formą malarstwa alegorycznego, dzieła, w którym podejmowano tematy re-
ligijne i historyczne.
Dwa szczególne wydarzenia przypadły na początek i koniec dziesięciolecia:
rewolucja lipcowa 1830 roku i jej reperkusje, po których nastąpił krótki okres
demokratyzacji życia oraz konflikt reński 1840 roku, który przyczynił się do zażeg-
nania wewnętrznych waśni niemieckich. W przeciągu tych lat miały miejsce istotne
wydarzenia: święto ludowe w Hambach215 i później wiele innych organizowanych
na jego podobieństwo, zamieszki na uniwersytetach, m.in. w Getyndze, w trakcie
których doszło do usuwania akademików, powstanie Nowych Niemiec i później
zakaz wydawania pism członków tego stowarzyszenia, oraz kampania przeciw
Heinemu i Bornemu. Osobnym problemem były spory wyznaniowe, a szczególnie
narastający konflikt między katolikami i protestantami, który najostrzej ujawnił się
w Nadrenii i Wielkopolsce216.
215 O festynie w Hambach zob. J. Biihler, Das Hambacher Fest (1832-1932). Deutsche Sehnsucht vor
lOOJahren, Ludwigshaven 1932, Kosim 1988, s. lólnn. (o samym święcie, s. 219 przyp. 1. literatura).
216 O konfliktach zob. Faber 1979, s. 154n.
65
1830-1840
Was uns Noth thut, das ist ein lebendiger Glaube an
den lebendigen Gott, der die Dinge in der Welt nicht
ihrer eigen Bewegung liberlaBt, sondern sie beher-
rscht und nach seinen Absichten leitet.
(F. Theremin)
Wprowadzenie
W dziejach Niemiec czwarta dekada XIX wieku była okresem formowania się
nowego układu sił. Po przełomowych latach dwudziestych, łabiłna sytuacja polityczna
ustępowała utrwalonym strukturom państwotwórczym. We wszystkich państwach na-
stąpił wyraźny zwrot ku silnym rządom monarchicznym, które opierały się na „natu-
ralnych boskich zasadach”. W kulturze dominowały dwa nurty, plebeizujący i akade-
micki. Pierwszy, będący przekształceniem konwencji biedermeierowskich, korzystał
z tradycji ludowej, co w efekcie przyniosło pseudoromantyczną ideologię. Magiczny
świat przyrody został przez twórców zamieniony w realny świat natury, a niezwykłość
sprowadzona do wymiarów dziecięcej baśni. W nurcie akademickim językiem „ro-
mantycznym” posługiwali się nazareńczycy i ich sukcesorzy. Tworzyli dzieła będące
nową formą malarstwa alegorycznego, dzieła, w którym podejmowano tematy re-
ligijne i historyczne.
Dwa szczególne wydarzenia przypadły na początek i koniec dziesięciolecia:
rewolucja lipcowa 1830 roku i jej reperkusje, po których nastąpił krótki okres
demokratyzacji życia oraz konflikt reński 1840 roku, który przyczynił się do zażeg-
nania wewnętrznych waśni niemieckich. W przeciągu tych lat miały miejsce istotne
wydarzenia: święto ludowe w Hambach215 i później wiele innych organizowanych
na jego podobieństwo, zamieszki na uniwersytetach, m.in. w Getyndze, w trakcie
których doszło do usuwania akademików, powstanie Nowych Niemiec i później
zakaz wydawania pism członków tego stowarzyszenia, oraz kampania przeciw
Heinemu i Bornemu. Osobnym problemem były spory wyznaniowe, a szczególnie
narastający konflikt między katolikami i protestantami, który najostrzej ujawnił się
w Nadrenii i Wielkopolsce216.
215 O festynie w Hambach zob. J. Biihler, Das Hambacher Fest (1832-1932). Deutsche Sehnsucht vor
lOOJahren, Ludwigshaven 1932, Kosim 1988, s. lólnn. (o samym święcie, s. 219 przyp. 1. literatura).
216 O konfliktach zob. Faber 1979, s. 154n.
65