DOI Artikel:
Sborōnos, Iōannēs N.: Praxitelous: Dēmētēr, Korē kai Iakchos ek Athēnais
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13160#0058
48 Πραξιτέλους: Αημήτηρ, Κόρη και
Μεταξύ 3' αυτών εύρηνται κατενώπιον έστραμ-
μένα τά αγάλματα δύο θεών, έκαστον επί ίδιας βά-
σεως έκ δυο πλίνθων αποτελούμενης, ιδρυμένα δε
τόσον πλησίον αλλήλων, ώστε μόλις ευρίσκει θέσιν
μεταξύ τών βάσεων ό λέοον, ίερον 'ζώον της ετέ-
ρας αύτών. Το άριστερα τω όρώντι είναι άγαλμα
Δήμητρος μετά καλύπτρας, στάχυς ή άνθη έχού-
σης έν τη παρά τά γόνατα τεταμένη οεξια αύτής,
βραχεϊαν δέ δαδα άνεχούσης τη αριστερά έπϊ τών
γονάτων, δαδα περί ήν ελίσσεται προς τάνω οα>ις.
Έχομεν δηλαδή και πάλιν τύπον σχεδόν άπαράλ-
λακτον προς τον τύπον της έπι της σαρκοφάγου
τοΟ Τογγθ Νονά κυρίας θεα.ς της Έλευσινιακης
μυστικής τριάδος, μετά μόνης της εύεξηγήτου δια-
φοράς , οτι ο ποιήσας τήν σαρκοφάγον γλύπτης
αφήρεσε τήν λατρευτικού αγάλματος ναου ήρεμον
κατενώπιον στάσ>.ν της Δήμητρος, ήν πιστώς άπέ-
δωκεν 6 τεχνίτης τών βωμών, και παρέστησεν αυ-
τήν ούχί ώς άγαλμα, άλλ' ώς αυτήν τήν Φεάν κι-
νουμένην και δρώσαν έν τή ύπ' αυτού εικονιζόμενη
σειρά τών μυστικών 'Ελευσινιακών ίεροπραξιών.
Ούτω μέχρι του σημείου τούτου έχομεν έπι τών
βωμών ήμών αύτά τά τρία αγάλματα της έν 'Αθή-
ναις'Ελευσινιακής μυστικής τριάδος, ής τους θεούς,
ύπό τους αυτούς ακριβώς κλασσικούς τύπους απει-
κονιζόμενους, εύρίσκομεν δρώντας και ούχι ώς αγάλ-
ματα ισταμένους έπι της σαρκοφάγου του Τογγθ
Νον&.
Άλλ' έρωτάται νυν: τις ή τετάρτη θεά, ής έπι
τών βωμών ήμών παρεντίθεται έν τή τριάδι το
άγαλμα, και τις ό λόγος της παρατάξεως αυτής
ύπό τήν αύτήν πανηγυρίζουσαν στέγην και δή κατά
τάς αύτάς μυστικάς τελετάς τών έν Αθήναις ταυ-
ροβολίων του Δ' μ. Χρ. αιώνος;
"Οτι ή θεά αύτη είναι ή Μήτηρ τών θεών Ρέα,
ή κοινώς Κυβέλη καλούμενη, βλέπει τις αμέσως
έκ τού έν τή αριστερά αύτής τυμπάνου, έκ του
παρά τους πόδας ιερού λέοντος και έκ τοΟ έπιστέ-
φοντος τήν κεφαλήν πυργα>ματος.
Της Μητρός δέ τών θεών Ρέας ταύτης το κάλ-
λιστον, αν μή μόνον, τών έν Αθήναις αγαλμάτων
ήν, ώς γνωστόν, το έν τώ ίερώ αύτής, τω Μη-
τρωω, ή Μητρός Φεών ίερώ 1 καλουμένω, κειμένω
1 Περί της θέσεως του Μητρώου πολλά εγράφησαν άπό του (5βΓ-
ΙιεγΛ, ϋΙ)βι· άαδ ΜβίΓΟοη ζα ΑΙΙιβη. ΒβΓίίη 1851 μέχρι του
«ΙικΙθϊοΙι, Τορο^ΓΕρΙιϊβ νοη Αίΐιβη σελ. 305 *έ.
Ιακχος έν Αθήναις ύπό I. Σβορώνου.
δέ κατά τήν ρητήν μαρτυρίαν του Άροιανου (Άναβ.
111,16, 8) « έν Κεραμεικώ ή άνιμεν εις τήν πόλιν »
κατ άκολουθίαν ούχϊ μακράν τοΟ ομοίως έν τω εσω
Κεραμεικφ εύρισκομένου Ίακχείου. Είναι δέ νΰν
γνωστόν οτι αί αμέσως ύπό τήν άνατολικήν πλευ-
ράν τοΟ λεγομένου θησείου τελευταϊαι άνασκα^α'ι
της Άρχ. Εταιρείας εφερον εις φως έπιγραφάς έν-
οεικνυούσας ότι παρά το θησεΐον τούτο έκειτο τό
Μητρώον 1. Τό άγαλμα τοΟτο, έργον τού Φειδίου 2
ή Άγορακρίτου 3, το κατ' άρχαίαν τινά περιγρα-
φήν 4 « καϋ"ήμενον και κύμβαλον μετά χείρας έχον
και λέοντα(ς) ύπό τω ΰρόνω », είναι πασίγνωστον
έκ τών περισωθέντων μέ/ρι ήμών απειραρίθμων,
κυρίως Αθηναϊκών, άντιγράφων αύτού έν τοϊς λε-
γομένοις ναϊδίοις της Μητρός τών θεών Κυβέλης 5,
αντιγράφων, ών ό σχεδόν στερεότυπος τύπος συμ-
φωνεί μέχρι τών ελαχίστων προς τον τύπον του
έπι τών ταυροβολιακών ήμών βωμών αγάλματος
τής θεάς ταύτης, της ομοίως καθημένης, πυργο-
στεφοΰς, κύμβαλον έν τή αριστερά, φιάλην έν τή
δεξιά και λέοντχ δεξιά αύτής παρά τώ θρόνω έχού-
σης Μητρός τών θεών.
Ούδεμία άρα δύναται νά ύπάρξη αμφιβολία οτι
το έπι τών βωμών ήμών μεταξύ τών αγαλμάτων
τής έν Αθήναις Έλευσινιακής μυστικής τριάδος
τοΟ Ίακχείου είκονιζάμενον άγαλμα είναι το έν τώ
Μητρώω τών ' Αθηνών έργον τοΟ Φειδίου ή Άγο-
ρακρίτου. Όσον δ' άφορα εις τήν έκ πρώτης όψεως
παράδοξον φαινομένην παρένθεσιν αύτού ταύτην έν
τοις άναγλύφοις τών βωμών ήμών μεταξύ τών
αγαλμάτων τής έν τώ Ίακχείω τών Αθηνών
Έλευσινιακής τριάδος, αύτη εξηγείται λαμπρώς
ού μόνον έκ τής συνενώσεως τών μυστικών λα-
τρειών τών Ελευσίνιων θεών και τής Μητρός
τών θεών ύπό του πρώτου τελέσαντος έν Αθή-
ναις ταυροβόλιον άναθέτου τών βωμών τούτων
Άρχέλεω, του συγχρόνως διατελούντος ιερέως
και δαδούχου άμφοτέρων τών λατρειών τούτων,
αλλά και ύπό τής πολύ άρχαιοτέρας συγγενείας
1 Πεοί τούτου ώμίλησεν έσνάτω; έν τη 'Αρ/. Εταιρεία ό Εφορο;
άρ/αιοτήτων κ. Οικονόμος, εις ου τήν προσε/ω; οημοσιευομένην όαι-
λίαν παραπέμπω.
2 Άρριαν. Περίπλ. 9.- Πάνο. Λ , 3, 5.
8 ΡΗη XXXVI, 7.
4 'Αρριαν. Περίπλ. 9.
1 Σβορώνον, Τό έν Αθήναι; ΈΟν. Μουσεϊόν, πίν. ΟΧνί-ΟΧΧ.
Έτνπ 12.7.11.
Μεταξύ 3' αυτών εύρηνται κατενώπιον έστραμ-
μένα τά αγάλματα δύο θεών, έκαστον επί ίδιας βά-
σεως έκ δυο πλίνθων αποτελούμενης, ιδρυμένα δε
τόσον πλησίον αλλήλων, ώστε μόλις ευρίσκει θέσιν
μεταξύ τών βάσεων ό λέοον, ίερον 'ζώον της ετέ-
ρας αύτών. Το άριστερα τω όρώντι είναι άγαλμα
Δήμητρος μετά καλύπτρας, στάχυς ή άνθη έχού-
σης έν τη παρά τά γόνατα τεταμένη οεξια αύτής,
βραχεϊαν δέ δαδα άνεχούσης τη αριστερά έπϊ τών
γονάτων, δαδα περί ήν ελίσσεται προς τάνω οα>ις.
Έχομεν δηλαδή και πάλιν τύπον σχεδόν άπαράλ-
λακτον προς τον τύπον της έπι της σαρκοφάγου
τοΟ Τογγθ Νονά κυρίας θεα.ς της Έλευσινιακης
μυστικής τριάδος, μετά μόνης της εύεξηγήτου δια-
φοράς , οτι ο ποιήσας τήν σαρκοφάγον γλύπτης
αφήρεσε τήν λατρευτικού αγάλματος ναου ήρεμον
κατενώπιον στάσ>.ν της Δήμητρος, ήν πιστώς άπέ-
δωκεν 6 τεχνίτης τών βωμών, και παρέστησεν αυ-
τήν ούχί ώς άγαλμα, άλλ' ώς αυτήν τήν Φεάν κι-
νουμένην και δρώσαν έν τή ύπ' αυτού εικονιζόμενη
σειρά τών μυστικών 'Ελευσινιακών ίεροπραξιών.
Ούτω μέχρι του σημείου τούτου έχομεν έπι τών
βωμών ήμών αύτά τά τρία αγάλματα της έν 'Αθή-
ναις'Ελευσινιακής μυστικής τριάδος, ής τους θεούς,
ύπό τους αυτούς ακριβώς κλασσικούς τύπους απει-
κονιζόμενους, εύρίσκομεν δρώντας και ούχι ώς αγάλ-
ματα ισταμένους έπι της σαρκοφάγου του Τογγθ
Νον&.
Άλλ' έρωτάται νυν: τις ή τετάρτη θεά, ής έπι
τών βωμών ήμών παρεντίθεται έν τή τριάδι το
άγαλμα, και τις ό λόγος της παρατάξεως αυτής
ύπό τήν αύτήν πανηγυρίζουσαν στέγην και δή κατά
τάς αύτάς μυστικάς τελετάς τών έν Αθήναις ταυ-
ροβολίων του Δ' μ. Χρ. αιώνος;
"Οτι ή θεά αύτη είναι ή Μήτηρ τών θεών Ρέα,
ή κοινώς Κυβέλη καλούμενη, βλέπει τις αμέσως
έκ τού έν τή αριστερά αύτής τυμπάνου, έκ του
παρά τους πόδας ιερού λέοντος και έκ τοΟ έπιστέ-
φοντος τήν κεφαλήν πυργα>ματος.
Της Μητρός δέ τών θεών Ρέας ταύτης το κάλ-
λιστον, αν μή μόνον, τών έν Αθήναις αγαλμάτων
ήν, ώς γνωστόν, το έν τώ ίερώ αύτής, τω Μη-
τρωω, ή Μητρός Φεών ίερώ 1 καλουμένω, κειμένω
1 Περί της θέσεως του Μητρώου πολλά εγράφησαν άπό του (5βΓ-
ΙιεγΛ, ϋΙ)βι· άαδ ΜβίΓΟοη ζα ΑΙΙιβη. ΒβΓίίη 1851 μέχρι του
«ΙικΙθϊοΙι, Τορο^ΓΕρΙιϊβ νοη Αίΐιβη σελ. 305 *έ.
Ιακχος έν Αθήναις ύπό I. Σβορώνου.
δέ κατά τήν ρητήν μαρτυρίαν του Άροιανου (Άναβ.
111,16, 8) « έν Κεραμεικώ ή άνιμεν εις τήν πόλιν »
κατ άκολουθίαν ούχϊ μακράν τοΟ ομοίως έν τω εσω
Κεραμεικφ εύρισκομένου Ίακχείου. Είναι δέ νΰν
γνωστόν οτι αί αμέσως ύπό τήν άνατολικήν πλευ-
ράν τοΟ λεγομένου θησείου τελευταϊαι άνασκα^α'ι
της Άρχ. Εταιρείας εφερον εις φως έπιγραφάς έν-
οεικνυούσας ότι παρά το θησεΐον τούτο έκειτο τό
Μητρώον 1. Τό άγαλμα τοΟτο, έργον τού Φειδίου 2
ή Άγορακρίτου 3, το κατ' άρχαίαν τινά περιγρα-
φήν 4 « καϋ"ήμενον και κύμβαλον μετά χείρας έχον
και λέοντα(ς) ύπό τω ΰρόνω », είναι πασίγνωστον
έκ τών περισωθέντων μέ/ρι ήμών απειραρίθμων,
κυρίως Αθηναϊκών, άντιγράφων αύτού έν τοϊς λε-
γομένοις ναϊδίοις της Μητρός τών θεών Κυβέλης 5,
αντιγράφων, ών ό σχεδόν στερεότυπος τύπος συμ-
φωνεί μέχρι τών ελαχίστων προς τον τύπον του
έπι τών ταυροβολιακών ήμών βωμών αγάλματος
τής θεάς ταύτης, της ομοίως καθημένης, πυργο-
στεφοΰς, κύμβαλον έν τή αριστερά, φιάλην έν τή
δεξιά και λέοντχ δεξιά αύτής παρά τώ θρόνω έχού-
σης Μητρός τών θεών.
Ούδεμία άρα δύναται νά ύπάρξη αμφιβολία οτι
το έπι τών βωμών ήμών μεταξύ τών αγαλμάτων
τής έν Αθήναις Έλευσινιακής μυστικής τριάδος
τοΟ Ίακχείου είκονιζάμενον άγαλμα είναι το έν τώ
Μητρώω τών ' Αθηνών έργον τοΟ Φειδίου ή Άγο-
ρακρίτου. Όσον δ' άφορα εις τήν έκ πρώτης όψεως
παράδοξον φαινομένην παρένθεσιν αύτού ταύτην έν
τοις άναγλύφοις τών βωμών ήμών μεταξύ τών
αγαλμάτων τής έν τώ Ίακχείω τών Αθηνών
Έλευσινιακής τριάδος, αύτη εξηγείται λαμπρώς
ού μόνον έκ τής συνενώσεως τών μυστικών λα-
τρειών τών Ελευσίνιων θεών και τής Μητρός
τών θεών ύπό του πρώτου τελέσαντος έν Αθή-
ναις ταυροβόλιον άναθέτου τών βωμών τούτων
Άρχέλεω, του συγχρόνως διατελούντος ιερέως
και δαδούχου άμφοτέρων τών λατρειών τούτων,
αλλά και ύπό τής πολύ άρχαιοτέρας συγγενείας
1 Πεοί τούτου ώμίλησεν έσνάτω; έν τη 'Αρ/. Εταιρεία ό Εφορο;
άρ/αιοτήτων κ. Οικονόμος, εις ου τήν προσε/ω; οημοσιευομένην όαι-
λίαν παραπέμπω.
2 Άρριαν. Περίπλ. 9.- Πάνο. Λ , 3, 5.
8 ΡΗη XXXVI, 7.
4 'Αρριαν. Περίπλ. 9.
1 Σβορώνον, Τό έν Αθήναι; ΈΟν. Μουσεϊόν, πίν. ΟΧνί-ΟΧΧ.
Έτνπ 12.7.11.