DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1979#0389
673
a Pro ratione quart.id eſt, ratione quarta, quam non habet.
2. Vel, id eſt, propter rationem quarte, quam non habet, totam
partem ſuam reuocat, cù!
ſilio: vt dicit principiur
oſe do¬ quod ſubiicit, ad inſtar,
tanis an ir teſtamentin totum fit
Fitetur in totú irritatio: ita per hanc
querelam, ſecundûm
Ioan. & pro eo, j. de reuo.
don l. ſi vnquam. & ff.de
lega. ij.l. Titia, ij.S. Impe-
rator.3. Sed Azo dicit,
indiſtinctè reuocari vſ-
que ad debitum bono-
rum ſubſidium tantum,
etiam quando re, &
cõſilio interuenitfraus,
per legem iſtam:vt di-
ximus s eod. l. j. & pr
hoc facit verbum, quod
eſt infrà, deminuetur.
Sie in omni- ACCVRS.
bus:& hæc le¬Nam quod. J CA-
ii recta ei svs. Si pater tuus ma-
falſa au ’ tri tuæ predium do-
quanm quida naſſet, conſtante matri-
annotarãt, pa- naſllet, conſtante matri
trimonie. monio, non tenuit do-
natio. & ſi illud fratri
tuo illa contuliſſer, pa-
tre conſentiente, perin-
Querela in-
m donatio fuerit inofficioſa re, & con-
m legis. Item pro hac diſtinctione eſt
&c. vt enim* per querelam inofficioſi
nes filiorum exhauriunt, adi-
tum querele ratio depoſcat: quod
donatum eſt, pro ratione quarte?
ad inſtar inofficioſi teſtamenti
conuicti deminuetur. Nam quod
vxor à marito in ſe matrimonij
tempore donationis cauſa colla-
tum, emancipato filio communi,
conſentiente domino donauit:
velut ex bonis patris (de cuius
ſubſtantia prohibente matrimo-
nio non potuit exire) datum
accipi, rationis eſt:in cuius d bo-
nis ſi idem conſilium, & euen-
tus comprehendatur, lex, quam
de patrimonio matris ediximusf,
obſeruabitur. PP.III.Id. Septemb.
CC. CosS.
de eſt, ac ſi pater do-
nauerit: & ita reuocare
non potes: in cuius bo-
nis ſi idem conſiliu, &
euentus euenerit (quod
poteſt, ſcilicet ſi alie-
naſſet in fraudem filij,
ne haberet ſuam quar-
tam) quod in patrimo-
nio matris ſtatutum
eſt, vt ſcilicer deminua-
tur ratione quartz: il-
lud idem in patrimo-
nio patris obſeruetur.
VIVIAN.
Domino. ſc. mari-
to, eodémque patre.
e Exire. vt S. de do-
na inter vir. & vxor. l.
etiamſi. & ff de iure do.
l. profectiti. S. ſi quis
certam.
d In cuius. ſc. patris.
e Conſilium, & euen-
tus. Nota ergo duo
neceſſaria, vt fiat b
reuocatio, conſilium.
officioſa euen¬ & euentus ſecundûm
tu, & conſilio, quoſdam: quod non
antequam poſ- placet. imô & ſolo e¬
ſit reuocari- uentu fit reuocatio: vt
colligitur S eod. lij. vbi
dicit, impetu, &c. quod
* Conſtantius, hîc dicit, verum eſt, ſi à
recte, vt docet prime incipias. non
Donatio an
debeat eſſe in-
De inofficioſis dotibus. Titxxx.
674
l Vel idem. ſe. ius ſit in vtraque in his, qu ſubiicit.
lEt temporibus. quia vtraque quinquennio durat:vt S.tit proxi.
l. ſi quis filium.S. fin.
m Et mori
eod tit. S. fin. coll. vij.
Querela inofficioſæ donationis, in
temporis duratione, & in excluſio-
ne ex cauſa ingratitudinis, ſimilis
eſt querelæ inofficioſi teſtamenti.
BALD.
IX. Imp. CONSTANTIVS A.
& IVLIANVS Caſ-
Olybrio.
On cõuenit dubitari, quod
immodicarum donationum
omnibus 8 querela ad ſimilitu-
dinem inofficioſi teſtamenti le-
gibus fuerit introducta: vt ſit in
hoc actionis vtriuſque vel vna
cauſa , vel ſimilis i exiſtimanda:
vel idem & temporibusl, &
moribus . Dat. XIV. Ralend. Iul.
Tauro, & Florentino Coss.
DE INOFFICIOSIS DOTIBVS. *
TITVLVS
XXX.
Nter donationes etiam dotes connumerantur: l cm mult. J. de don, an. nupt.
& ideô quod de donatienibus inofficiofis dictum eſt, meritô truhitur ad dotes inof-
ficioſas à matre marito primo, vel ſecundo datas, qua dodrantem excedunt, aut con-
ſumunt omnia bona materna, ita vt liberis ſalua Falcidiu non ſit, id eſt, debita portio.
Caterum nolim hodie legem huius tituli accipi de muliere, qua iterum nubit, habens
liberos ex prioribus nuptiis: quia hoſce liberos conſtat ipſo iure munitos eſſe, nec iure
plus eam ſecundo marito erogare poſſe dotis nomine, vel alio nomine, quã vni ex libe-
ris prioris matrimonij: lhac edictali j. de ſec. nup. Sed accipi poteſt de ea, qua
nunc primum nupſit, cum haberet liberos naturales, vel qua iterum nupſit, nullos
habens liberos ex priore matrimonio, ſed naturales tantum, quibus certum eſt bo-
norum maternorum deberi Falcidiam non minus, quam iuſtis:l.ſi ſuſpecta. S j. ff. de
inoffic. teſta. Erat quidem lex tituli huius etiam, de liberis prioris matrimonj: ſed
in his, vt dixi, hodie ſuperuacua eſt. CVIAC.
Si per donationem in dotem fi-
li in legitima defraudantur, reuoca-
tur per querelam inofficioſæ dotis.
BART. vſque ad debitum bonorum
ſubſidium. BALD. & SALYCET.
Vel ſic: Sicut donatio inofficioſa re-
ſcinditur per querelam inofficioſe do-
nationis, & ita dos inofficioſa reſcin-
ditur per querelam inofficioſæ dotis.
PAVL. DE CASTR.
1. Imp. CONSTANTIN. A. ad Maxi-
mum præ ſidem Ciliciæ.
Vm omnia bona à matre n
tua in dotem dicantur ex-
hauſta, (leges * legibus concor-
dare9 promptum eſt P: vt ad
exemplum inofficioſi teſtamen-
ti aduerſus dotem immodicam
exercendz actionis copia tri-
buatur, & filiis conquerentibus
emolumenta debita conferan-
tur . Dat.IV. Ralend. Iun. Tatia-
no, & Cereale Coss.
ratio Conſul enim ſufficit fraus, niſi
ſibſſriptorni etiam euentus ſequere-
Theodoſ Cvr. tur:ſic & j. de iur. delib.
l potuit. & ff. de acquir.
poſſl quemadmodum. &
Liij. in amittenda.
EEdiximus. vt S. ead.
l. in princip.
On conuenit. CA-
Nos dvni l venitin
dubium, quin ſit ſimili-
tudointer querelam in-
DE PETITIONE HEREDITATIS.
TITVLVS
XXXI.
On caret ratione, quod priuſquam proponeret generalem petitionem heredi-
4tatis, propoſuit ſpecialem de inofficioſo teſtamento. nec enim idem ius eſt
Vtriuſque. Generalis datur aduerſus poſſeſſorem iuris, vel rei hereditariæ, nec heredem
iuſtum, ſiue ſciat ſe non eſſe heredem, ſiue falsô exiſtimet ſe heredem eſſe. De inoffi-
cioſo teſtamento datur aduerſus heredem verum, & legitimum, qui ex teſtamento
iuſto hereditatom adit, & aduerſus filium prateritum, qui accepit cum re bonorum
officioſ donationis, & poſſeſſionem contra tabulas: l.filium ff. de bon poſſ. con. tab. & contra fideicom-
inofficioſi teſtamenti:
quia in cauſa vtriuſque i
neſt excluſio in tempore: quia ſicut vna
intra quinque annos datur, & non vltrà, ſic nec alia: quia ficut
vnam tollit ingratitudo, & ita & aliam. VIVIAN.
a Vide ſcripta ad prine tit. de contrah.emption. CvIAC.
gOmmibus ſe legibus quod eſtinfrà ſe tractatib de hac materia.
Vel vna cauſa.inſpecto genere: quia iniqua excluſio inducit
vtramque.
iCVel ſimilis. inſpecta ſpecie:quia vt illam inducit excluſio facta
in teſtamentoſie hanc inter viuos nimia donatio.
Codex.
gi,j. de iure dot.l.nulla. Solu vt ibi. Item
bus. quia vtramque tollit ingratitudo:vt in authent.
Sed differunt à in tri a onatonis
bus: quia haac ex teſta¬ noficioſçque-
, rela, & inoffi-
mentob, & ab inteſta- ioſi teſtaméti
to, illa ex teſtamento in tribus diffe-
tantûm:vt S.eod.l. preci- rut. Adde An-
bus. 2. Item illa datur gelum Nouel.
..a.. de immenſis do-
contra ſeriptos heredes ratluiiccot,.
tantûm, hæc contra do¬ in fin.
natarios. 3.Item illa nõ b Similis gl-in
intentatur vbi quis ha¬ ooee , in
bet aliquid, licét minus: e rbo diſtribu-
. .. .
in hac contrà: vt dixi-cod. Theod. 2.
mus S.eod. l.j. 20.1.
DE INOFFICIO-
ſis dotibus.
Id eſt, cadẽ.
Vm omnia.J CA¬ Cont.
Cv trn qua nu
lier liberos habens ex
primo matrimonio, cõ-
uolauit ad ſecundum
matrimonium: ſecundo
viro omnia bona ſua
dedit in dotem, fecit
pactum de dote lucran¬ * De dotis in-
da:qualiter liberis pri¬ officioſa re-
mi matrimonij ſuccur-eſione vide
Afflictum de-
rendum ſit, quaritur? ciſe.
Reſpõd. quod ad exem-
plum inofficioſi teſta e Dos inofi-
menti dabitur liberis cioſa per quor
querela inofficioſ poteſt reuoca-
dotis. ri.
nqA matre. tranſeun-
te ad ſecundas nuptias,
& faciente pactum cum
viro de dote lucranda:
alioquin, id eſt, ſi non
eſſet facti tale pactum,
cum ea mortua, dos a d
filium rediret, non ha-
beret locum querela,
ſecundûm Hu.
Concordare. ſe. ad
hunc nouurm caſum.
p Promptum eſt. vt in
authent. de exhire.S fin. Cod.h.2.. 1.1.
col. v.
qActionis. hodie d fi- dVide ad hãc
lij primi matrimonij gloſſam, Cam-
habent condictionem pegi de dote.
ex lege vſque ad talem meeſt inon-
quantitatem quilibet, nibus, & Cod.
qualem dat ſecundo vi- Theods-
ro: vt j.de ſecun. nupt.
l.hac dictali. & in aus deferantur in
thent. de nup.S. quia verô vet. & Cod.
hactenus. colliiij. Vnde Theodoſ.
dicit Azo, ceſſare hanc
querelam hodie.2. Vel
dic ſecundûm Hug. eã
competere etiam cum
auxilio, licet ſecus ſit in
præcedentibus querelis:
vt Inſtit de inoffic. teſta.
S tam autem. & S. tit.
proxil. & l. ſi filius.
3. Vel tertiô ſecundûm
P. loquitur, cûm dota-
bat filiam, vel extra-
neam, & ſie ceſſat dicta
oppoſitio.
ltem contra huic le-
facit S. ſi aduer. dot.l.j.
Et nota, quod demum mortua matre agit hîe filius; & eodem
modo hic agit, vt in ſuperiori:vt dixi S tit. proxi.l.j.
DE PETITIONE HEREDITATIS.
Poſt querelam inofficioſi teſtamenti, qua eſt præparatoria, venitur
ad petitionem hereditatis. Et nota, quod mixtim de omnibus dicit,
cum in Digeſtis ſint quatuor tituli.
V Senatu
a Pro ratione quart.id eſt, ratione quarta, quam non habet.
2. Vel, id eſt, propter rationem quarte, quam non habet, totam
partem ſuam reuocat, cù!
ſilio: vt dicit principiur
oſe do¬ quod ſubiicit, ad inſtar,
tanis an ir teſtamentin totum fit
Fitetur in totú irritatio: ita per hanc
querelam, ſecundûm
Ioan. & pro eo, j. de reuo.
don l. ſi vnquam. & ff.de
lega. ij.l. Titia, ij.S. Impe-
rator.3. Sed Azo dicit,
indiſtinctè reuocari vſ-
que ad debitum bono-
rum ſubſidium tantum,
etiam quando re, &
cõſilio interuenitfraus,
per legem iſtam:vt di-
ximus s eod. l. j. & pr
hoc facit verbum, quod
eſt infrà, deminuetur.
Sie in omni- ACCVRS.
bus:& hæc le¬Nam quod. J CA-
ii recta ei svs. Si pater tuus ma-
falſa au ’ tri tuæ predium do-
quanm quida naſſet, conſtante matri-
annotarãt, pa- naſllet, conſtante matri
trimonie. monio, non tenuit do-
natio. & ſi illud fratri
tuo illa contuliſſer, pa-
tre conſentiente, perin-
Querela in-
m donatio fuerit inofficioſa re, & con-
m legis. Item pro hac diſtinctione eſt
&c. vt enim* per querelam inofficioſi
nes filiorum exhauriunt, adi-
tum querele ratio depoſcat: quod
donatum eſt, pro ratione quarte?
ad inſtar inofficioſi teſtamenti
conuicti deminuetur. Nam quod
vxor à marito in ſe matrimonij
tempore donationis cauſa colla-
tum, emancipato filio communi,
conſentiente domino donauit:
velut ex bonis patris (de cuius
ſubſtantia prohibente matrimo-
nio non potuit exire) datum
accipi, rationis eſt:in cuius d bo-
nis ſi idem conſilium, & euen-
tus comprehendatur, lex, quam
de patrimonio matris ediximusf,
obſeruabitur. PP.III.Id. Septemb.
CC. CosS.
de eſt, ac ſi pater do-
nauerit: & ita reuocare
non potes: in cuius bo-
nis ſi idem conſiliu, &
euentus euenerit (quod
poteſt, ſcilicet ſi alie-
naſſet in fraudem filij,
ne haberet ſuam quar-
tam) quod in patrimo-
nio matris ſtatutum
eſt, vt ſcilicer deminua-
tur ratione quartz: il-
lud idem in patrimo-
nio patris obſeruetur.
VIVIAN.
Domino. ſc. mari-
to, eodémque patre.
e Exire. vt S. de do-
na inter vir. & vxor. l.
etiamſi. & ff de iure do.
l. profectiti. S. ſi quis
certam.
d In cuius. ſc. patris.
e Conſilium, & euen-
tus. Nota ergo duo
neceſſaria, vt fiat b
reuocatio, conſilium.
officioſa euen¬ & euentus ſecundûm
tu, & conſilio, quoſdam: quod non
antequam poſ- placet. imô & ſolo e¬
ſit reuocari- uentu fit reuocatio: vt
colligitur S eod. lij. vbi
dicit, impetu, &c. quod
* Conſtantius, hîc dicit, verum eſt, ſi à
recte, vt docet prime incipias. non
Donatio an
debeat eſſe in-
De inofficioſis dotibus. Titxxx.
674
l Vel idem. ſe. ius ſit in vtraque in his, qu ſubiicit.
lEt temporibus. quia vtraque quinquennio durat:vt S.tit proxi.
l. ſi quis filium.S. fin.
m Et mori
eod tit. S. fin. coll. vij.
Querela inofficioſæ donationis, in
temporis duratione, & in excluſio-
ne ex cauſa ingratitudinis, ſimilis
eſt querelæ inofficioſi teſtamenti.
BALD.
IX. Imp. CONSTANTIVS A.
& IVLIANVS Caſ-
Olybrio.
On cõuenit dubitari, quod
immodicarum donationum
omnibus 8 querela ad ſimilitu-
dinem inofficioſi teſtamenti le-
gibus fuerit introducta: vt ſit in
hoc actionis vtriuſque vel vna
cauſa , vel ſimilis i exiſtimanda:
vel idem & temporibusl, &
moribus . Dat. XIV. Ralend. Iul.
Tauro, & Florentino Coss.
DE INOFFICIOSIS DOTIBVS. *
TITVLVS
XXX.
Nter donationes etiam dotes connumerantur: l cm mult. J. de don, an. nupt.
& ideô quod de donatienibus inofficiofis dictum eſt, meritô truhitur ad dotes inof-
ficioſas à matre marito primo, vel ſecundo datas, qua dodrantem excedunt, aut con-
ſumunt omnia bona materna, ita vt liberis ſalua Falcidiu non ſit, id eſt, debita portio.
Caterum nolim hodie legem huius tituli accipi de muliere, qua iterum nubit, habens
liberos ex prioribus nuptiis: quia hoſce liberos conſtat ipſo iure munitos eſſe, nec iure
plus eam ſecundo marito erogare poſſe dotis nomine, vel alio nomine, quã vni ex libe-
ris prioris matrimonij: lhac edictali j. de ſec. nup. Sed accipi poteſt de ea, qua
nunc primum nupſit, cum haberet liberos naturales, vel qua iterum nupſit, nullos
habens liberos ex priore matrimonio, ſed naturales tantum, quibus certum eſt bo-
norum maternorum deberi Falcidiam non minus, quam iuſtis:l.ſi ſuſpecta. S j. ff. de
inoffic. teſta. Erat quidem lex tituli huius etiam, de liberis prioris matrimonj: ſed
in his, vt dixi, hodie ſuperuacua eſt. CVIAC.
Si per donationem in dotem fi-
li in legitima defraudantur, reuoca-
tur per querelam inofficioſæ dotis.
BART. vſque ad debitum bonorum
ſubſidium. BALD. & SALYCET.
Vel ſic: Sicut donatio inofficioſa re-
ſcinditur per querelam inofficioſe do-
nationis, & ita dos inofficioſa reſcin-
ditur per querelam inofficioſæ dotis.
PAVL. DE CASTR.
1. Imp. CONSTANTIN. A. ad Maxi-
mum præ ſidem Ciliciæ.
Vm omnia bona à matre n
tua in dotem dicantur ex-
hauſta, (leges * legibus concor-
dare9 promptum eſt P: vt ad
exemplum inofficioſi teſtamen-
ti aduerſus dotem immodicam
exercendz actionis copia tri-
buatur, & filiis conquerentibus
emolumenta debita conferan-
tur . Dat.IV. Ralend. Iun. Tatia-
no, & Cereale Coss.
ratio Conſul enim ſufficit fraus, niſi
ſibſſriptorni etiam euentus ſequere-
Theodoſ Cvr. tur:ſic & j. de iur. delib.
l potuit. & ff. de acquir.
poſſl quemadmodum. &
Liij. in amittenda.
EEdiximus. vt S. ead.
l. in princip.
On conuenit. CA-
Nos dvni l venitin
dubium, quin ſit ſimili-
tudointer querelam in-
DE PETITIONE HEREDITATIS.
TITVLVS
XXXI.
On caret ratione, quod priuſquam proponeret generalem petitionem heredi-
4tatis, propoſuit ſpecialem de inofficioſo teſtamento. nec enim idem ius eſt
Vtriuſque. Generalis datur aduerſus poſſeſſorem iuris, vel rei hereditariæ, nec heredem
iuſtum, ſiue ſciat ſe non eſſe heredem, ſiue falsô exiſtimet ſe heredem eſſe. De inoffi-
cioſo teſtamento datur aduerſus heredem verum, & legitimum, qui ex teſtamento
iuſto hereditatom adit, & aduerſus filium prateritum, qui accepit cum re bonorum
officioſ donationis, & poſſeſſionem contra tabulas: l.filium ff. de bon poſſ. con. tab. & contra fideicom-
inofficioſi teſtamenti:
quia in cauſa vtriuſque i
neſt excluſio in tempore: quia ſicut vna
intra quinque annos datur, & non vltrà, ſic nec alia: quia ficut
vnam tollit ingratitudo, & ita & aliam. VIVIAN.
a Vide ſcripta ad prine tit. de contrah.emption. CvIAC.
gOmmibus ſe legibus quod eſtinfrà ſe tractatib de hac materia.
Vel vna cauſa.inſpecto genere: quia iniqua excluſio inducit
vtramque.
iCVel ſimilis. inſpecta ſpecie:quia vt illam inducit excluſio facta
in teſtamentoſie hanc inter viuos nimia donatio.
Codex.
gi,j. de iure dot.l.nulla. Solu vt ibi. Item
bus. quia vtramque tollit ingratitudo:vt in authent.
Sed differunt à in tri a onatonis
bus: quia haac ex teſta¬ noficioſçque-
, rela, & inoffi-
mentob, & ab inteſta- ioſi teſtaméti
to, illa ex teſtamento in tribus diffe-
tantûm:vt S.eod.l. preci- rut. Adde An-
bus. 2. Item illa datur gelum Nouel.
..a.. de immenſis do-
contra ſeriptos heredes ratluiiccot,.
tantûm, hæc contra do¬ in fin.
natarios. 3.Item illa nõ b Similis gl-in
intentatur vbi quis ha¬ ooee , in
bet aliquid, licét minus: e rbo diſtribu-
. .. .
in hac contrà: vt dixi-cod. Theod. 2.
mus S.eod. l.j. 20.1.
DE INOFFICIO-
ſis dotibus.
Id eſt, cadẽ.
Vm omnia.J CA¬ Cont.
Cv trn qua nu
lier liberos habens ex
primo matrimonio, cõ-
uolauit ad ſecundum
matrimonium: ſecundo
viro omnia bona ſua
dedit in dotem, fecit
pactum de dote lucran¬ * De dotis in-
da:qualiter liberis pri¬ officioſa re-
mi matrimonij ſuccur-eſione vide
Afflictum de-
rendum ſit, quaritur? ciſe.
Reſpõd. quod ad exem-
plum inofficioſi teſta e Dos inofi-
menti dabitur liberis cioſa per quor
querela inofficioſ poteſt reuoca-
dotis. ri.
nqA matre. tranſeun-
te ad ſecundas nuptias,
& faciente pactum cum
viro de dote lucranda:
alioquin, id eſt, ſi non
eſſet facti tale pactum,
cum ea mortua, dos a d
filium rediret, non ha-
beret locum querela,
ſecundûm Hu.
Concordare. ſe. ad
hunc nouurm caſum.
p Promptum eſt. vt in
authent. de exhire.S fin. Cod.h.2.. 1.1.
col. v.
qActionis. hodie d fi- dVide ad hãc
lij primi matrimonij gloſſam, Cam-
habent condictionem pegi de dote.
ex lege vſque ad talem meeſt inon-
quantitatem quilibet, nibus, & Cod.
qualem dat ſecundo vi- Theods-
ro: vt j.de ſecun. nupt.
l.hac dictali. & in aus deferantur in
thent. de nup.S. quia verô vet. & Cod.
hactenus. colliiij. Vnde Theodoſ.
dicit Azo, ceſſare hanc
querelam hodie.2. Vel
dic ſecundûm Hug. eã
competere etiam cum
auxilio, licet ſecus ſit in
præcedentibus querelis:
vt Inſtit de inoffic. teſta.
S tam autem. & S. tit.
proxil. & l. ſi filius.
3. Vel tertiô ſecundûm
P. loquitur, cûm dota-
bat filiam, vel extra-
neam, & ſie ceſſat dicta
oppoſitio.
ltem contra huic le-
facit S. ſi aduer. dot.l.j.
Et nota, quod demum mortua matre agit hîe filius; & eodem
modo hic agit, vt in ſuperiori:vt dixi S tit. proxi.l.j.
DE PETITIONE HEREDITATIS.
Poſt querelam inofficioſi teſtamenti, qua eſt præparatoria, venitur
ad petitionem hereditatis. Et nota, quod mixtim de omnibus dicit,
cum in Digeſtis ſint quatuor tituli.
V Senatu