DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1979#0947
L
1789 Proquibus cauſis ſerui, &c. Titx
an ad libertatem perue-
nire poſſit queritur? Di-
ſtinguitur, aut noluit eu
manumitrere, quia vo-
luit eum in miniſteri
heredis perſiſtere: aut in
m odu pœnæ, quaſi ma-
le meritu vetuit manu-
mitti. Primo caſu, mor-
tuo herede ad liberta-
tem poteſt peruenire: ſe-
cundo caſu non: nec ſi
heres in emptorem ali-
qua alienauit. VIVIAN.
aNon poteſt.vt & S. de
teſtam.manu. l.cõtra vo-
luntatem. & ff. de manu-
miſſio l ſeruus hac lege. &
J. de vſucap. pro emptorl.
iij. & ſuprà de re alinon
alien. l fin.
b Irrogauerit. Quod ſi
eſt dubium? Reſp. forte
2 Praſumi- non præſumam pœ-
mus in dubiis nã eſſe fauore libertatis.
potius fauoré cſ Libertas poteſt impoſ-
quam odiun ſbile eſt
& penam. J Quando quia.
e J Poſſint. niſi in caſu,
puta ſi vindicauit mor-
tem teſtatoris: vtff. ad
Silan.l ſi quis in grauiS.
vtrum. Item & quando
propter actionem: vt
ffde manu. l. ſeruus hac
lege. AccVRS.
QVIBVS EX
cauſis ſerui pro pre-
mio libertatem
accipiunt.
2....... Dixit P quando propter
bCõtinuati. elitum non manumit-
tunturenunc econtrà qu-
do propter merita liber-
tatem conſequuntur
I Voniam.JCASVS.
Si ſeruus mortem
tFirm alFFr domini in publicum de-
minæ. videtur tulit, & ſtrenuus in ac-
eſſe pars l.de cuſando extiterit, ad-
preious impe- erſarium conuincẽdo:
oſfer. an ob hoc liber effici
mereatur, quæritur? Di-
citur quod ſic: non ipſo
facto id eſt, ipſo iure,
ſed ex præſidis ſenten-
tia, vel nõ eo ipſo quod
proſiliit ad accuſationẽ,
ſed conuicto aduerſario.
VIVIAN.
JConiunge l. 1. S. de
precib. Imper. offer. & ex
illa adde ad hanc ſub-
ſcript. CVIAC.
f Quoniam religioſa.
quia ad ſuperiora etiam
habent reſpectum.
JAd augendum. in his
Eeuis qui habent eam.
h Prouocandãmque. in
e Prouocandi c his vel in eis qui non
ſunt ad fidem abent eam, ſic & ſuprà
Qu an non de boqua lib lay.
d Factum pro i Non ex ipſo. i non d
iure. ipſo iure. Vel dic, non eo
ipſo quod proſiliit ad
accuſationẽ: ſed demum
conuicto aduerſario: vt
hic, & S de precib. Imper.
offor l. & ffaad Sila l.ii.
S. vtrum de iu. patron.
l. penult. Et not. quod eſt
orcinuse: vt ff. qui ſine
ma ad lib. peruenl qui ob
necem. ſed alia ffde bon.
e Libertatem
ex præmio
cõſecutus, an
ſit orcinus,
anvero nullius tis: & non puto
libettus.
libertatem non poteſt? perue-
nire, ſed in propoſito intereſt
vtrumne eos quos cõ filio edu-
catos eſſe teſtator expreſſit, pro-
pter familiare miniſterium, &
vſum filiorum neceſſariu, & ve-
nire, & manumitti vetuerit, an
quaſi malè meritis penam irro-
gauerit P. Nam priore caſu mor-
te eius cui cõſulebatur, obſequij
neceſſitate finita, libertas po-
teſt peruenire: poſteriore au-
tem caſuJ id quod poenæ cauſa
in ſeruos ſtatutum eſt, neceſſe
eſt vires ſuas obtinere: quando
d * diuis parentibus meis f pla-
cuerit huiuſmodi teſtamento-
rum leges perpetuam ſeruitu-
tem male meritis ſeruis irroga-
re, vt nec per ſuppoſitum em-
ptorem ad libertatem perduci
poſſinte.
PRO QVIBVS CAVSIS SERVI PRO
prœmio * libertatem accipiunt.
XIII.
Ic titulus ſuperiori addit exceptionem, vt qui in ſeruitutem perpetuam addicti
ſunt, quandoque publice manumittantur propramio indicij, vt ex S.C. Silla-
niano, ſi necem domini indicauerint.l.3.S. ſi ex ſtipulatu. & Sis quoque ffad Sil-
la, ſi raptum virginis, cuius vltionem forte parentes remiſerant. l. 3 hoc tit. qua ex
re deportatione plectuntur ex lege Conſtantini & Iuſtiniani, nec crimen extingui-
tur, vt non pateat aliis accuſatio criminis, licet inter raptorem & parentes tranſa-
ctio vel pactio rata ſit.l.5SS vltffad leg. Iuliam de vi publ. & has vna eſt diffe-
rentia raptus ab adulterio. Nam de adulterio pactio & inter cõuenientes irrita eſt.
Itémque hoc lege Iulia de adulteriis vindicatur, & quinquennio finitur, illud lege
Iulia de vi publiea, & eſt perpetuum. Item ſi indicauerit deſertorẽ militia. l. 4. qua
coniungenda eſt cum l. 1. j.de deſert ſi reum falſa moneta.h.2 hoc. tit. qua coniun-
genda eſt cum l.1.J. de fal. mon. & his tribus postremis caſibuus pretium ſerui do-
mino reddiex arario oportet, & quarto. l.1.j de muli qu ſe pro ſer. iunx. vt
Liuij xxIIII. ſeruorum manumiſſorum à Tit. Sempronio, quorum opera pro-
ſpere pugnauerat contra Pœnos ad Beneuentum, pretia tribuni menſari dominis
reddunt. & xxxIi. duobus ſeruis ex SC. manumiſſis ob detectam coniurationem
ſeruorum, de ſoluendis Carthaginienſibus obſidibus, pretia eorum, dominis ex ara-
rio redduntur. & Plate quoque xr. de legibus, hanc legem condidit. d0& 3 a
μlobu, , oopp o aanc d os s oorr mmdno s ôrn vl r¬
μl. Et alio locoreas rul
l xabaér. Non idem fiet in caſu l. Inec in caſu l.vnicz ne Chr-
TITVLVS
ſti man, & Nou. de his qui eunuchos faciunt. CVIAC.
Seruus qui vindicauit necem
domini, pro præmio conſequitur li-
bertatem ſententia contra occiſores
lata, & non anté. SALYC.
I. Imp DIOCLET. & MAXIM.
AA. Firmino J.
Voniam a religioſat
ſolicitudo ad augen-
l dam s prouocandam-
ue h fidei obſeruationem, iuris
præmio adfici debet, ſi ad vlciſ-
cendã cdé domini, incorruptis
probationibus, ac ſtrenuo niſu
conſtiteris: libertaterm, quam his
qui dominorum cædem vindi-
cant, iampridem ſenatuſconſul-
tis & ſtatutis principum preſta-
ri ſancitum eſt, etiam tu pro
tam ingentibus meritis non ex
ipſo i facto, ſed aditione & ſen-
tentia praſidis reportabis. PP.
VII Id. Decembr. & Max. CosS.
Seruus alienus qui defert falſa-
torem monetæ, libertatem cõſequi-
tur, & domino fiſcus dat precium
ſerui. BALD. Vel ſic: Deferens
falſatorem monetæ, in præmium
conſequitur libertatem. SAL.
I1. Imp. CONSTANTINVS A.
ad Ianuarium.
Erui qui monetarios adul-
terinam monetam clandeſti-
nis ſceleribus exercentes, in pu-
blicum detulerint: ciuitare Ro-
mana donentur, vt eorn domini
preciu à fiſco percipiant l. Dat.
XV. Ral. Decée. Rom, Criſpo
II. & Conſtant.II. Cæſ. CosS.
Collige ex hac lege quod de ra-
ptu virginis poteſt tranſigi: tamen
maleficium non remanet impuni-
tum. BALD. Vel ſic: Raptus vir-
ginis crimen detegens conſequitur
libertatem.SALYC.
I1I. Idem A, ad Populum.
S quis t ſerus rapeus l vir-
ginis facinus diſſimulatione
præteritum aut pactione tranſ-
miſſum , detulerit in publicú:
libertate donetur P. Dat. Prid.
Ralen. April. Aquil. Conſtant.A.
VI. & Conſtantio C. Coss.
Deſertor militiæ poteſt à quoli-
bet accuſari: & ex hoc ſeruus con-
ſequitur libertatem. BALDVS.
IV. Imppp. GRATIAN. VALENTIN. &
THEoDAAA. ad Syagrium P.P.
I deſertorem militiæ ſeruus
Sprodiderito, lbertate done-
tur P.Idib. Iul. Romæ.
DE INGENVIS MANVMISSIS.
TITVLVS
lib.l ſi nocem dicit quod nullius. Sed die ſcilicet nullius viuen-
he reddiprecium à fiſco: cum domini nego-
tium geſſerit aliud in caſu j.l proxi.
XIV.
1790
j.
SEruiICAASvS Si
ſeruus cudentem a¬
dulterinam monetã in
publicum detulerit, ad
libertatẽ perueniet, ſo-
luto à fiſco precio ſerui al, quum.
domino. VIvta. tal nostris.
J Huic l. cõiung-eſtl.
1. j. de falſa moneta, ex
qua ad hãc ſupplẽda eſt
ſubſcriptio. DXV.Xal.
Decembr.CP. Criſpo III.
& Constantino III. CC.
Coſſ. Subindicant & id
quidã codices, in quibus
talis legitur ſubſcriptio,
D.XV. Ralend. Decemb.,
Conſt Criſp. Hinc etiam Lbts. Daſtl.
conſtatmale in quibuſ- apramiunm.
dam codicibus pr XV. Vuetn,
legi 13. In d. l. tradi-
tur, accuſatoribus pro
premio concedi immu-
nitatẽ: ſic dicitur ſeruis
dari libertatem. CVIAC.
e 5 Percipiant. Sed an
idem vbicuque ſerui pro
premio accipiunt liber-
tatem à lege? Videtur
quod non: vt ffaad legem
Falc.laris. ſed illa magis
innuit contrarium. Ac-
CVRSIVS.
Iquis.JCASVS. Si
aliquis virginem ra-
puit, & ita potuit accu-
ſari crimine capitali: &
amici virginis cum ra-
ptore, vel ſub diſſimula-
tione pertranſierint: ſi
ſeruus tales in publicum
detulerit, ad libertatem
perueniet. VIVIAN.
I Raptus. genitiui ca-
ſus. AccvRS.
m STranſmiſſum. exe0
quod dicit tranſmiſſum,
prſumit loan, quod li-
ceat transſigi,,q- d fini¬ a Tranſigere
tur quantu ad tranſigẽ- de raptu licet.
tem:vt ffad leg Iul de vi adde gloſſam
publll qui cœtuS qui va. Lnie n ſi nfr.
cante? Eſt tamen arg.e e iaptu.
trà j de rapt. virgin. S fin.
Item contrà S. de tran-
ſact l. tranſigere. Solut.vt
ibi. ADDIT10. Tu dicas
cum Bart. in d. l. tranſi-
gere. S. de tranſact. in ij.
collat. verſic. his expeditis
venio, &c quod ſuper ra-
ptu paciſci aut tranſigi
licet: quia dl. tranſigere,
ſolum adulterium exci-
pit: de quo dicas latius,
vt ibi per eum.
n Donetur. precio à fi-
ſco ſoluendo: vt S l pro-
xi. alij habent aliter le-
ges tranſpoſitas.
I deſertorem.JCA-
SVS. Si ſeruus de-
ſertorem militiæ in pu-
blicum detulerit:an pro
pramio mereatur liber-
tatem, quaeritur? Reſp.
quod ſic.
O Prodiderit. id eſt, ma-
nifeſtauerit.
p JDonetur. Et hîc di-
cit Irn. dandum precium
à fiſco: nam & hîc con-
ſuluit fiſco.
C.T. a222
C. T9 241
DE INGENVIS
manumiſſis.
De ſeruorum b manumiſſione dictum eſt: ſed quia ingenui homi. Continua-
lre t ſato quandoque manumittuntur, ponit quidiuris ſit de inge-
nuis manumiſſis.
Si
1789 Proquibus cauſis ſerui, &c. Titx
an ad libertatem perue-
nire poſſit queritur? Di-
ſtinguitur, aut noluit eu
manumitrere, quia vo-
luit eum in miniſteri
heredis perſiſtere: aut in
m odu pœnæ, quaſi ma-
le meritu vetuit manu-
mitti. Primo caſu, mor-
tuo herede ad liberta-
tem poteſt peruenire: ſe-
cundo caſu non: nec ſi
heres in emptorem ali-
qua alienauit. VIVIAN.
aNon poteſt.vt & S. de
teſtam.manu. l.cõtra vo-
luntatem. & ff. de manu-
miſſio l ſeruus hac lege. &
J. de vſucap. pro emptorl.
iij. & ſuprà de re alinon
alien. l fin.
b Irrogauerit. Quod ſi
eſt dubium? Reſp. forte
2 Praſumi- non præſumam pœ-
mus in dubiis nã eſſe fauore libertatis.
potius fauoré cſ Libertas poteſt impoſ-
quam odiun ſbile eſt
& penam. J Quando quia.
e J Poſſint. niſi in caſu,
puta ſi vindicauit mor-
tem teſtatoris: vtff. ad
Silan.l ſi quis in grauiS.
vtrum. Item & quando
propter actionem: vt
ffde manu. l. ſeruus hac
lege. AccVRS.
QVIBVS EX
cauſis ſerui pro pre-
mio libertatem
accipiunt.
2....... Dixit P quando propter
bCõtinuati. elitum non manumit-
tunturenunc econtrà qu-
do propter merita liber-
tatem conſequuntur
I Voniam.JCASVS.
Si ſeruus mortem
tFirm alFFr domini in publicum de-
minæ. videtur tulit, & ſtrenuus in ac-
eſſe pars l.de cuſando extiterit, ad-
preious impe- erſarium conuincẽdo:
oſfer. an ob hoc liber effici
mereatur, quæritur? Di-
citur quod ſic: non ipſo
facto id eſt, ipſo iure,
ſed ex præſidis ſenten-
tia, vel nõ eo ipſo quod
proſiliit ad accuſationẽ,
ſed conuicto aduerſario.
VIVIAN.
JConiunge l. 1. S. de
precib. Imper. offer. & ex
illa adde ad hanc ſub-
ſcript. CVIAC.
f Quoniam religioſa.
quia ad ſuperiora etiam
habent reſpectum.
JAd augendum. in his
Eeuis qui habent eam.
h Prouocandãmque. in
e Prouocandi c his vel in eis qui non
ſunt ad fidem abent eam, ſic & ſuprà
Qu an non de boqua lib lay.
d Factum pro i Non ex ipſo. i non d
iure. ipſo iure. Vel dic, non eo
ipſo quod proſiliit ad
accuſationẽ: ſed demum
conuicto aduerſario: vt
hic, & S de precib. Imper.
offor l. & ffaad Sila l.ii.
S. vtrum de iu. patron.
l. penult. Et not. quod eſt
orcinuse: vt ff. qui ſine
ma ad lib. peruenl qui ob
necem. ſed alia ffde bon.
e Libertatem
ex præmio
cõſecutus, an
ſit orcinus,
anvero nullius tis: & non puto
libettus.
libertatem non poteſt? perue-
nire, ſed in propoſito intereſt
vtrumne eos quos cõ filio edu-
catos eſſe teſtator expreſſit, pro-
pter familiare miniſterium, &
vſum filiorum neceſſariu, & ve-
nire, & manumitti vetuerit, an
quaſi malè meritis penam irro-
gauerit P. Nam priore caſu mor-
te eius cui cõſulebatur, obſequij
neceſſitate finita, libertas po-
teſt peruenire: poſteriore au-
tem caſuJ id quod poenæ cauſa
in ſeruos ſtatutum eſt, neceſſe
eſt vires ſuas obtinere: quando
d * diuis parentibus meis f pla-
cuerit huiuſmodi teſtamento-
rum leges perpetuam ſeruitu-
tem male meritis ſeruis irroga-
re, vt nec per ſuppoſitum em-
ptorem ad libertatem perduci
poſſinte.
PRO QVIBVS CAVSIS SERVI PRO
prœmio * libertatem accipiunt.
XIII.
Ic titulus ſuperiori addit exceptionem, vt qui in ſeruitutem perpetuam addicti
ſunt, quandoque publice manumittantur propramio indicij, vt ex S.C. Silla-
niano, ſi necem domini indicauerint.l.3.S. ſi ex ſtipulatu. & Sis quoque ffad Sil-
la, ſi raptum virginis, cuius vltionem forte parentes remiſerant. l. 3 hoc tit. qua ex
re deportatione plectuntur ex lege Conſtantini & Iuſtiniani, nec crimen extingui-
tur, vt non pateat aliis accuſatio criminis, licet inter raptorem & parentes tranſa-
ctio vel pactio rata ſit.l.5SS vltffad leg. Iuliam de vi publ. & has vna eſt diffe-
rentia raptus ab adulterio. Nam de adulterio pactio & inter cõuenientes irrita eſt.
Itémque hoc lege Iulia de adulteriis vindicatur, & quinquennio finitur, illud lege
Iulia de vi publiea, & eſt perpetuum. Item ſi indicauerit deſertorẽ militia. l. 4. qua
coniungenda eſt cum l. 1. j.de deſert ſi reum falſa moneta.h.2 hoc. tit. qua coniun-
genda eſt cum l.1.J. de fal. mon. & his tribus postremis caſibuus pretium ſerui do-
mino reddiex arario oportet, & quarto. l.1.j de muli qu ſe pro ſer. iunx. vt
Liuij xxIIII. ſeruorum manumiſſorum à Tit. Sempronio, quorum opera pro-
ſpere pugnauerat contra Pœnos ad Beneuentum, pretia tribuni menſari dominis
reddunt. & xxxIi. duobus ſeruis ex SC. manumiſſis ob detectam coniurationem
ſeruorum, de ſoluendis Carthaginienſibus obſidibus, pretia eorum, dominis ex ara-
rio redduntur. & Plate quoque xr. de legibus, hanc legem condidit. d0& 3 a
μlobu, , oopp o aanc d os s oorr mmdno s ôrn vl r¬
μl. Et alio locoreas rul
l xabaér. Non idem fiet in caſu l. Inec in caſu l.vnicz ne Chr-
TITVLVS
ſti man, & Nou. de his qui eunuchos faciunt. CVIAC.
Seruus qui vindicauit necem
domini, pro præmio conſequitur li-
bertatem ſententia contra occiſores
lata, & non anté. SALYC.
I. Imp DIOCLET. & MAXIM.
AA. Firmino J.
Voniam a religioſat
ſolicitudo ad augen-
l dam s prouocandam-
ue h fidei obſeruationem, iuris
præmio adfici debet, ſi ad vlciſ-
cendã cdé domini, incorruptis
probationibus, ac ſtrenuo niſu
conſtiteris: libertaterm, quam his
qui dominorum cædem vindi-
cant, iampridem ſenatuſconſul-
tis & ſtatutis principum preſta-
ri ſancitum eſt, etiam tu pro
tam ingentibus meritis non ex
ipſo i facto, ſed aditione & ſen-
tentia praſidis reportabis. PP.
VII Id. Decembr. & Max. CosS.
Seruus alienus qui defert falſa-
torem monetæ, libertatem cõſequi-
tur, & domino fiſcus dat precium
ſerui. BALD. Vel ſic: Deferens
falſatorem monetæ, in præmium
conſequitur libertatem. SAL.
I1. Imp. CONSTANTINVS A.
ad Ianuarium.
Erui qui monetarios adul-
terinam monetam clandeſti-
nis ſceleribus exercentes, in pu-
blicum detulerint: ciuitare Ro-
mana donentur, vt eorn domini
preciu à fiſco percipiant l. Dat.
XV. Ral. Decée. Rom, Criſpo
II. & Conſtant.II. Cæſ. CosS.
Collige ex hac lege quod de ra-
ptu virginis poteſt tranſigi: tamen
maleficium non remanet impuni-
tum. BALD. Vel ſic: Raptus vir-
ginis crimen detegens conſequitur
libertatem.SALYC.
I1I. Idem A, ad Populum.
S quis t ſerus rapeus l vir-
ginis facinus diſſimulatione
præteritum aut pactione tranſ-
miſſum , detulerit in publicú:
libertate donetur P. Dat. Prid.
Ralen. April. Aquil. Conſtant.A.
VI. & Conſtantio C. Coss.
Deſertor militiæ poteſt à quoli-
bet accuſari: & ex hoc ſeruus con-
ſequitur libertatem. BALDVS.
IV. Imppp. GRATIAN. VALENTIN. &
THEoDAAA. ad Syagrium P.P.
I deſertorem militiæ ſeruus
Sprodiderito, lbertate done-
tur P.Idib. Iul. Romæ.
DE INGENVIS MANVMISSIS.
TITVLVS
lib.l ſi nocem dicit quod nullius. Sed die ſcilicet nullius viuen-
he reddiprecium à fiſco: cum domini nego-
tium geſſerit aliud in caſu j.l proxi.
XIV.
1790
j.
SEruiICAASvS Si
ſeruus cudentem a¬
dulterinam monetã in
publicum detulerit, ad
libertatẽ perueniet, ſo-
luto à fiſco precio ſerui al, quum.
domino. VIvta. tal nostris.
J Huic l. cõiung-eſtl.
1. j. de falſa moneta, ex
qua ad hãc ſupplẽda eſt
ſubſcriptio. DXV.Xal.
Decembr.CP. Criſpo III.
& Constantino III. CC.
Coſſ. Subindicant & id
quidã codices, in quibus
talis legitur ſubſcriptio,
D.XV. Ralend. Decemb.,
Conſt Criſp. Hinc etiam Lbts. Daſtl.
conſtatmale in quibuſ- apramiunm.
dam codicibus pr XV. Vuetn,
legi 13. In d. l. tradi-
tur, accuſatoribus pro
premio concedi immu-
nitatẽ: ſic dicitur ſeruis
dari libertatem. CVIAC.
e 5 Percipiant. Sed an
idem vbicuque ſerui pro
premio accipiunt liber-
tatem à lege? Videtur
quod non: vt ffaad legem
Falc.laris. ſed illa magis
innuit contrarium. Ac-
CVRSIVS.
Iquis.JCASVS. Si
aliquis virginem ra-
puit, & ita potuit accu-
ſari crimine capitali: &
amici virginis cum ra-
ptore, vel ſub diſſimula-
tione pertranſierint: ſi
ſeruus tales in publicum
detulerit, ad libertatem
perueniet. VIVIAN.
I Raptus. genitiui ca-
ſus. AccvRS.
m STranſmiſſum. exe0
quod dicit tranſmiſſum,
prſumit loan, quod li-
ceat transſigi,,q- d fini¬ a Tranſigere
tur quantu ad tranſigẽ- de raptu licet.
tem:vt ffad leg Iul de vi adde gloſſam
publll qui cœtuS qui va. Lnie n ſi nfr.
cante? Eſt tamen arg.e e iaptu.
trà j de rapt. virgin. S fin.
Item contrà S. de tran-
ſact l. tranſigere. Solut.vt
ibi. ADDIT10. Tu dicas
cum Bart. in d. l. tranſi-
gere. S. de tranſact. in ij.
collat. verſic. his expeditis
venio, &c quod ſuper ra-
ptu paciſci aut tranſigi
licet: quia dl. tranſigere,
ſolum adulterium exci-
pit: de quo dicas latius,
vt ibi per eum.
n Donetur. precio à fi-
ſco ſoluendo: vt S l pro-
xi. alij habent aliter le-
ges tranſpoſitas.
I deſertorem.JCA-
SVS. Si ſeruus de-
ſertorem militiæ in pu-
blicum detulerit:an pro
pramio mereatur liber-
tatem, quaeritur? Reſp.
quod ſic.
O Prodiderit. id eſt, ma-
nifeſtauerit.
p JDonetur. Et hîc di-
cit Irn. dandum precium
à fiſco: nam & hîc con-
ſuluit fiſco.
C.T. a222
C. T9 241
DE INGENVIS
manumiſſis.
De ſeruorum b manumiſſione dictum eſt: ſed quia ingenui homi. Continua-
lre t ſato quandoque manumittuntur, ponit quidiuris ſit de inge-
nuis manumiſſis.
Si