DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.1979#0961
1817
a De furtiuis id eſt, de his que domino furatus eſt:quod Tre-
1.
bellianum vulgô dicimus.
bJ Liberum. id eſt, liberatum à petitione domini.
ec Teſtamento. alicuius amici ſui, non contemplatione poſſi-
dentis, alias ſecus:vt ff de vulg. ſubſtit. l. ſed ſi plures.S. in arrogato.
& de vſufructl. ſed & ſi
quid. 5 Quid autem ſi
ex opera? Reſp. quœrit
bone fidei poſſeſſorimi-
ſi poſt litem conteſta-
tam: vt ff. de rei vind.
l.praterea.
d Exacto. id eſt, finito,
& liberato pronuntiato.
e J Supradictis rebus. id
eſt, ab his quas iple ſer-
uus domini eſſe profi-
tetur.
f In ſequeſtro ante iu-
dicium verô finitu non,
ſi caueat:ve S. tit.j. l.j. S.
ſuper. & Seadl.S.jj & eſt
ratio quare ſic in ſeque-
ſtro, & etiam illa de
quib. erat cautum: quia
non ſic amodô confidit
de co.
gAb vtroque. i. domi-
no & ſeruo.
h In medio. puta apud
ſequeſtrum-
i J Contendat. finita cau-
ſa liberali, & eo libero
pronuciato: vt dixi ibi,
exacto, &c. & ad hoc ff.
de liber. cauſ l. Imperator.
& j.titjl,fin. & S. de in-
ge, manu.l. j.in fin.
DE ORDINE
cognitionum.
Quia cum quaſtione
ſtatus concurrit quando-
que alia quaſtio: ideo de
ordine earã dicit. Vel ſic:
De liberali cauſa quali-
ter agatur, ſuprà plene di-
tum eſt: ſed quia libera-
lem quaſtionem cum aliis
ſape contingit moueri: &
quaritur de qua prius ſit
cognoſcendum vel proni
ciandum:ideo ponit de or-
dine cognitionum, ſcilicet
Iiberalium tantum. Azo.
RPr Vm& ipſe conf.I
d van& ſie quo?
dicebam te ſeruum, &
prouoco ad ſeruiturem:
tu volebas me conueni-
re, id eſt, accuſare: & ſie
vtraq; quaeſtio eſt prin-
cipalis: & ſic non facit
ad ea quæ notauimus
S de ordiiudi l.j.
l Qua ratione. nota.
quod queſtio ſtatus ci-
uilis eſt.
m J Conditione. contra.
ff de ordin. cognit. l quo-
niam.
n qContendit. quaſi di-
cat, nulla eſt ratio:vt &
J.ad leg. Iuliam de adult.
l. quoniam Alexandrum.
Ordinarium. quo di-
citur quæ queſtiones
debeãt alias pracedere.
pS Iudicij. vt infrà eod.
l ſi ftatus. & hæc vera, niſi
gata ſunt, & qu de furtiuis a
compẽdis obſcurè capta ac pa-
rata ſunt: cûm liberum P eſſe nõ
oporteat, quod apud ſeruum do-
minus peculij nomine colloca-
uerat. Ea verô que teſtamento-
vel donatione quœſita ſunt, aut
que ex carum rerum emolumẽ-
tis empta confectaque ſunt, ei-
De ordine cognitionum. Tit xix.
1818
tebat quidam hereditatem, & libertatem, quia ſe libertum dice-
bat. prius agitur & finitur cauſa libera
lisniſi ex teſtamẽto pen-
deat libertas. nam tune prcedit queſtio teſtamenti: vt ff.de pe-
tit. herel. ſi quis libertatem. Si vero de
libertate ageretur in mo-
dum exceptionis, obtinet quod ſequitur, vt pronuncietur in
tamẽ vniuerſa exacto d liber-
tatis iudicio, quatenus à ſu-
pradictis rebuse diſcernuntur,
in ſequeſtrof f eſſe oportet: vt
his ab vtroque é deductis, atque
in medio h * collocatis, ad eo-
rumproprieratem vterque con-
tendat i. Dat.XV. Ralend. Mart.
Theſſalonicæ, Seuero & Ruffi-
dem ingenuo deputentur, que j no Coss.
DE ORDINE COGNITIONVM.
TITVLVS XIX.
Itul.8.lib. 3. de ordine iudiciorum, eſt de omnibus iudiciis. Hic verô eſt de iu-
diciis tantum liberalibus, quorum hæc iure ordinario prarogatiua eſt, vt ſolem-
nibus ordinatis prius decidantur quam vlla alia iudicia criminalia vel ciuilia. l.1.
& 5.hoc titull.ſi ſtatus. j de euictll.quoniã. infrà ad legem Iuliam de adult.
vnde & praiudicialium actionum nomen. Impediunt igitur differntque crimen
quod quis intendit ei qui ſtatus controuerſiam patitur, quodve intendit ipſe ei qui
controuerſiam ſtatus facit. l. 1.3. 4. & petitionem hereditatis, ſi de hereditate ſimul
& libertate controuerſia ſit, vel ſi de hereditate principaliter agatur, & in modum
contradictionis ſiue exceptionis inducatur ſtatus quaſtio, etiam prius ordinanda eſt
cauſa liberalis & excutienda, quam de hereditate ſententia feratur, de qua cum
ſit actam principaliter, & ſententia quoque ferenda eſt non de libertate nomina-
tim. Sed ſufficit libertati ſententia de hereditate dicta ſecundum eum qui here-
ditatem petiit eſſe ſuam: vt l. 2hoc-tit.l.1. ſuprà de ord iud.l.8. ſuprà de petit.
here. Impediunt etiam repetitionem debitæ pecuniæ & actionem furti, aut bono-
rum raptorum, & legis Aquiliæ. l.5.6.7.
Pendente lite ſuper ſtatu, nõ po-
teſt dictus ſeruus de crimine ſuum
accuſare aduerſarium.SALYC.
I.Imp. ALEXAND. A. Vitalio .
Vm & ipſe confeſſus
es, ſtatus te contro-
uerſiam pati l: qua
rationel poſtulas priuſquam de
conditione conſtaret tua, ac-
cuſandi tibi tribui poteſtatẽ cõ-
tra eum qui te ſeruum eſſe con-
tendit n. Cum igitur (ſicut alle-
gas) ſtatu tui generis fretus es:
iuxta ius ordinariume preſi-
dem pete, qui cognita prius li-
berali cauſa, ex euentu iudicij
P, quid de crimine ſtatuere de-
beat, non dubitabit. P. P. Id.
Maximo XI. & Æliano Coss.
Si quis agat in eum, quem nec
heredem ſcriptum, ſed ſuum quo-
que ſeruum dicit, prius de liberta-
te agendum eſt.
I1. Idem A. Gallo.
Ide hereditate a & liberta-
te controuerſia eſt: prius
agi cauſa libertatis debet. ſed ſi
de hereditate agetur s:ordinan-
ſit tale crimen ex quo me vis accuſa-
re, quo etiam ſerui accuſant:vt ff.de iudi. l. vix.
I de hereditate. CASVS. Deceſſit quis. Stichus heredita-
tem eius petit, & libertatem:quæ cauſa cui præferatur, que.
ritur? Reſp. quod liberalis: & ea finita agetur petitione heredi-
tatis. & hoc in prima. Si verô petat hereditatem, & in modum
exceptionis obiiciatur quod ſit ſeruus: cognoſcetur prius ſuper
liberali cauſa, ſed ſuper principali pronunciabitur: quia ſi pro-
nuncietur heres, per conſequens pronunciabitur liber.
qJSi de hereditaie. de vtroque principaliter agebatur. Nam pe-
CVIACIVS.
da prius quidé eſt cauſa liber-
tatis, ſed ſufficit ei qui libertate
vtitur, ad victoriam, de heredi-
tate ſecundûm eum eſſe pro-
nunciatumt. PP. Id. Auguſt.
Max. II. Coss.
Quando pœna delicti dependet
à ſtatu, quastio ſtatus eſt prius
determinanda. BALD.
Sl crmen v aliquod infera-
tur ei, quam ingenuam eſſe
dicis y: ante liberalis cauſa ſuo
ordine agi debet, cognitionem
ſuã preſide præbente: quoniam
neceſſe eſt ante ſciri, ſi delictum
probatum fuerit, vtrûm vt in li-
beram, & ingenuam, aut vt in
ancillam conſtitui z oporteat
iudicium.
Queſtio ſtatus mota impedit ac-
cuſationem inchoari, & ia inchoa-
tam terminari, donec de ſtatu ſit
cognitum.h.d. SALY C. Vel ſic:
Si ſit queſtio de ſtatu accuſati
prius de ſtatu debet cognoſci quam
III. Idem A. Valerio *.
aliter puniuntur ſerui, aliter libe-
ri.SALYCET.
ſeruum-
bus, ab alio ſuper cauſa ſtatus.
2 Gonſtitui. id eſt, pronunciari.
ſ
ſuper crimine pronunciari: quia
principali cauſa. de he-
reditate, non de inciden-
ti, niſi per conſequen-
tiam. Alij dicunt ſem-
per agi ſecundariô vel
incidenter de libertate, * Hunc caſum-
& principaliter de he¬ ſequeſtrandi
reditate, & quod dicit, onit eta.
prius, &c. vt cognoſca- ar. de ſeque.
tur, non vt iudicetur, & poſ.
quod ſubiicit, ſed ſi, di¬ t medio iure
cunt, id eſt, quamuis. & col. lib 4.
quod dicit, cauſa liber¬ aon.tit. 22.
tatis:dic appoſita in mo-
dum exceptionis.
r Libertate. in modum
replicationis.
ſJ Agetur ſcilicet
cipaliter.
à Ordinanda prius. Vi-
de ſcripta ad l. 4 ſuprà
de rebus cred. & iur. Cv-
IACIVS.
t Pronunciatum. vt
ſcilicet ſi poſtea ſuſcite-
tur cauſa liberalis, ha-
beat locum exceptio rei
iudicatæ:eo quod agens
venit contra id quod in
ſententia iudicis conti-
netur: vt ffde exceptio. rei
iudic.l.ſi quis cum totum.
& l. cum quaritur.
Sed videtur non ſuf-
ficere: vt ffde liber. a¬
gnoſcen. l. ſi quis à libe-
ris.S ſi vel parens. & S ſo-
lent. & ffade his qui ſunt
ſui vel alien. iurl. penult.
qu ſunt contrà. in
quibus dicitur quod la-
ta a ſentẽtia in alimen¬ a Sentẽtla ſu-
tis, non prœiudicat in per alimentis
filiatione: niſi & de ea lata, an praiu-
V* dicet in filia-
pronuncietur. Solutio, ione.
poſſunt deberi alimen-
ta etſi non eſt filius: vt
* dilato.
prin-
ſi pater contempſit Se-
natuſconſ. Plautianum:
vtff. de libet. agnoſc. l.j.
Sidem Iulianus. ſed non
poteſt eſſe heres, quin
ſit liber: vt Intitut. qui
ma non poſſunt. S. idém-
quliuris. Vel melius di-
ſtingue: an de inciden-
ti plenè cognoſcatur, vt
tune priudicet. nam ſi
pronuncietur de prin-
cipali pro actore, etiam
de incidenti pro eo ſen-
tentiatum videtur: vt
infrà de falſ. l. vbi. Sed
vbi ſummatim: tunc nõ
præiudicet, vt in con-
trariis: vt argum. ff. de
re iudie. l. à diuo. S ſi ſu-
per rebus. & que hie de-
ſunt, dixit ſuprà de ordi.
iud.l j.
u Icrimen. Titius ac-
cuſat Arethuſam
de homicidio. Seius di-
cit eam ancillam. præ-
* Valeriano.
In li.e dictum
eſt aliàs gra-
uſus puniri
ſeruos, aliàs
lenius libe-
ros. l. pen. S. ſi
ex noxali can.
agat.
cedit quſtio Seij. Vel Titius accuſat eam, & etiam ſeruam di-
cit; ſed Seius defendit eam vt ingenuam: & hic prius prce-
dit cauſa liberalis: quia ſi erat ſerua, ex eodem eri¬¬
grauius puniretur quam ſi eſſet libera:vt ffde pœnis.l. capitalium.
S fina. & de incen rui. naul. Padius. & ff ſi ex noxa. cauſa aga.lſi
ex eodem etiam crimine
x Ingenuam. à duobus conueniebatur: ab vno ſuper crimini-
y Dicis. contra aliquem qui dicit cam ancillam ſuam.
a De furtiuis id eſt, de his que domino furatus eſt:quod Tre-
1.
bellianum vulgô dicimus.
bJ Liberum. id eſt, liberatum à petitione domini.
ec Teſtamento. alicuius amici ſui, non contemplatione poſſi-
dentis, alias ſecus:vt ff de vulg. ſubſtit. l. ſed ſi plures.S. in arrogato.
& de vſufructl. ſed & ſi
quid. 5 Quid autem ſi
ex opera? Reſp. quœrit
bone fidei poſſeſſorimi-
ſi poſt litem conteſta-
tam: vt ff. de rei vind.
l.praterea.
d Exacto. id eſt, finito,
& liberato pronuntiato.
e J Supradictis rebus. id
eſt, ab his quas iple ſer-
uus domini eſſe profi-
tetur.
f In ſequeſtro ante iu-
dicium verô finitu non,
ſi caueat:ve S. tit.j. l.j. S.
ſuper. & Seadl.S.jj & eſt
ratio quare ſic in ſeque-
ſtro, & etiam illa de
quib. erat cautum: quia
non ſic amodô confidit
de co.
gAb vtroque. i. domi-
no & ſeruo.
h In medio. puta apud
ſequeſtrum-
i J Contendat. finita cau-
ſa liberali, & eo libero
pronuciato: vt dixi ibi,
exacto, &c. & ad hoc ff.
de liber. cauſ l. Imperator.
& j.titjl,fin. & S. de in-
ge, manu.l. j.in fin.
DE ORDINE
cognitionum.
Quia cum quaſtione
ſtatus concurrit quando-
que alia quaſtio: ideo de
ordine earã dicit. Vel ſic:
De liberali cauſa quali-
ter agatur, ſuprà plene di-
tum eſt: ſed quia libera-
lem quaſtionem cum aliis
ſape contingit moueri: &
quaritur de qua prius ſit
cognoſcendum vel proni
ciandum:ideo ponit de or-
dine cognitionum, ſcilicet
Iiberalium tantum. Azo.
RPr Vm& ipſe conf.I
d van& ſie quo?
dicebam te ſeruum, &
prouoco ad ſeruiturem:
tu volebas me conueni-
re, id eſt, accuſare: & ſie
vtraq; quaeſtio eſt prin-
cipalis: & ſic non facit
ad ea quæ notauimus
S de ordiiudi l.j.
l Qua ratione. nota.
quod queſtio ſtatus ci-
uilis eſt.
m J Conditione. contra.
ff de ordin. cognit. l quo-
niam.
n qContendit. quaſi di-
cat, nulla eſt ratio:vt &
J.ad leg. Iuliam de adult.
l. quoniam Alexandrum.
Ordinarium. quo di-
citur quæ queſtiones
debeãt alias pracedere.
pS Iudicij. vt infrà eod.
l ſi ftatus. & hæc vera, niſi
gata ſunt, & qu de furtiuis a
compẽdis obſcurè capta ac pa-
rata ſunt: cûm liberum P eſſe nõ
oporteat, quod apud ſeruum do-
minus peculij nomine colloca-
uerat. Ea verô que teſtamento-
vel donatione quœſita ſunt, aut
que ex carum rerum emolumẽ-
tis empta confectaque ſunt, ei-
De ordine cognitionum. Tit xix.
1818
tebat quidam hereditatem, & libertatem, quia ſe libertum dice-
bat. prius agitur & finitur cauſa libera
lisniſi ex teſtamẽto pen-
deat libertas. nam tune prcedit queſtio teſtamenti: vt ff.de pe-
tit. herel. ſi quis libertatem. Si vero de
libertate ageretur in mo-
dum exceptionis, obtinet quod ſequitur, vt pronuncietur in
tamẽ vniuerſa exacto d liber-
tatis iudicio, quatenus à ſu-
pradictis rebuse diſcernuntur,
in ſequeſtrof f eſſe oportet: vt
his ab vtroque é deductis, atque
in medio h * collocatis, ad eo-
rumproprieratem vterque con-
tendat i. Dat.XV. Ralend. Mart.
Theſſalonicæ, Seuero & Ruffi-
dem ingenuo deputentur, que j no Coss.
DE ORDINE COGNITIONVM.
TITVLVS XIX.
Itul.8.lib. 3. de ordine iudiciorum, eſt de omnibus iudiciis. Hic verô eſt de iu-
diciis tantum liberalibus, quorum hæc iure ordinario prarogatiua eſt, vt ſolem-
nibus ordinatis prius decidantur quam vlla alia iudicia criminalia vel ciuilia. l.1.
& 5.hoc titull.ſi ſtatus. j de euictll.quoniã. infrà ad legem Iuliam de adult.
vnde & praiudicialium actionum nomen. Impediunt igitur differntque crimen
quod quis intendit ei qui ſtatus controuerſiam patitur, quodve intendit ipſe ei qui
controuerſiam ſtatus facit. l. 1.3. 4. & petitionem hereditatis, ſi de hereditate ſimul
& libertate controuerſia ſit, vel ſi de hereditate principaliter agatur, & in modum
contradictionis ſiue exceptionis inducatur ſtatus quaſtio, etiam prius ordinanda eſt
cauſa liberalis & excutienda, quam de hereditate ſententia feratur, de qua cum
ſit actam principaliter, & ſententia quoque ferenda eſt non de libertate nomina-
tim. Sed ſufficit libertati ſententia de hereditate dicta ſecundum eum qui here-
ditatem petiit eſſe ſuam: vt l. 2hoc-tit.l.1. ſuprà de ord iud.l.8. ſuprà de petit.
here. Impediunt etiam repetitionem debitæ pecuniæ & actionem furti, aut bono-
rum raptorum, & legis Aquiliæ. l.5.6.7.
Pendente lite ſuper ſtatu, nõ po-
teſt dictus ſeruus de crimine ſuum
accuſare aduerſarium.SALYC.
I.Imp. ALEXAND. A. Vitalio .
Vm & ipſe confeſſus
es, ſtatus te contro-
uerſiam pati l: qua
rationel poſtulas priuſquam de
conditione conſtaret tua, ac-
cuſandi tibi tribui poteſtatẽ cõ-
tra eum qui te ſeruum eſſe con-
tendit n. Cum igitur (ſicut alle-
gas) ſtatu tui generis fretus es:
iuxta ius ordinariume preſi-
dem pete, qui cognita prius li-
berali cauſa, ex euentu iudicij
P, quid de crimine ſtatuere de-
beat, non dubitabit. P. P. Id.
Maximo XI. & Æliano Coss.
Si quis agat in eum, quem nec
heredem ſcriptum, ſed ſuum quo-
que ſeruum dicit, prius de liberta-
te agendum eſt.
I1. Idem A. Gallo.
Ide hereditate a & liberta-
te controuerſia eſt: prius
agi cauſa libertatis debet. ſed ſi
de hereditate agetur s:ordinan-
ſit tale crimen ex quo me vis accuſa-
re, quo etiam ſerui accuſant:vt ff.de iudi. l. vix.
I de hereditate. CASVS. Deceſſit quis. Stichus heredita-
tem eius petit, & libertatem:quæ cauſa cui præferatur, que.
ritur? Reſp. quod liberalis: & ea finita agetur petitione heredi-
tatis. & hoc in prima. Si verô petat hereditatem, & in modum
exceptionis obiiciatur quod ſit ſeruus: cognoſcetur prius ſuper
liberali cauſa, ſed ſuper principali pronunciabitur: quia ſi pro-
nuncietur heres, per conſequens pronunciabitur liber.
qJSi de hereditaie. de vtroque principaliter agebatur. Nam pe-
CVIACIVS.
da prius quidé eſt cauſa liber-
tatis, ſed ſufficit ei qui libertate
vtitur, ad victoriam, de heredi-
tate ſecundûm eum eſſe pro-
nunciatumt. PP. Id. Auguſt.
Max. II. Coss.
Quando pœna delicti dependet
à ſtatu, quastio ſtatus eſt prius
determinanda. BALD.
Sl crmen v aliquod infera-
tur ei, quam ingenuam eſſe
dicis y: ante liberalis cauſa ſuo
ordine agi debet, cognitionem
ſuã preſide præbente: quoniam
neceſſe eſt ante ſciri, ſi delictum
probatum fuerit, vtrûm vt in li-
beram, & ingenuam, aut vt in
ancillam conſtitui z oporteat
iudicium.
Queſtio ſtatus mota impedit ac-
cuſationem inchoari, & ia inchoa-
tam terminari, donec de ſtatu ſit
cognitum.h.d. SALY C. Vel ſic:
Si ſit queſtio de ſtatu accuſati
prius de ſtatu debet cognoſci quam
III. Idem A. Valerio *.
aliter puniuntur ſerui, aliter libe-
ri.SALYCET.
ſeruum-
bus, ab alio ſuper cauſa ſtatus.
2 Gonſtitui. id eſt, pronunciari.
ſ
ſuper crimine pronunciari: quia
principali cauſa. de he-
reditate, non de inciden-
ti, niſi per conſequen-
tiam. Alij dicunt ſem-
per agi ſecundariô vel
incidenter de libertate, * Hunc caſum-
& principaliter de he¬ ſequeſtrandi
reditate, & quod dicit, onit eta.
prius, &c. vt cognoſca- ar. de ſeque.
tur, non vt iudicetur, & poſ.
quod ſubiicit, ſed ſi, di¬ t medio iure
cunt, id eſt, quamuis. & col. lib 4.
quod dicit, cauſa liber¬ aon.tit. 22.
tatis:dic appoſita in mo-
dum exceptionis.
r Libertate. in modum
replicationis.
ſJ Agetur ſcilicet
cipaliter.
à Ordinanda prius. Vi-
de ſcripta ad l. 4 ſuprà
de rebus cred. & iur. Cv-
IACIVS.
t Pronunciatum. vt
ſcilicet ſi poſtea ſuſcite-
tur cauſa liberalis, ha-
beat locum exceptio rei
iudicatæ:eo quod agens
venit contra id quod in
ſententia iudicis conti-
netur: vt ffde exceptio. rei
iudic.l.ſi quis cum totum.
& l. cum quaritur.
Sed videtur non ſuf-
ficere: vt ffde liber. a¬
gnoſcen. l. ſi quis à libe-
ris.S ſi vel parens. & S ſo-
lent. & ffade his qui ſunt
ſui vel alien. iurl. penult.
qu ſunt contrà. in
quibus dicitur quod la-
ta a ſentẽtia in alimen¬ a Sentẽtla ſu-
tis, non prœiudicat in per alimentis
filiatione: niſi & de ea lata, an praiu-
V* dicet in filia-
pronuncietur. Solutio, ione.
poſſunt deberi alimen-
ta etſi non eſt filius: vt
* dilato.
prin-
ſi pater contempſit Se-
natuſconſ. Plautianum:
vtff. de libet. agnoſc. l.j.
Sidem Iulianus. ſed non
poteſt eſſe heres, quin
ſit liber: vt Intitut. qui
ma non poſſunt. S. idém-
quliuris. Vel melius di-
ſtingue: an de inciden-
ti plenè cognoſcatur, vt
tune priudicet. nam ſi
pronuncietur de prin-
cipali pro actore, etiam
de incidenti pro eo ſen-
tentiatum videtur: vt
infrà de falſ. l. vbi. Sed
vbi ſummatim: tunc nõ
præiudicet, vt in con-
trariis: vt argum. ff. de
re iudie. l. à diuo. S ſi ſu-
per rebus. & que hie de-
ſunt, dixit ſuprà de ordi.
iud.l j.
u Icrimen. Titius ac-
cuſat Arethuſam
de homicidio. Seius di-
cit eam ancillam. præ-
* Valeriano.
In li.e dictum
eſt aliàs gra-
uſus puniri
ſeruos, aliàs
lenius libe-
ros. l. pen. S. ſi
ex noxali can.
agat.
cedit quſtio Seij. Vel Titius accuſat eam, & etiam ſeruam di-
cit; ſed Seius defendit eam vt ingenuam: & hic prius prce-
dit cauſa liberalis: quia ſi erat ſerua, ex eodem eri¬¬
grauius puniretur quam ſi eſſet libera:vt ffde pœnis.l. capitalium.
S fina. & de incen rui. naul. Padius. & ff ſi ex noxa. cauſa aga.lſi
ex eodem etiam crimine
x Ingenuam. à duobus conueniebatur: ab vno ſuper crimini-
y Dicis. contra aliquem qui dicit cam ancillam ſuam.