DOI Artikel:
Orlandos, Anastasios K.: Hē krēnē tēs Lykosouras
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13160#0216
206
Ή κρήνη της Λυκοσονρας· υπό Ά. Ορλάνδου.
Τό ύδωρ συλλεγόμενον έντός τής λεκάνης ταύ-
της και άνερχόμενον μέχρι ύψους 0'20 ερρεε δια
των έπ'ι τοΟ εγκαρσίου τοίχου 1 τριών αύλάκων (Π,
II, Π είκ. 2) διαμέτρου ΟΊΟ εις το διαμέρισμα II
το όποιον έπλήρου. ΚαΙ έφ' δσον μεν το βάθος αυ-
τού ήτο έλασσον τοΟ ύψους εις δ εύρίσκοντο αί
όπα'ι (0'87) ήντλεΐτο ριπτομένων έντ'ος αύτοΰ των
ύδριών 2, φθάνον δέ τδ ΰψος των οπών έξέρρεε.
Πλην τών εξ αύλάκων ων μέχρι τοΰδε έμνημο-
νεύσαμεν εύρηται και εβδόμη 3 (Ζ έν τη εΐκ. 2),
κατά την βόρειον παρειάν της λεκάνης I και παρά
τον έγκάρσιον τοΐχον διαμέτρου 0"12 άλλ'εις υψος
μείζον του τών έπ'ι τοΟ εγκαρσίου τοίχου. Τούτου
ένεκα αύτη χαρακτηριστέα ώς αύλαξ τροφοδοσίας
της δεξαμενής 4.
Πώς δμως και πόθεν ήγετο δια ταύτης τδ ύδωρ
εις την κρήνην δεν έπιτρέπουσι νά εϊκάσωμεν τα
παρακείμενα μεταγενέοτερα κτίσματα.
Άναφέρομεν τέλος την κατά την έσωτερικήν
παρειάν τοΟ όπισθίου τοίχου εύρισκομένην κλίμακα
(είκ. 1) ής σώζονται σήμερον πέντε ύψηλοί άνα-
βαθμοί' διά ταύτης κατήρχοντο εις την δεξαμενήν
κατά τον χρόνον τοΟ καθαρισμοΟ δπάτε, άνεώγοντο
καϊ αί κατά τδ διαμέρισμα II μνημονευθεΐσαι αύ'-
λακες εκκενώσεως Α, Α' οι ων έξήγετο πασα τυ-
χόν έν τω πυβμένι άποτεθειμένη ιλύς.
Ή κοήνη ήτο βεβαίως άνωθεν έστεγασμένη
όπως τδ ύδωρ αυτής διατηρήται καθαρδν καϊ δρο-
σερον κατά τδ θέρος. Άλλ' ή στέγη (ή ή όροφή)
1 Ελλείψει σαφών και έπαρκών ενδείξεων και τεμαχίων αρχιτε-
κτονικών ό εγκάρσιος ούτος τοίχος δέν έσχεδιάσθη έν τί) άναπαρα-
στάσει (είκ. 3) διήκων έως άνω, ώς και οί πλευρικοί τοίχοι, καίτοι
τοΰτο δέν είναι άπίθανον νά συνέβαινε σκοπούμενης της διά τούτου
σταθεράς τών εκατέρωθεν τοίχων πρός άλλη'λους συνδέσεως.
2 Καίτοι ουδέν ι'-/νος της έκ τών υδριών χαρακτηριστικής φθοράς
παρατηρείται έπί της εσωτερικής τών όρθοσταστών παρειάς.
8 Δύο τεμάχια ογδόης τινός αύλακος ευρέθησαν μεταξύ τών περί
την κρήνην λίθων, ανήκοντα εις τον αυτόν λίθον διαστάσεων 0'60 Χ
0'60 ούτινος ή θέσις δέν δύναται νά καθορισθή. Πιθανώς άπετέλει
ούτος τό έλλεϊπον άνω ήμισυ τής κατά τό Ζ (είκ. 2) αύ'λακος μεθ' ης
συμφωνεί κατά τό πλάτος και τήν διάμετρον (0Ί6).
4 Έν τοις ΙΙρακτικοΐς του 1896 σελ. 123 ή αύλαξ αύτη άναφέρε-
ται ώς αύλαξ υδροληψίας.
αύτής θά ήτο πιθανώτατα ξύλινη διότι ούδέν λίθι-
νον τεμάχιον ευρέθη έμφαϊνον τήν υπαρξιν λίθινης
τοιαύτης.
Επειδή δέ τδ άνοιγμα τής κρήνης (9 μ.) είναι
πολύ μέγα διά δοκδν ξυλίνην διήκουσαν άπό τής
μιας εις τήν έτέραν παραστάδα, δεχόμεθα τρεις
δοκούς κατά μήκος τής προόψεως, στηριζομένας,
τη μεσολαβήσει σαγμάτων, έπ'ι δύο διαμέσων ξυ-
λίνων στύλων. Οί στύλοι ούτοι θά ήδράζοντο οί
μεν επί τών μεταξύ τών ορθοστατών τεμαχίων, οί
δέ έπ'ι τών άντηρίδων Τ, Τ (είκ. 2). Καθέτως έπ'ι
τών δοκών τούτων θά έτίθεντο τεγίδες, έπ'ι τού-
των δέ κάλαμοι. Τδ δ'λον θά έκαλύπτετο είτε 6πδ
στρώματος άργιλλώδους έχοντος κλίσιν τινά πρδς
έκροήν του όμβρίου ύδατος, ή μάλλον, και τοϋτο
πιθανώτερον, διά κεράμων έξ όπτής γής ών τήν
υπαρξιν μαρτυροΰσι πλείστα τεμά/ια κατεσπαρ-
μένα περ'ι τήν κρήνην. Παράδειγμα διά πήλινων
κεράμων έστεγασμένης κρήνης άναφέρομεν τήν έν
έ'τει 1908 έν Δήλω άνασκαφεΐσαν Μινώην κρήνην,
ής πλείστοι κέραμοι σώζονται.
Ό Παυσανίας περιγράφων άρκούντως εκτενώς
τά κατά Αυκόσουραν (Η' 37, 8) ούδεμίαν περ'ι
κρήνης τινός αύτόθι ποιείται μνείαν.
Ή περιγραφείσα εϊνε ή μόνη παρά τό ιερόν
κρήνη καϊ τάς άνάγκας τούτου και μόνου προώ-
ριστο νά έξυπηρετήση διά τής σχετικώς μικρας
(20 κυβ. μέτρα) περιεκτικότητος αύτής. Πάσαι αϊ
λοιπα'ι αύτόθι δεξαμεναϊ έχρησίμευον τδ πλείστον
πρός περισυλλογήν ούχ'ι πηγαίου άλλ' όμβρίου
ύδατος πιθανώς πρδς ύδρευσιν τής κατά τους κάτω
πρόποδας τοΟ λόφου Τερζή άποκαλυφθείσης ρω-
μαϊκής πό)νεως.
Ή κρήνη τοΟ ίερου σύγχρονος πιθανώς ή δλίγω
μεταγενέστερα τοΟ ναού, δέν έπέσυρε τήν προσο-
χήν του περιηγητοΰ ίσως διότι ήδη άπό τών χρό-
νων έκείνων είχε πλέον περιπέσει εις άχρηστίαν,
στειρευσάσης τής τροφοδοτούσης αυτήν πηγής.
Αναστάσιος Κ. Όρλάνδος.
Ή κρήνη της Λυκοσονρας· υπό Ά. Ορλάνδου.
Τό ύδωρ συλλεγόμενον έντός τής λεκάνης ταύ-
της και άνερχόμενον μέχρι ύψους 0'20 ερρεε δια
των έπ'ι τοΟ εγκαρσίου τοίχου 1 τριών αύλάκων (Π,
II, Π είκ. 2) διαμέτρου ΟΊΟ εις το διαμέρισμα II
το όποιον έπλήρου. ΚαΙ έφ' δσον μεν το βάθος αυ-
τού ήτο έλασσον τοΟ ύψους εις δ εύρίσκοντο αί
όπα'ι (0'87) ήντλεΐτο ριπτομένων έντ'ος αύτοΰ των
ύδριών 2, φθάνον δέ τδ ΰψος των οπών έξέρρεε.
Πλην τών εξ αύλάκων ων μέχρι τοΰδε έμνημο-
νεύσαμεν εύρηται και εβδόμη 3 (Ζ έν τη εΐκ. 2),
κατά την βόρειον παρειάν της λεκάνης I και παρά
τον έγκάρσιον τοΐχον διαμέτρου 0"12 άλλ'εις υψος
μείζον του τών έπ'ι τοΟ εγκαρσίου τοίχου. Τούτου
ένεκα αύτη χαρακτηριστέα ώς αύλαξ τροφοδοσίας
της δεξαμενής 4.
Πώς δμως και πόθεν ήγετο δια ταύτης τδ ύδωρ
εις την κρήνην δεν έπιτρέπουσι νά εϊκάσωμεν τα
παρακείμενα μεταγενέοτερα κτίσματα.
Άναφέρομεν τέλος την κατά την έσωτερικήν
παρειάν τοΟ όπισθίου τοίχου εύρισκομένην κλίμακα
(είκ. 1) ής σώζονται σήμερον πέντε ύψηλοί άνα-
βαθμοί' διά ταύτης κατήρχοντο εις την δεξαμενήν
κατά τον χρόνον τοΟ καθαρισμοΟ δπάτε, άνεώγοντο
καϊ αί κατά τδ διαμέρισμα II μνημονευθεΐσαι αύ'-
λακες εκκενώσεως Α, Α' οι ων έξήγετο πασα τυ-
χόν έν τω πυβμένι άποτεθειμένη ιλύς.
Ή κοήνη ήτο βεβαίως άνωθεν έστεγασμένη
όπως τδ ύδωρ αυτής διατηρήται καθαρδν καϊ δρο-
σερον κατά τδ θέρος. Άλλ' ή στέγη (ή ή όροφή)
1 Ελλείψει σαφών και έπαρκών ενδείξεων και τεμαχίων αρχιτε-
κτονικών ό εγκάρσιος ούτος τοίχος δέν έσχεδιάσθη έν τί) άναπαρα-
στάσει (είκ. 3) διήκων έως άνω, ώς και οί πλευρικοί τοίχοι, καίτοι
τοΰτο δέν είναι άπίθανον νά συνέβαινε σκοπούμενης της διά τούτου
σταθεράς τών εκατέρωθεν τοίχων πρός άλλη'λους συνδέσεως.
2 Καίτοι ουδέν ι'-/νος της έκ τών υδριών χαρακτηριστικής φθοράς
παρατηρείται έπί της εσωτερικής τών όρθοσταστών παρειάς.
8 Δύο τεμάχια ογδόης τινός αύλακος ευρέθησαν μεταξύ τών περί
την κρήνην λίθων, ανήκοντα εις τον αυτόν λίθον διαστάσεων 0'60 Χ
0'60 ούτινος ή θέσις δέν δύναται νά καθορισθή. Πιθανώς άπετέλει
ούτος τό έλλεϊπον άνω ήμισυ τής κατά τό Ζ (είκ. 2) αύ'λακος μεθ' ης
συμφωνεί κατά τό πλάτος και τήν διάμετρον (0Ί6).
4 Έν τοις ΙΙρακτικοΐς του 1896 σελ. 123 ή αύλαξ αύτη άναφέρε-
ται ώς αύλαξ υδροληψίας.
αύτής θά ήτο πιθανώτατα ξύλινη διότι ούδέν λίθι-
νον τεμάχιον ευρέθη έμφαϊνον τήν υπαρξιν λίθινης
τοιαύτης.
Επειδή δέ τδ άνοιγμα τής κρήνης (9 μ.) είναι
πολύ μέγα διά δοκδν ξυλίνην διήκουσαν άπό τής
μιας εις τήν έτέραν παραστάδα, δεχόμεθα τρεις
δοκούς κατά μήκος τής προόψεως, στηριζομένας,
τη μεσολαβήσει σαγμάτων, έπ'ι δύο διαμέσων ξυ-
λίνων στύλων. Οί στύλοι ούτοι θά ήδράζοντο οί
μεν επί τών μεταξύ τών ορθοστατών τεμαχίων, οί
δέ έπ'ι τών άντηρίδων Τ, Τ (είκ. 2). Καθέτως έπ'ι
τών δοκών τούτων θά έτίθεντο τεγίδες, έπ'ι τού-
των δέ κάλαμοι. Τδ δ'λον θά έκαλύπτετο είτε 6πδ
στρώματος άργιλλώδους έχοντος κλίσιν τινά πρδς
έκροήν του όμβρίου ύδατος, ή μάλλον, και τοϋτο
πιθανώτερον, διά κεράμων έξ όπτής γής ών τήν
υπαρξιν μαρτυροΰσι πλείστα τεμά/ια κατεσπαρ-
μένα περ'ι τήν κρήνην. Παράδειγμα διά πήλινων
κεράμων έστεγασμένης κρήνης άναφέρομεν τήν έν
έ'τει 1908 έν Δήλω άνασκαφεΐσαν Μινώην κρήνην,
ής πλείστοι κέραμοι σώζονται.
Ό Παυσανίας περιγράφων άρκούντως εκτενώς
τά κατά Αυκόσουραν (Η' 37, 8) ούδεμίαν περ'ι
κρήνης τινός αύτόθι ποιείται μνείαν.
Ή περιγραφείσα εϊνε ή μόνη παρά τό ιερόν
κρήνη καϊ τάς άνάγκας τούτου και μόνου προώ-
ριστο νά έξυπηρετήση διά τής σχετικώς μικρας
(20 κυβ. μέτρα) περιεκτικότητος αύτής. Πάσαι αϊ
λοιπα'ι αύτόθι δεξαμεναϊ έχρησίμευον τδ πλείστον
πρός περισυλλογήν ούχ'ι πηγαίου άλλ' όμβρίου
ύδατος πιθανώς πρδς ύδρευσιν τής κατά τους κάτω
πρόποδας τοΟ λόφου Τερζή άποκαλυφθείσης ρω-
μαϊκής πό)νεως.
Ή κρήνη τοΟ ίερου σύγχρονος πιθανώς ή δλίγω
μεταγενέστερα τοΟ ναού, δέν έπέσυρε τήν προσο-
χήν του περιηγητοΰ ίσως διότι ήδη άπό τών χρό-
νων έκείνων είχε πλέον περιπέσει εις άχρηστίαν,
στειρευσάσης τής τροφοδοτούσης αυτήν πηγής.
Αναστάσιος Κ. Όρλάνδος.