DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1979#0898
Codicis Liber ſextus.
tes: pronepotes, aut proneptes,
auita, vel proauita ſucceſſione
fraudari, alioſque aduersus aui-
tum, vel proauitum deſide-
rium, vel inſtitutum inſperato
legati commodo, vel heredita-
tis gaudere. Habeant verô ſo-
latium triſtitiæ ſuæ, quibus eſt
meritô conſulendum. Dat. IIl.
Nonas Aprilis, poſt conſula-
tum Protogenis, & Aſterij.
que perſonas ſi p tamen here-
ditatem non recuſant)nulla hu-
iuſmodi? præſcriptione ſibi ob-
ſtante, eam tanquam debitam
vindicare. Quod ſcilicet et-
iam ſuper legatis, vel fidei-
commiſſis à patre, vel à matre:
auo, vel auia: proauo, vel pro-
auia derelictis, locum habet.
Siquidem perindignum eſt,
fortuitas ob cauſas, vel caſus
humanos, nepores, aut nep¬)
QVANDO DIES LEGATI, VEL
fideicommiſſi cedat.
TITVLVS LIII.
HVne eriant nonaliaan ob cauſam dat, quim vt ex veteribus Conſai-
tutionibus confirmet, quod dixit tit. LI.S. in nouiſſimo, & ſeqq. de ceſſione diei
legatorûm, & fideicommiſſorum: & de annuis legatis relictis priuato homini, quod
ait l.I. initio cuiuſque anni ea peti poſſe, intelligo & ab heredibus legatari peti poſ-
ſe:quia poſt mortem teſtatoris initio cuiuſque anni eorum legatorum dies cedit, &
cepit cuiuſque anni legatum, ſi initio eius vixerit legatarius, tranſmittitur in here-
dem: & hoc eſt, quod ait l. 4. D. de ann, lega. vel quod idem eſt, in annos ſingulos
plura eſſe legata, primi anni purum, ſequentium annorum conditionalia:idem l.4.
& l. in ſingulos. eod tit. l. r. S.ſi in annos, ad leg. Fal-l.IO.I-2 quando dies leg.
ced.l.45.S. de epiſc. & cl.nes obſtat l. ſi in annos. D.de cond, & dem. in cuius ſpe-
cie non dixit teſtator, in annos ſingulos: ſed ſummam certam legauit in annosX.
completos ſcilicet: ſecus, ſi vſumfru vel operas legaſſet:vt l. queſitu. D. de vſufr. Ex
aliis legibus huius tit. intelligimus legati, aut fideicommiſſi petitionem in heredem
ita demum tranſmitti, ſi dies eius ceſſerit, qui vtique cedit à morte teſtatoris, ſi pu-
rum, aut in diem certum relictum ſit: à die impleta conditionis, ſi conditionale fue-
rit, vel in diem incertum, qui & aliquo caſu non cedere poſſit nec exigi ſcientiam,
nec agnitionem legatarj, nec traditionem rei legatæ, nec aditionem hareditatis. Et
conditionale non eſſe legatum ita relictum, cum ad legitimum ſtatum peruenerit:
mora enim ſuspendi, non conditione: & longa eſt differentia inter conditionem, &
moram, l.r de lega 2.l. heres. de cond. & dem. l. penult. hoc titl. quod purè. D.
eod. & ſtatum vocat, quod Graci uur; id eſt, iustam atatem, vt l. cûm pater.S.
curatoris. de lega.2. qui & virilis vigor dicitur, l.1. de minor. ad differentiam
vigoris pubentis, l. 4.S. qui teſt. fac. poſ. Igitur poſt mortem testatoris mortuo lega-
tario ante annum XXV legati petitio in heredem tranſmittitur nec obſtat l. ſi Ti-
tio. D.eod. & pleraque alia ſimiles, in quibus, vt Io docuit recte, ab initio legato
iniicitur conditio hoc modo, Titio, cum erit annorum tot, do lego.In hac verô initio
pure legauit, hoc modo, Illi X. do lego, de inde ſolutioni diem adiecit, hoc modo, Quod
legatum accipere debebit, cum ad legitimum ſtatum peruenerit. CVIACIVS.
traneis legatariis. SAL.
11. Iidem AA. Priſco.
Arun plurious relicttm
nominatim animaduerti-
mus: & cautum eſſe, vt ad eum,
qui ſuperfuiſſet f, pertineret.
Quicunque igitur is fuerit de
ad heredem ſuum dominium
tranſmittir, nec tali fideicom-
miſſo adſtringiture f.PP. XV.
Ralend. Augu. Chilone, & Li-
bone Coss.
Legatum relictum, ſi ad certam
ætatem peruenerit, impletis diebus
tranſmittitur ad heredemBALD.
Vel ſic: Si dies legati ceſſit legata-
rius adeius heredem legat tranſ-
mittit: licèt ipſum nondum conſe-
cutus fuerit. SALYC.
II1. Iidem AA.Ælia.
Ql Pontionilla * ad eam æta-
tem peruenit , cui lega-
tum, vel fideicommiſſum reli-
ctum erat: petitionem ad here-
des tranſmiſit, licèt f antè de-
ceſſerit, quam conſequeretur
legatum, vel fideicommiſſum.
lpP. V. Ralendas Augu. Chilo-
ne, & Libone Coss.
Sufficit, quod conditio in momen-
Legata annua ab initio cuiuſ-
libet anni ſunt ſoluenda. BVTR.
BALD. & SALYCET.
1. Impp. SEVERVS, & ANTONI-
NVS AA. Agrippa.
S Icompetenti iudici an-
nua legata, vel fidei-
commiſſa tibi relicta
Probaueris, ab initios cuiuſ-
que anni exigendi ea habebis
facultatem. Suppoſita III.
Ralend. Iu. Saturnino, & Gal.
Coss.
uod liberé capitur, restitutio-
ni non ſubiacet. BALD. Vel ſic:
Duas habet lect. ſecundum pri-
mam h.d. Si in legato pluribus re-
licto apponatur conditio, vt in ſu-
peruiuentẽ veniat: deficit conditio,
ſi legatarius filios reliquerit. ſe-
cundum aliam lectu. hoc dicit: Si
in leguto pluribus relicto appona-
tur grauamen, vt redeat ad ſu-
peruiuentem fuperuiuens ad quem
rediit, ad heredem ſuum in ſoli-
dum tranſmittit: nec ad heredes
collegatariorum reuertitur hoc di-
cit. & ſecundum hanc lect expone:
quicunque is fuerit: ſcilicet qui
ſuperuixerit. & hac bona in ex-
1692
principio anni. Acev-
SIVS.
c Ab initio. vt & ff.
uando di. leg. ce. l. nec
el ; reſpore J Sed vi-
detur contraff. de verb.
oblig.l. qui hoc anno. Sed
aliud eſt in ſtipulatio-
nib. Arg tamen contrà
ffde condit. & demon.lſi
in annos. Vel aliud eſt
ſi ſtipuletur quis hoé
anno aliquid dari: &
aliud ſi in annum, vel j
ſingulis annis. Vnde ver-
ſus: Annua ſi debes, tunc
inſpicias caput anni. An-
no ſi debes, in fine tenebe-
ris anni. Sed arg. con-
tra ff ſi cert. pet. l. lecta.
vbi dicit menſtruos. Ae-
CVRS. ADDITIO. Di-
cas quod in dicta l. le-
cta. dies fuit adiecta cau-
ſa differend ſolutio-
nis:hic verô cauſa mul-
tiplicandæ obligationis.
Videas de iſtoplene per
Bart. in dil qui hoc anno.
ff de verb.obligat.
APICas v s.
Fundum mihi, Ti-
tio, & Seio legaſti,vt ad
ſuperſtitem perueniret.
deceſſi: an ad heredem
meum legatum tranſ-
mittere poſſim, quri-
tur? Dicitur quod non:
nec pro tali fideicõmiſſ.
heredi meo Titius, &
Seius ſuperſtites ob hoc
ſilecomin carpierr.
adſtringuntur.
dJ Fuerit. ſcilicet qui
ſuperuixit: & ſic ad eum
totum peruenit legatu:
aStipulationi,
hoc anno, &
annum &
ſingulis an-
nis, differẽtia.
vt j.de dona. cauſ mort-l.
j. & ff de lega. l.ij. l. cum
pater. S libertis. & lpeto.
S.fratre.
e JAdſtringitur. etiam
& ſi redeat ad alium le-
gatarium.
Ql Pontionila.) Ca-
US VS. Cuidam mulie¬...
ri de prouincia nomine lſiprui-
Pontionille, aliquis re¬e¬
liquit legatum, ſeu fi-
deicommiſſum, cùm ad
legitimam ætatem per-
uenerit: nunc quœritur,
ſi Pontionilla impleta
conditione legati deceſ-
ſit, antequam conſeque-
retur legatum, vel fidei-
commiſſum: vtrum pe-
titionem legati, vel fi-
deicommiſſi tranſmittat
ad ſuos heredes? Et re-
ſpond. quod ſic. Vel ſic:
Pontianæ fundum lega-
ſti, cum ad duodecimum
annum peruenerit: ſed
antequam fundum con-* Porentia illa-
ſequeretur, deceſſit: an in optimo
nihilominus petitionem uu caſu
fundi tranſmittat ad he¬ t Incluſus ce
aaie,p aliquo in ſue-
redes, quaritur? Dicitur ceſfimee,llcit il-
quôd ſie.
f In nõnullis
codic. additur
totum hoc, vt
heredibus eoru
reſtituat: ſieut
ipſe fait reſtitr-
tus ab illu.
le caſus non pei-
f Peruenit. non enim ſeueret: ren-
quœritur an fuerit in net tamen
luſus. vel tti,
mendirionis, vel diej cluſus. vel t
vim conditionis, vel dlE Poſtquam extr-
tempus appoſitum, ex tt condito le-
quo ad eam araté perue- gati,tranſmittis
nit: vt hic. Sed ſi nõ per¬ d heredem: ll-
ueniſſer ad tatem, qu- cet non fuit pe-
reretur vt altero caſ titum.
tranſ
tes: pronepotes, aut proneptes,
auita, vel proauita ſucceſſione
fraudari, alioſque aduersus aui-
tum, vel proauitum deſide-
rium, vel inſtitutum inſperato
legati commodo, vel heredita-
tis gaudere. Habeant verô ſo-
latium triſtitiæ ſuæ, quibus eſt
meritô conſulendum. Dat. IIl.
Nonas Aprilis, poſt conſula-
tum Protogenis, & Aſterij.
que perſonas ſi p tamen here-
ditatem non recuſant)nulla hu-
iuſmodi? præſcriptione ſibi ob-
ſtante, eam tanquam debitam
vindicare. Quod ſcilicet et-
iam ſuper legatis, vel fidei-
commiſſis à patre, vel à matre:
auo, vel auia: proauo, vel pro-
auia derelictis, locum habet.
Siquidem perindignum eſt,
fortuitas ob cauſas, vel caſus
humanos, nepores, aut nep¬)
QVANDO DIES LEGATI, VEL
fideicommiſſi cedat.
TITVLVS LIII.
HVne eriant nonaliaan ob cauſam dat, quim vt ex veteribus Conſai-
tutionibus confirmet, quod dixit tit. LI.S. in nouiſſimo, & ſeqq. de ceſſione diei
legatorûm, & fideicommiſſorum: & de annuis legatis relictis priuato homini, quod
ait l.I. initio cuiuſque anni ea peti poſſe, intelligo & ab heredibus legatari peti poſ-
ſe:quia poſt mortem teſtatoris initio cuiuſque anni eorum legatorum dies cedit, &
cepit cuiuſque anni legatum, ſi initio eius vixerit legatarius, tranſmittitur in here-
dem: & hoc eſt, quod ait l. 4. D. de ann, lega. vel quod idem eſt, in annos ſingulos
plura eſſe legata, primi anni purum, ſequentium annorum conditionalia:idem l.4.
& l. in ſingulos. eod tit. l. r. S.ſi in annos, ad leg. Fal-l.IO.I-2 quando dies leg.
ced.l.45.S. de epiſc. & cl.nes obſtat l. ſi in annos. D.de cond, & dem. in cuius ſpe-
cie non dixit teſtator, in annos ſingulos: ſed ſummam certam legauit in annosX.
completos ſcilicet: ſecus, ſi vſumfru vel operas legaſſet:vt l. queſitu. D. de vſufr. Ex
aliis legibus huius tit. intelligimus legati, aut fideicommiſſi petitionem in heredem
ita demum tranſmitti, ſi dies eius ceſſerit, qui vtique cedit à morte teſtatoris, ſi pu-
rum, aut in diem certum relictum ſit: à die impleta conditionis, ſi conditionale fue-
rit, vel in diem incertum, qui & aliquo caſu non cedere poſſit nec exigi ſcientiam,
nec agnitionem legatarj, nec traditionem rei legatæ, nec aditionem hareditatis. Et
conditionale non eſſe legatum ita relictum, cum ad legitimum ſtatum peruenerit:
mora enim ſuspendi, non conditione: & longa eſt differentia inter conditionem, &
moram, l.r de lega 2.l. heres. de cond. & dem. l. penult. hoc titl. quod purè. D.
eod. & ſtatum vocat, quod Graci uur; id eſt, iustam atatem, vt l. cûm pater.S.
curatoris. de lega.2. qui & virilis vigor dicitur, l.1. de minor. ad differentiam
vigoris pubentis, l. 4.S. qui teſt. fac. poſ. Igitur poſt mortem testatoris mortuo lega-
tario ante annum XXV legati petitio in heredem tranſmittitur nec obſtat l. ſi Ti-
tio. D.eod. & pleraque alia ſimiles, in quibus, vt Io docuit recte, ab initio legato
iniicitur conditio hoc modo, Titio, cum erit annorum tot, do lego.In hac verô initio
pure legauit, hoc modo, Illi X. do lego, de inde ſolutioni diem adiecit, hoc modo, Quod
legatum accipere debebit, cum ad legitimum ſtatum peruenerit. CVIACIVS.
traneis legatariis. SAL.
11. Iidem AA. Priſco.
Arun plurious relicttm
nominatim animaduerti-
mus: & cautum eſſe, vt ad eum,
qui ſuperfuiſſet f, pertineret.
Quicunque igitur is fuerit de
ad heredem ſuum dominium
tranſmittir, nec tali fideicom-
miſſo adſtringiture f.PP. XV.
Ralend. Augu. Chilone, & Li-
bone Coss.
Legatum relictum, ſi ad certam
ætatem peruenerit, impletis diebus
tranſmittitur ad heredemBALD.
Vel ſic: Si dies legati ceſſit legata-
rius adeius heredem legat tranſ-
mittit: licèt ipſum nondum conſe-
cutus fuerit. SALYC.
II1. Iidem AA.Ælia.
Ql Pontionilla * ad eam æta-
tem peruenit , cui lega-
tum, vel fideicommiſſum reli-
ctum erat: petitionem ad here-
des tranſmiſit, licèt f antè de-
ceſſerit, quam conſequeretur
legatum, vel fideicommiſſum.
lpP. V. Ralendas Augu. Chilo-
ne, & Libone Coss.
Sufficit, quod conditio in momen-
Legata annua ab initio cuiuſ-
libet anni ſunt ſoluenda. BVTR.
BALD. & SALYCET.
1. Impp. SEVERVS, & ANTONI-
NVS AA. Agrippa.
S Icompetenti iudici an-
nua legata, vel fidei-
commiſſa tibi relicta
Probaueris, ab initios cuiuſ-
que anni exigendi ea habebis
facultatem. Suppoſita III.
Ralend. Iu. Saturnino, & Gal.
Coss.
uod liberé capitur, restitutio-
ni non ſubiacet. BALD. Vel ſic:
Duas habet lect. ſecundum pri-
mam h.d. Si in legato pluribus re-
licto apponatur conditio, vt in ſu-
peruiuentẽ veniat: deficit conditio,
ſi legatarius filios reliquerit. ſe-
cundum aliam lectu. hoc dicit: Si
in leguto pluribus relicto appona-
tur grauamen, vt redeat ad ſu-
peruiuentem fuperuiuens ad quem
rediit, ad heredem ſuum in ſoli-
dum tranſmittit: nec ad heredes
collegatariorum reuertitur hoc di-
cit. & ſecundum hanc lect expone:
quicunque is fuerit: ſcilicet qui
ſuperuixerit. & hac bona in ex-
1692
principio anni. Acev-
SIVS.
c Ab initio. vt & ff.
uando di. leg. ce. l. nec
el ; reſpore J Sed vi-
detur contraff. de verb.
oblig.l. qui hoc anno. Sed
aliud eſt in ſtipulatio-
nib. Arg tamen contrà
ffde condit. & demon.lſi
in annos. Vel aliud eſt
ſi ſtipuletur quis hoé
anno aliquid dari: &
aliud ſi in annum, vel j
ſingulis annis. Vnde ver-
ſus: Annua ſi debes, tunc
inſpicias caput anni. An-
no ſi debes, in fine tenebe-
ris anni. Sed arg. con-
tra ff ſi cert. pet. l. lecta.
vbi dicit menſtruos. Ae-
CVRS. ADDITIO. Di-
cas quod in dicta l. le-
cta. dies fuit adiecta cau-
ſa differend ſolutio-
nis:hic verô cauſa mul-
tiplicandæ obligationis.
Videas de iſtoplene per
Bart. in dil qui hoc anno.
ff de verb.obligat.
APICas v s.
Fundum mihi, Ti-
tio, & Seio legaſti,vt ad
ſuperſtitem perueniret.
deceſſi: an ad heredem
meum legatum tranſ-
mittere poſſim, quri-
tur? Dicitur quod non:
nec pro tali fideicõmiſſ.
heredi meo Titius, &
Seius ſuperſtites ob hoc
ſilecomin carpierr.
adſtringuntur.
dJ Fuerit. ſcilicet qui
ſuperuixit: & ſic ad eum
totum peruenit legatu:
aStipulationi,
hoc anno, &
annum &
ſingulis an-
nis, differẽtia.
vt j.de dona. cauſ mort-l.
j. & ff de lega. l.ij. l. cum
pater. S libertis. & lpeto.
S.fratre.
e JAdſtringitur. etiam
& ſi redeat ad alium le-
gatarium.
Ql Pontionila.) Ca-
US VS. Cuidam mulie¬...
ri de prouincia nomine lſiprui-
Pontionille, aliquis re¬e¬
liquit legatum, ſeu fi-
deicommiſſum, cùm ad
legitimam ætatem per-
uenerit: nunc quœritur,
ſi Pontionilla impleta
conditione legati deceſ-
ſit, antequam conſeque-
retur legatum, vel fidei-
commiſſum: vtrum pe-
titionem legati, vel fi-
deicommiſſi tranſmittat
ad ſuos heredes? Et re-
ſpond. quod ſic. Vel ſic:
Pontianæ fundum lega-
ſti, cum ad duodecimum
annum peruenerit: ſed
antequam fundum con-* Porentia illa-
ſequeretur, deceſſit: an in optimo
nihilominus petitionem uu caſu
fundi tranſmittat ad he¬ t Incluſus ce
aaie,p aliquo in ſue-
redes, quaritur? Dicitur ceſfimee,llcit il-
quôd ſie.
f In nõnullis
codic. additur
totum hoc, vt
heredibus eoru
reſtituat: ſieut
ipſe fait reſtitr-
tus ab illu.
le caſus non pei-
f Peruenit. non enim ſeueret: ren-
quœritur an fuerit in net tamen
luſus. vel tti,
mendirionis, vel diej cluſus. vel t
vim conditionis, vel dlE Poſtquam extr-
tempus appoſitum, ex tt condito le-
quo ad eam araté perue- gati,tranſmittis
nit: vt hic. Sed ſi nõ per¬ d heredem: ll-
ueniſſer ad tatem, qu- cet non fuit pe-
reretur vt altero caſ titum.
tranſ