DOI Artikel:
Keramopulos, Antōnios D.: Mykēnaïkoi taphoi en Aiginēi kai en Thēbais
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13159#0101
181
Μυκηναϊκοί τάφοι: α) έν ΑΙγίντ}- υπό Ά. Α. Κεραμοπονλλου.
182
δεν ήτο δυνατόν ένεκα της αμπέλου νά γίνη γενική
ανασκαφή τοΰ χώρου δεν γινώσκομεν την σχέσιν
τών βόθρων τούτων προς τους βέβαιους τάφους του
πέριξ τόπου 1.
"Οτι οί μετ' επιχρίσματος κωνοειδεΐς τάφοι είνε
νεώτεοοι τον ενόντων άνεπίχριστον φρεατοειδή μορ-
Φην και κατάβασιν, έβεβαιώθη έκ του έςης*
Είς φρεατοειδής, ού την άνασκαφήν επεχείρησα,
εις βάθος 2'40 έκλείετο Οπό λίθων, ους ήναγκά-
σθην νά απομακρύνω, ίνα προχωρήσω βαθύτερον.
Άλλα δια της εξαγωγής αυτών ήνοιξεν είς τήν
πλευράν τοΟ φρέατος χάσμα, δπερ δεν έβράδυνε
νάποδειχθή, ότι ήτο ό μυχός του θαλαμίσκου έπι-
κεχρισμένου κωνοειδώς σεσυλημένου τάφου, οίος
ό άνωτέρω περιγραφείς. Οί κατασκευάσαντες τον
τάΐον τοΰτον ήνοιξαν αύτόν έν τώ μαλακώ βράχω,
οτε δε συνήντησαν το φρέαρ του παλαιοτέρου γει-
τονικού, άπετείχισαν αύτό στερεώς. Κατωτέρω θά
δηλωθή, δτι ένεκα όμοιου λόγου οί έπικεχρισμένοι
ούτοι τάφοι είνε νεώτεροι, ώς θά προσεδόκα πας
τις, καϊ τών μυκηναϊκών. Εντός του δωματίου τοΟ
κενρισμένου τούτου τάφου, οδ το έπί'/ρισμα έδεί-
κνυε στρώματα επιδιορθώσεων ώς το του άνωτέρω
περιγραφέντος ομοίου, ευρέθησαν φύρδην μίγδην
1 Περί έναγισμών τών νεκρών έν βόθρο[ς ή και γενικώτερον όρα
Όμ. Όδυαα. λ 24 έξ. Ενριπ.Ίφιγ. Τανρ. 159 ί?. Λονκ. Φίλοπ. 14·
Νεκυομ. 9. Χαρ. 22. Λί'σ;£. Ζ7ερσ. 609 έξ... Βυΐΐβ,Οτβ/ΐΟΠΙβηθ8 31.
ν. ϋυΐιη, ^τ-οΛ. ΕβΙίρίοη8ΐυΪ3$. 1909, 175. θΓορβη£Ϊβ88βΓ,
Ζ>ϊβ ΟτάδβΤ νοη ΑίΙΪΤΐα, 1907, σελ. 31. Πρό; τά ορύγματα
ταύτα πρέπει νά παραβληθώσι τά έν ΔελφοΤς παρά του; μυκηναϊκού;
τάφους φρέατα, άτινα ό ΡβΓάπζθΙ (ΡοΐίΠΙβδ άθ ϋβίρΐΐβδ V,
σ. 6 έξ.) υπολαμβάνει νεώτερα και άσχετα προς τους τάφους, αληθή
φρέατα πρός ίίδρευσιν. Και όμω; τινά δεν εξικνούνται εις τό ύδατο-
φο'ρον στρώμα τη; γης, εν έχει τετράγωνον κατατομήν, πάντα δέ εινε
άγαν πλησίον αλλήλων, ώστε νά εινε παράδοξος ή συχνότη; αύτών
περί τους τάφους εκείνους καϊ έν τω δρόμω αυτών. Τό αυτό σημειω-
τέον περί τών εν τη Δειράδι τοΰ "Λργους πυκνών φρεάτων (νοίΐ-
§Γ3ίί, ΒΟΗ 1904, 365 εξ.), άτινα δέν εξηγούνται έκ της γεωμε-
τρική; Ιποχ^ής, έξ ης ουδέν κατοικίας λείψανον βέβαιον πλήν τάφων
υπάρχει ένταΰθα. "Οτι οί μυκηναϊκοί χρόνοι κατελιπον βόθρους, δεί-
κνυται έκ τοΰ χατά του; καθέτους τάφους της άκροπ. τών Μυκηνών
βόθρου (Τσοΰντας, Μνκήναι 107, 115, 149) του έν Βαφειώ θολωτού
τάφου (Άρχ. Έφ. 1889, 140-1, Μνκήναι 130-1) χαί τοΰ έν Μου-
λιανοί; της Κρήτης (Αρχ. Έφ. 1904. 23 έξ.). Γενικώς πρβ. Μυ-
κήνας 149 έξ.. Περί τη; γεωμετρικής περιόδου πρβ. τους βόθρου;
τής Θήρας έχοντας βάθ. 0*30-1 10, πλάτ. δέ ή διάμ. ποιχίλην
(ΡίιιΜ, Αί/ιβη. ΜίΙΙβίΙ. 1903, 249 έξ.). Ρου,ΐββη (Σκιάς Άρχ.
Έφ.) ΏίρνΙοη(}νάΙ>βν Εΰρετήρ. λ. βό&ρος. Περί τών αρχαϊκών
χρόνων πρβ. τούς Οπό τοΰ Στάη έν Βουρβα και ΜαραΟώνι ευρεθέντα;
{Αελτ.Άρχ. 1890,105 έξ. Αί/ιβη. ΜΜ. 1890, 318 έξ. 1893, 46έξ
Πρβ. και Ρϊιιΐΐΐ έ. ά. 250-1. — Προϊστορικός βόθρος έν Άμοργω,
Τσούντα;, Άρχ. Έφ. 1898, 167-8" έν Δραχμανίω παρά τήν αρ-
χαία ν Έλάτειαν, Σωτηριάδης, αύτ. 1908, 93.
κρανία και οστά άνθρώπων και βοός, εν χαλκοΟν
άγγεΐον νεώτερον και παντοία άλλα γεμίσματα είσ-
πεσόντα μετά τήν δια του στομίου τοϋ τάφου γε-
νομένην ποτέ σύλησιν. Ή άνασκαφή τοΟ παλαιο-
τέρου φρεατοειδοΰς τάφου, ον ετεμεν ό έπικεχρι-
σμένος νεώτερος, προυχώρησε μέχρι 4\ο0, διακο-
πείσα είτα δηλωσάντων τών εργατών άδυναμίαν,
επειδή έπέλειπεν αυτούς ό άτμοσφαιρικός άήρ έν
τή στενοχώρια τοΰ ορύγματος.
Πάντες οί τάφοι ούτοι ήσαν προφανώς κεκινη-
μένοι ή ήρευνημένοι είτε προ μακρού χρόνου εί'τε
επί τοΟ Κυβερνήτου τής νέας Ελλάδος Καποδι-
στρίου 1 είτε και νεώτερον ύπό τυαβωούγων. Τά
ι Γ Γ - Γ Λ*
άνοιχθέντα δέ στόμια αύτών είνε ευδιάκριτα και
όταν άκόμη ή κλείουσα αύτά γη καλύπτη εντελώς
τον φυσικόν βράχον ύψηλοτέρα αύτοΰ ούσα" διότι,
επειδή το μέρος είνε λεπτόγεων, τά φυτά και δή
τά χόρτα είνε μικρά καϊ άτραοή καθ ό'λου πλήν
τών θέσεων, ένθα είνε τά στόμια τών βεβιασμένων
τάφων. Ίΐνταΰθα και το χώμα είνε πολύ και βαθύ
και υγρασία δαψιλεστέρα τρέφει τά φυτά ού'τως,
ώστε έκ τής ευρωστίας αύτών διακρίνει τις κα'ι το
περιφερές ή τετράγωνον περίγραμμα τοΰ στομίου.
Τούς τάφους τούτους γινώσκουσιν οί κάτοικοι τής
Αίγίνης νυν ύπό το όνομα «ΰρακιές» (ή θρακιά).
Έν μόνον είδος τάφων, απαντών έν τώ μέρει
τούτω, ήγνοεϊτο ύπό τε τών εντοπίων και τών ξέ-
νων και διέλαθε τών τε άρχαιολόγων κα'ι τών τυμ-
βωρύχων τάς έρεύνας 2. Τό είδος τούτο είνε οί θα-
λαμοειδεϊς μυκηναϊκοί τάφοι. Ούτοι εύρίσκονται
έν τή άνατολική πλευρά τής αμπέλου τοΰ Βράουν,
εκεί, ένθα τό πωρώδες άμπελάφυτον έπίπεδον, το
σχηματίζον τήν κορυφήν τοΰ λόφου, λήγει, κατέρ-
χεται δέ χωματώδης ή κλιτύς τοΰ λόφου προς τήν
νΰν πάλιν. Οί τάφοι ούτοι, έφ' όσον τούλάχιστον
έγνωρίσαμεν αυτούς, δέν κείνται άκριβώς κατά τήν
τομήν τοΰ πωρώδους έπιπέδου πρός Α, άλλά ολίγα
μέτρα ένδοτέρω. Ο πώρος έν τώ τάπω τούτω γε-
νικώς σχηματίζει πλάκα παχεί'αν 0'80 περίπου·
ύπ αύτήν δέ είνε μαλακωτέρα και σαθρά ή σύ-
στασις τής γής. Οί τάφοι δέν διετηρήθησαν αλώ-
βητοι ώς τεκτονικά έργα. Είς διετέμνετο ύπό τής
1 Κθ88, Ατβ/ι. Αηίβ. I σ. 45 έξ. Αί/ιβη. ΜίίίβίΙ. 1897 σ.
259 έξ.
2 Ό Ήρειώτης οΰδένα ποιείται λόγον περί αύτοΰ έν τοις ΑΙγινη-
τικοϊς 1893 και δή 1895 σ. 80-84.
Μυκηναϊκοί τάφοι: α) έν ΑΙγίντ}- υπό Ά. Α. Κεραμοπονλλου.
182
δεν ήτο δυνατόν ένεκα της αμπέλου νά γίνη γενική
ανασκαφή τοΰ χώρου δεν γινώσκομεν την σχέσιν
τών βόθρων τούτων προς τους βέβαιους τάφους του
πέριξ τόπου 1.
"Οτι οί μετ' επιχρίσματος κωνοειδεΐς τάφοι είνε
νεώτεοοι τον ενόντων άνεπίχριστον φρεατοειδή μορ-
Φην και κατάβασιν, έβεβαιώθη έκ του έςης*
Είς φρεατοειδής, ού την άνασκαφήν επεχείρησα,
εις βάθος 2'40 έκλείετο Οπό λίθων, ους ήναγκά-
σθην νά απομακρύνω, ίνα προχωρήσω βαθύτερον.
Άλλα δια της εξαγωγής αυτών ήνοιξεν είς τήν
πλευράν τοΟ φρέατος χάσμα, δπερ δεν έβράδυνε
νάποδειχθή, ότι ήτο ό μυχός του θαλαμίσκου έπι-
κεχρισμένου κωνοειδώς σεσυλημένου τάφου, οίος
ό άνωτέρω περιγραφείς. Οί κατασκευάσαντες τον
τάΐον τοΰτον ήνοιξαν αύτόν έν τώ μαλακώ βράχω,
οτε δε συνήντησαν το φρέαρ του παλαιοτέρου γει-
τονικού, άπετείχισαν αύτό στερεώς. Κατωτέρω θά
δηλωθή, δτι ένεκα όμοιου λόγου οί έπικεχρισμένοι
ούτοι τάφοι είνε νεώτεροι, ώς θά προσεδόκα πας
τις, καϊ τών μυκηναϊκών. Εντός του δωματίου τοΟ
κενρισμένου τούτου τάφου, οδ το έπί'/ρισμα έδεί-
κνυε στρώματα επιδιορθώσεων ώς το του άνωτέρω
περιγραφέντος ομοίου, ευρέθησαν φύρδην μίγδην
1 Περί έναγισμών τών νεκρών έν βόθρο[ς ή και γενικώτερον όρα
Όμ. Όδυαα. λ 24 έξ. Ενριπ.Ίφιγ. Τανρ. 159 ί?. Λονκ. Φίλοπ. 14·
Νεκυομ. 9. Χαρ. 22. Λί'σ;£. Ζ7ερσ. 609 έξ... Βυΐΐβ,Οτβ/ΐΟΠΙβηθ8 31.
ν. ϋυΐιη, ^τ-οΛ. ΕβΙίρίοη8ΐυΪ3$. 1909, 175. θΓορβη£Ϊβ88βΓ,
Ζ>ϊβ ΟτάδβΤ νοη ΑίΙΪΤΐα, 1907, σελ. 31. Πρό; τά ορύγματα
ταύτα πρέπει νά παραβληθώσι τά έν ΔελφοΤς παρά του; μυκηναϊκού;
τάφους φρέατα, άτινα ό ΡβΓάπζθΙ (ΡοΐίΠΙβδ άθ ϋβίρΐΐβδ V,
σ. 6 έξ.) υπολαμβάνει νεώτερα και άσχετα προς τους τάφους, αληθή
φρέατα πρός ίίδρευσιν. Και όμω; τινά δεν εξικνούνται εις τό ύδατο-
φο'ρον στρώμα τη; γης, εν έχει τετράγωνον κατατομήν, πάντα δέ εινε
άγαν πλησίον αλλήλων, ώστε νά εινε παράδοξος ή συχνότη; αύτών
περί τους τάφους εκείνους καϊ έν τω δρόμω αυτών. Τό αυτό σημειω-
τέον περί τών εν τη Δειράδι τοΰ "Λργους πυκνών φρεάτων (νοίΐ-
§Γ3ίί, ΒΟΗ 1904, 365 εξ.), άτινα δέν εξηγούνται έκ της γεωμε-
τρική; Ιποχ^ής, έξ ης ουδέν κατοικίας λείψανον βέβαιον πλήν τάφων
υπάρχει ένταΰθα. "Οτι οί μυκηναϊκοί χρόνοι κατελιπον βόθρους, δεί-
κνυται έκ τοΰ χατά του; καθέτους τάφους της άκροπ. τών Μυκηνών
βόθρου (Τσοΰντας, Μνκήναι 107, 115, 149) του έν Βαφειώ θολωτού
τάφου (Άρχ. Έφ. 1889, 140-1, Μνκήναι 130-1) χαί τοΰ έν Μου-
λιανοί; της Κρήτης (Αρχ. Έφ. 1904. 23 έξ.). Γενικώς πρβ. Μυ-
κήνας 149 έξ.. Περί τη; γεωμετρικής περιόδου πρβ. τους βόθρου;
τής Θήρας έχοντας βάθ. 0*30-1 10, πλάτ. δέ ή διάμ. ποιχίλην
(ΡίιιΜ, Αί/ιβη. ΜίΙΙβίΙ. 1903, 249 έξ.). Ρου,ΐββη (Σκιάς Άρχ.
Έφ.) ΏίρνΙοη(}νάΙ>βν Εΰρετήρ. λ. βό&ρος. Περί τών αρχαϊκών
χρόνων πρβ. τούς Οπό τοΰ Στάη έν Βουρβα και ΜαραΟώνι ευρεθέντα;
{Αελτ.Άρχ. 1890,105 έξ. Αί/ιβη. ΜΜ. 1890, 318 έξ. 1893, 46έξ
Πρβ. και Ρϊιιΐΐΐ έ. ά. 250-1. — Προϊστορικός βόθρος έν Άμοργω,
Τσούντα;, Άρχ. Έφ. 1898, 167-8" έν Δραχμανίω παρά τήν αρ-
χαία ν Έλάτειαν, Σωτηριάδης, αύτ. 1908, 93.
κρανία και οστά άνθρώπων και βοός, εν χαλκοΟν
άγγεΐον νεώτερον και παντοία άλλα γεμίσματα είσ-
πεσόντα μετά τήν δια του στομίου τοϋ τάφου γε-
νομένην ποτέ σύλησιν. Ή άνασκαφή τοΟ παλαιο-
τέρου φρεατοειδοΰς τάφου, ον ετεμεν ό έπικεχρι-
σμένος νεώτερος, προυχώρησε μέχρι 4\ο0, διακο-
πείσα είτα δηλωσάντων τών εργατών άδυναμίαν,
επειδή έπέλειπεν αυτούς ό άτμοσφαιρικός άήρ έν
τή στενοχώρια τοΰ ορύγματος.
Πάντες οί τάφοι ούτοι ήσαν προφανώς κεκινη-
μένοι ή ήρευνημένοι είτε προ μακρού χρόνου εί'τε
επί τοΟ Κυβερνήτου τής νέας Ελλάδος Καποδι-
στρίου 1 είτε και νεώτερον ύπό τυαβωούγων. Τά
ι Γ Γ - Γ Λ*
άνοιχθέντα δέ στόμια αύτών είνε ευδιάκριτα και
όταν άκόμη ή κλείουσα αύτά γη καλύπτη εντελώς
τον φυσικόν βράχον ύψηλοτέρα αύτοΰ ούσα" διότι,
επειδή το μέρος είνε λεπτόγεων, τά φυτά και δή
τά χόρτα είνε μικρά καϊ άτραοή καθ ό'λου πλήν
τών θέσεων, ένθα είνε τά στόμια τών βεβιασμένων
τάφων. Ίΐνταΰθα και το χώμα είνε πολύ και βαθύ
και υγρασία δαψιλεστέρα τρέφει τά φυτά ού'τως,
ώστε έκ τής ευρωστίας αύτών διακρίνει τις κα'ι το
περιφερές ή τετράγωνον περίγραμμα τοΰ στομίου.
Τούς τάφους τούτους γινώσκουσιν οί κάτοικοι τής
Αίγίνης νυν ύπό το όνομα «ΰρακιές» (ή θρακιά).
Έν μόνον είδος τάφων, απαντών έν τώ μέρει
τούτω, ήγνοεϊτο ύπό τε τών εντοπίων και τών ξέ-
νων και διέλαθε τών τε άρχαιολόγων κα'ι τών τυμ-
βωρύχων τάς έρεύνας 2. Τό είδος τούτο είνε οί θα-
λαμοειδεϊς μυκηναϊκοί τάφοι. Ούτοι εύρίσκονται
έν τή άνατολική πλευρά τής αμπέλου τοΰ Βράουν,
εκεί, ένθα τό πωρώδες άμπελάφυτον έπίπεδον, το
σχηματίζον τήν κορυφήν τοΰ λόφου, λήγει, κατέρ-
χεται δέ χωματώδης ή κλιτύς τοΰ λόφου προς τήν
νΰν πάλιν. Οί τάφοι ούτοι, έφ' όσον τούλάχιστον
έγνωρίσαμεν αυτούς, δέν κείνται άκριβώς κατά τήν
τομήν τοΰ πωρώδους έπιπέδου πρός Α, άλλά ολίγα
μέτρα ένδοτέρω. Ο πώρος έν τώ τάπω τούτω γε-
νικώς σχηματίζει πλάκα παχεί'αν 0'80 περίπου·
ύπ αύτήν δέ είνε μαλακωτέρα και σαθρά ή σύ-
στασις τής γής. Οί τάφοι δέν διετηρήθησαν αλώ-
βητοι ώς τεκτονικά έργα. Είς διετέμνετο ύπό τής
1 Κθ88, Ατβ/ι. Αηίβ. I σ. 45 έξ. Αί/ιβη. ΜίίίβίΙ. 1897 σ.
259 έξ.
2 Ό Ήρειώτης οΰδένα ποιείται λόγον περί αύτοΰ έν τοις ΑΙγινη-
τικοϊς 1893 και δή 1895 σ. 80-84.