DOI article:
Dragumēs, Stephanos N.: Archaiologika sphrontismata
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.13160#0225
'Αρχαιολογικά ψροντίοματα' ύπδ Σ. Δραγούμη.
215
άνήκεν εις την κατηγορίαν εκείνων των «κατά δή-
μους ιερών»1, εις ά έν τακταϊς ήμέραις προσερχό-
μενοι ϋ·εοϊς ιδία άφιδρυμένοις ώργίαζον, ϋνσίας
τινάς ϋνοντες και δρώντες τά νενομισμένα2. Περί
τούτων γνωστόν [Λεν είναι οτι συν τη άλλη περί
συντάξεως και διανομής ουλών και φρατριών πρό-
νοια, έμερίμνησε, κατά την μεταβολήν της έν Αθή-
ναις πολιτείας, ό Κλεισθένης3, υπό δέ τοΟ Πλά-
τωνος διδασκόμεθα δτι ύπέρ της κοινής εύκοσμίας
και τάξεως εύκταϊον έκρίνετο άν μετέβαλλον χα-
ρακτήρα' «θύειν δ' δταν έπί νουν ιη τινί, προς τά
δημόσια ίτω θύσων και τοις ίερεϋσί τε και τάϊς
ίερείαις έγχειριζέτω τά -θύματα οΐς άγνεία τούτων
επιμελής' συνευξάσ&ω δε αυτός τε και δς άν έ&έλη
μετ αύτοϋ ξυνεύχεσθαι. ΊαΟτα δέ γιγνόμενα των
τοιώνδε χάριν έστω" ιερά και θεούς ού ρο^διον ίδρύ-
εσθαι, μεγάλης δέ διανοίας τίνος όρθώς δραν το
τοιούτον, εθος τε γυναιξί τε δή διαφερόντως πά-
σαις και τοις άσθενοΟσι πάντη και κινδυνεύουσι καί
άποροΟσιν, οπη τις άν άπορη, και τουναντίον δταν
εύπορίας τίνος λάβωνται, κα'&ιεροϋν τε τδ παρδν
άεΐ και -Ουσίας εϋγ^εσθαι και ιδρύσεις ύπισχνεϊσ&αι
Όεοϊς και δαίμοσι και παισι θεών, εν τε φάσμασιν
έγρηγορότας δια φόβους καϊ έν δνείροις, ώς δ' αΰ-
τως όψεις πολλάς άπομνημονεύοντας έκάσταισί τε
αυτών άκη ποιουμένους βωμούς καϊ ίερά πάσας
μεν οικίας, πάσας δέ κώμας εν τε καθαροΐς ίδρυο-
μένους έμπιπλάναι και δπη τις έτυχε τών τοι-
ούτων » 4.
Τούτου τεθέντος, ή άναθηματική επιγραφή τής
Ξενοκρατείας μεταγράφεται ώδε, κατά μεν τά άναμ-
φισβήτητα άστικτος, οία περίπου ύπό τοΟ κ. Β.
Στάη άναγνωσθεΐσα μετεγράφη (ΑΕ 1909 σελ.
247), κατά δέ τά σαφή μέν καϊ σήμερον άναντίρ-
ρητα, άλλ' επίμαχα τήν εις λέξεις διάκρισιν τε-
1 Πολυδ. Θ' 15: «μέρη δέ πόλεως και τά κατά δήμους ίερά, τε-
λεατήρια, μέγαρα, ανάκτορα, χρηοτήρια, ήρωα... έξω δε πόλεως
και άντοα και σπηλαιώδεις ύποφυγαί».
2 Ήσύ/ιος και Σουϊδας εν λ. όργια, δργιάζειν, δργεών, δργεώναι,
δργεώνες (κατά πάντα /ρόνον, κλίσιν και πτώσιν).
9 Άριστοτ. 'Α&ην. Πολιτείας ΚΑ': οτά δέ γένη και τάς φρατρίας
και τας ίερωσύνας εί'ασεν έχειν εκάστους κατά τά πάτρια». Πολιτικών
Τ' ?' 11: «φυλαί τε γαρ Ιτεραι ποιητέαι πλείους καί ©ρατρίαι, και
τά τών ίδιων ιερών οννακτέον εις ολίγα και κοινά».
4 Νόμων Γ 910. Περί τών τοιούτων ·'ερών Γδε έν Ιιΐιάον. ΖϊβΚβη,
Ιβ§Θ8 0Γ3Θ0ΟΠΠΪ1 830Γ36, Ρ»Γ8 3ΐΐΘΓ3 I, μεταξύ άλλων τήν
ίιτ.' άρ. 112 (σ. 294) σπουδαιοτάτην χιακήν επιγραφών, καί τήν έν άρ.
144 Β (σ. 351) άπαγόρευσιν ιιμηδε το τέμενος έξιδιάζεούΧαΐϊ> κλπ .
λευταΐα δεκαπέντα γράμματα ΕΤΤΙΤΕΛΕΣΤΩΝ
ΑΓΑΘΩΝ εις σειράν άδιάσπαστον άτόνιστός:
Ξενοκράτεια Κηφισόι [ί]5ερ
όν ίδρΰσατο καί άνέθηκεν
ξυμβώμοις χε θεοΐς διδασκαλ
ίας τόδε δώρον Ξενιάδο6 θυγάτ
ηρ και μήτηρ εκ Χολλειδών
Οΰεν τώι βουλομένωι επι
τελεστωναγα'&ων 7
*
* *
« Θυγάτηρ και μήτηρ ».
Το φύσει αδύνατον τής εις τον αυτόν Ξενιάδην
άναφοράς άμφοτέρων τών επωνυμιών Όυγάτηρ και
μήτηρ έγέννησε τήν ύπόθεσιν, δτι ύφ' άπαξ γεγραμ-
μένον όνομα μνημονεύονται δύο, πατήρ τής μη-
τρός καί εγγονός μητρόθεν, έπί λόγω οτι «ίσως
πρόκειται περί γυναικός τίνος έν χηρεία, ής ή επι-
θυμία ήτο νά γνωσθώσι δια τής δωρεάς ταύτης τά
όνάματα καί τών δύο αύτη προσφιλών προσώπων,
τοΟ υίοϋ δηλονότι καί του πατρός αύτής» (ΑΕ
1909, 249).
Άλλ' έκτος τοΟ δτι τοΟ υίοΟ τό όνομα πατοο-
θεν λαμβανόμενον ούδέν κοινον ήδύνατο νά ενη
προς τό τοΟ μητρόθεν πάππου, — πλήν άν ύποθέση
τις άπίθανον σύμπτωσιν ταύτιονυμίας,— αύτό τό
γεγονός δτι ή ώενοκράτεια άναφέρεται θυγάτηρ τοΟ
^ενιάδου καί εκ Χολλειδών, ουχί δέ, κατά τά έν
Αθήναις πάτρια, — τά αύστηρά νόμιμα, — καί
γυνή τοΟ δεινός, μετά τοϋ προσήκοντος τω άνδρι
τούτω δημοτικού, τό γεγονός τοΟτο διδάσκει δτι
εν τή έπιγραφη ό λόγος ούχί περί εγγάμου γυ-
ναικός.
"Εχοντες δ' ούτως άγαμον κόρην, άν τω δντι εις
αύτήν αναφέρεται καί ή προσηγορία μήτηρ, πώς
άλλως θέλει έπιτραπή ν άναγνωρίσωμεν αυτήν
μητέρα, ή άν δυνηθώμεν ν' άποδείξωμεν δτι ή
τοιαύτη έπωνυμία είχε καί άλλην τό πάλαι εκτός
τής κυρίας καί πρώτης εννοιαν;
5 Ούτω καί ού-/Ί «Κηφιοό[ι]ίερόν», διότι ή οπτική σύγχυσις φυ-
σικόν ητο νά γεννηθη μετά τήν χάραξιν του πρώτου I.
6 Το Ο αντί ον έν τη επιγραφή £νον αμέσως έπακολουΟούν του «·&ν·
γάτηρ» τό Θ. Ούτως έν τη έπιγραφη έ/ομεν τρεις αρχαϊσμούς" τό
Ο αντί Ω έν τη λέξει «Κηφισώι», τό Ο άντΐ ΟΥ έν τη λέξει «Ξε-
νιάδον», το Ε άντΐ ΕΙ έν τω ρήματι «Φνειν».
' Μετά τά ΑΓΑΟΩΝ ούδέν άλλο γράμμα διέκρινα έπί τοΰ λίθου.
215
άνήκεν εις την κατηγορίαν εκείνων των «κατά δή-
μους ιερών»1, εις ά έν τακταϊς ήμέραις προσερχό-
μενοι ϋ·εοϊς ιδία άφιδρυμένοις ώργίαζον, ϋνσίας
τινάς ϋνοντες και δρώντες τά νενομισμένα2. Περί
τούτων γνωστόν [Λεν είναι οτι συν τη άλλη περί
συντάξεως και διανομής ουλών και φρατριών πρό-
νοια, έμερίμνησε, κατά την μεταβολήν της έν Αθή-
ναις πολιτείας, ό Κλεισθένης3, υπό δέ τοΟ Πλά-
τωνος διδασκόμεθα δτι ύπέρ της κοινής εύκοσμίας
και τάξεως εύκταϊον έκρίνετο άν μετέβαλλον χα-
ρακτήρα' «θύειν δ' δταν έπί νουν ιη τινί, προς τά
δημόσια ίτω θύσων και τοις ίερεϋσί τε και τάϊς
ίερείαις έγχειριζέτω τά -θύματα οΐς άγνεία τούτων
επιμελής' συνευξάσ&ω δε αυτός τε και δς άν έ&έλη
μετ αύτοϋ ξυνεύχεσθαι. ΊαΟτα δέ γιγνόμενα των
τοιώνδε χάριν έστω" ιερά και θεούς ού ρο^διον ίδρύ-
εσθαι, μεγάλης δέ διανοίας τίνος όρθώς δραν το
τοιούτον, εθος τε γυναιξί τε δή διαφερόντως πά-
σαις και τοις άσθενοΟσι πάντη και κινδυνεύουσι καί
άποροΟσιν, οπη τις άν άπορη, και τουναντίον δταν
εύπορίας τίνος λάβωνται, κα'&ιεροϋν τε τδ παρδν
άεΐ και -Ουσίας εϋγ^εσθαι και ιδρύσεις ύπισχνεϊσ&αι
Όεοϊς και δαίμοσι και παισι θεών, εν τε φάσμασιν
έγρηγορότας δια φόβους καϊ έν δνείροις, ώς δ' αΰ-
τως όψεις πολλάς άπομνημονεύοντας έκάσταισί τε
αυτών άκη ποιουμένους βωμούς καϊ ίερά πάσας
μεν οικίας, πάσας δέ κώμας εν τε καθαροΐς ίδρυο-
μένους έμπιπλάναι και δπη τις έτυχε τών τοι-
ούτων » 4.
Τούτου τεθέντος, ή άναθηματική επιγραφή τής
Ξενοκρατείας μεταγράφεται ώδε, κατά μεν τά άναμ-
φισβήτητα άστικτος, οία περίπου ύπό τοΟ κ. Β.
Στάη άναγνωσθεΐσα μετεγράφη (ΑΕ 1909 σελ.
247), κατά δέ τά σαφή μέν καϊ σήμερον άναντίρ-
ρητα, άλλ' επίμαχα τήν εις λέξεις διάκρισιν τε-
1 Πολυδ. Θ' 15: «μέρη δέ πόλεως και τά κατά δήμους ίερά, τε-
λεατήρια, μέγαρα, ανάκτορα, χρηοτήρια, ήρωα... έξω δε πόλεως
και άντοα και σπηλαιώδεις ύποφυγαί».
2 Ήσύ/ιος και Σουϊδας εν λ. όργια, δργιάζειν, δργεών, δργεώναι,
δργεώνες (κατά πάντα /ρόνον, κλίσιν και πτώσιν).
9 Άριστοτ. 'Α&ην. Πολιτείας ΚΑ': οτά δέ γένη και τάς φρατρίας
και τας ίερωσύνας εί'ασεν έχειν εκάστους κατά τά πάτρια». Πολιτικών
Τ' ?' 11: «φυλαί τε γαρ Ιτεραι ποιητέαι πλείους καί ©ρατρίαι, και
τά τών ίδιων ιερών οννακτέον εις ολίγα και κοινά».
4 Νόμων Γ 910. Περί τών τοιούτων ·'ερών Γδε έν Ιιΐιάον. ΖϊβΚβη,
Ιβ§Θ8 0Γ3Θ0ΟΠΠΪ1 830Γ36, Ρ»Γ8 3ΐΐΘΓ3 I, μεταξύ άλλων τήν
ίιτ.' άρ. 112 (σ. 294) σπουδαιοτάτην χιακήν επιγραφών, καί τήν έν άρ.
144 Β (σ. 351) άπαγόρευσιν ιιμηδε το τέμενος έξιδιάζεούΧαΐϊ> κλπ .
λευταΐα δεκαπέντα γράμματα ΕΤΤΙΤΕΛΕΣΤΩΝ
ΑΓΑΘΩΝ εις σειράν άδιάσπαστον άτόνιστός:
Ξενοκράτεια Κηφισόι [ί]5ερ
όν ίδρΰσατο καί άνέθηκεν
ξυμβώμοις χε θεοΐς διδασκαλ
ίας τόδε δώρον Ξενιάδο6 θυγάτ
ηρ και μήτηρ εκ Χολλειδών
Οΰεν τώι βουλομένωι επι
τελεστωναγα'&ων 7
*
* *
« Θυγάτηρ και μήτηρ ».
Το φύσει αδύνατον τής εις τον αυτόν Ξενιάδην
άναφοράς άμφοτέρων τών επωνυμιών Όυγάτηρ και
μήτηρ έγέννησε τήν ύπόθεσιν, δτι ύφ' άπαξ γεγραμ-
μένον όνομα μνημονεύονται δύο, πατήρ τής μη-
τρός καί εγγονός μητρόθεν, έπί λόγω οτι «ίσως
πρόκειται περί γυναικός τίνος έν χηρεία, ής ή επι-
θυμία ήτο νά γνωσθώσι δια τής δωρεάς ταύτης τά
όνάματα καί τών δύο αύτη προσφιλών προσώπων,
τοΟ υίοϋ δηλονότι καί του πατρός αύτής» (ΑΕ
1909, 249).
Άλλ' έκτος τοΟ δτι τοΟ υίοΟ τό όνομα πατοο-
θεν λαμβανόμενον ούδέν κοινον ήδύνατο νά ενη
προς τό τοΟ μητρόθεν πάππου, — πλήν άν ύποθέση
τις άπίθανον σύμπτωσιν ταύτιονυμίας,— αύτό τό
γεγονός δτι ή ώενοκράτεια άναφέρεται θυγάτηρ τοΟ
^ενιάδου καί εκ Χολλειδών, ουχί δέ, κατά τά έν
Αθήναις πάτρια, — τά αύστηρά νόμιμα, — καί
γυνή τοΟ δεινός, μετά τοϋ προσήκοντος τω άνδρι
τούτω δημοτικού, τό γεγονός τοΟτο διδάσκει δτι
εν τή έπιγραφη ό λόγος ούχί περί εγγάμου γυ-
ναικός.
"Εχοντες δ' ούτως άγαμον κόρην, άν τω δντι εις
αύτήν αναφέρεται καί ή προσηγορία μήτηρ, πώς
άλλως θέλει έπιτραπή ν άναγνωρίσωμεν αυτήν
μητέρα, ή άν δυνηθώμεν ν' άποδείξωμεν δτι ή
τοιαύτη έπωνυμία είχε καί άλλην τό πάλαι εκτός
τής κυρίας καί πρώτης εννοιαν;
5 Ούτω καί ού-/Ί «Κηφιοό[ι]ίερόν», διότι ή οπτική σύγχυσις φυ-
σικόν ητο νά γεννηθη μετά τήν χάραξιν του πρώτου I.
6 Το Ο αντί ον έν τη επιγραφή £νον αμέσως έπακολουΟούν του «·&ν·
γάτηρ» τό Θ. Ούτως έν τη έπιγραφη έ/ομεν τρεις αρχαϊσμούς" τό
Ο αντί Ω έν τη λέξει «Κηφισώι», τό Ο άντΐ ΟΥ έν τη λέξει «Ξε-
νιάδον», το Ε άντΐ ΕΙ έν τω ρήματι «Φνειν».
' Μετά τά ΑΓΑΟΩΝ ούδέν άλλο γράμμα διέκρινα έπί τοΰ λίθου.