DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1979#1250
2395
a Quaſtioni. crimi-
nali.
Actoris. id eſt ac-
cuſatoris.
e Vlciſci. punie
accuſatorem, ſi fuerit
calumniatus. Si verd
probauerit, puniendo
reum ſecundum leges,
que penam imponunt:
ve ffeod. Lj.Sfin.
Rabemus. JCASvS. Si
Pe intrumento pe-
tas à me decem: quod
dico falſum:potero cri-
minaliter, vel ciuiliter
agere:vtrûm velim: ita
tamen, vt cum crimna-
liter agitur, prius incú-
bat onus probandi pro-
ferenti: deinde ei, con-
tra quem profertur.
VIVIAN.
d 4 Elegerit. quod po-
teſt: vt S. l. prox. & j.
quando ciu. ac. præ crim.
lj.
e Scripturamque ſit
prima facie maculata.
Vel quia conducẽs alias
falſas protulit ſcriptu-
ras: vt S. de probat. l. iu-
bemus. Vel volens ſpon-
te probare:vt ff. de prob.
lcirca. & facit s de fide
.inſtrum. l fin.
a Vide Boſſi DE a HIS,
in praxi, tit. de
his, qui ſi bi ad-
ſeribunt in te-
ſtamento. 38.
QV1
ſibi adſcribunt in
teſtamento.
De falſis in genere di-
ximus: nune in ſpecie de
quodam: quod licet nõ ſit
falſum: punitur tamen
vt falſum:vt j eod.l. ſe-
natuſconſulto.
a In teſtamento. Ad-
de, vel in Codicillis ad
teſtamentum pertinenti-
bus, l.2.S. r.ff.de iur. co-
dicill. Hoc in tit. tantum
tractatur de edicto D.
Claudij, quo aliquid ad-
iectum oſt legi Cornelia,
l. D. Claudius. ſf. eod.
falſi enim pœna tenetur
ſcriptor alieni teſtamen-
ti, qui in eo fibi, aut ijs,
quos habet in poteſtate,
aliquid adſcribit etiamſi
id fecerit dictante teſta-
tore. Huius autem edicti
eſt auctor Claudius Ne-
ro, Suet. in Nero. CVIAC.
Vamquã. CASVS.
Qui ſibi adſeribit
in teſtamento, tenetur
lege Corn. de falſ. ſi ta-
men filius emancipatus
à patre dictante, ſcripſit
ſe heredem, & filium
non ſcripſit: patri tamẽ
erat ſucceſſurus: perin-
de habetur, ac ſi pater
ſua manu ſcripſiſſer.
VIVIAN.
Emancipatus filius.
Emancipatus hoc loco
extraneus eſt: quia non
* ouinetiam & eſt in poteſtate, l. 14ff.
einneiian& de faſ CVIAC.
ffad leg. Cornel. fFuturus. iure præ-
de falſ. Cont. n torio:vt Inſtit. de hered.
qua ab inteſt. S. emanci-
pati.
g Bonorum poſſeſſione.
vnde liberi: quando ab
inteſtato ſucceſſerat: &
Codicis Liber nonus.
procedat: cum iudex, qui præ-
erit quaeſtioni?, intentiones
actoris falſas, & conficta cri-
mina reorum, ex legibus poenis
competentibus poſſit vlciſcis.
PP. XVI. Ralend. Maij Romæ,
Valente V.& Valentiniano AA.
Coss.
Producens inſtrumentum ſuspe-
ctum, imminet prius probatio quod
ſit verum, & aduerſario imminet
poſtea probare contrarium. BALD.
de falſo poteſt institui accuſatio.
SALYCETVS.
XXIV. Imppp. VALENTINIANVS,
THEo. & ARCAD. AAA.
Procule P.V.
Ræbemus licentiam, vt ſiue
ciuiliter, ſiue criminaliter
(vt actor elegerit d) ſuper pro-
latis codicillis, vel aliis inſtru-
mentis requiratur: incumbat
probatio fidei inſtrumenti, ei
primitûs, qui ſcripturame ob-
Vel ſic: De falſo poteſt quari ciui-
liter, & criminaliter: producens ta-
men inſtrumentum, eius fidem ne-
gatam prius debet probare: deinde
tulerit: deinde ei, qui ſtricta
inſtantia falſum arguere para-
tus ſit. Dat. X. Ralend. Februar.
Timaſio, & Promoto Coss.
DE HIS, QVI SIBI ADSCRIBVNT
in teſtamento a.
TITVLVS XXIIIE.
X Senatuſconſultis, qua facta ſunt ad legem Corneliam testamentariam, eſt
S. C. Libonianum, de quo in hoc tit agitur: quatenus pœna legis Cornelia teſta-
mentaria adficit eum, qui cum adhibitus, & aduocatus eſſet ad ſcribendum alie-
num teſtamentum, in eo ſibi vel hereditatem, vel legatum, vel fideicommiſſum, vel
libertatem, vel quod aliud emolumentum adſcripſit, dictante, volente, & iubente
teſtatore: quia eam partem teſtamenti bona cum venia teſtatoris ali ſcribendam
dare debuit, qua re non vitiaretur teſtamentum, l. D. Claudius. S. vlt ff.eod. nec te-
ſtatori in ea re, qua falſi ſuſpicionem importaret, obtemperare. Falſum eſt, ſi inuito,
& ignorante teſtatore ſibi adſcribat, & legi Cornelia locus. Falſum non eſt, ſi hoc
faciat volente, & iubente teſtatore: ſed quaſi falſum, & S. C. Liboniano locus, que
vtique punitur, tametſi id, quod ſibi adſcripſit, pre non ſcripto habeatur, & cedat
heredi ſcripto, vel ſubſtituto, vel coheredi, vel heredi legitimo. Delictum punitur,
etiamſi delinquenti nihil profuerit. At ſunt caſus, quibus teſtamentarius à princi-
pe, vel Senatu veniam pœna impetrare poteſt: non etiam ius capiendi. Sunt quibus
ipſo iure ſecurus eſt, vt l.1. & 2. in fin.l..1. functus dulei officiotid eſt mortuus, fun-
ctus vita, functus morte: nec enim res contrariæ dicuntur. Iſidorus in gloſſis, Fun-
ctus officio, qui oſfi cium vita impleuit. Igitur dulce officium, dulcé ve munus vita
dicitur. Seneca in Hippolyto. Cur dulce munus reddita lucis fugis? Non eſt omit ten-
dum hac de re, qua de primum factum eſt S. C. Libonianum auctore Tiberio, etiam
poſtea factum fuiſſe aliud S. C. ex edicto D. Claudij, l.3. hoc tit. d.l.D. Claudius:
quodS. C. Claudianum dicitur. Sunt igitur hac de re duo S. C. quod & inſcriptio
probat libri ſingularis Pauli ad S. C. Libonianum, ſeu Claudianum: & quod l. 10.
ff.eod. hoc prouiſum fuiſſe ait S. Conſultis: non S. Conſulto. & ita quod ſub Tiberio
apud Cornelium Tacitum factum fuiſſe S. C. de mathematicis, & magis Italia pel-
lendis, idem apud eundem ſub D. Claudio S. C.repetitum, vel reductum fuiſſe legi-
mus. Quod autem l. 3. & dl.D. Claudius Diuum Claudium dicit, plane probat il-
lud edictum Suetonium tribuere perperam Cl. Neroni, qui nunquam Diuus factus,
vel nuncupatus eſt. CVIAC.
Filius emancipatus ſibi adſcri-
bens in teſtamento patris, patre di-
ctante, de æquitate à pœna legis Cor-
neliæ excuſatur: quia idem eſſet ha-
biturus ſine delicto, quod cum deli-
cto. BALD. Vel ſic: Factum quod
ex ſpeciali aquitate fouetur, non inci-
dit in delictum: licèt ſit de genere
prohibitorum. BALD.
1. Imp. ANTONINVS A.
Valatio.
VAMQVAM ita
interpretãtur iu-
riſperiti, ve con-
tra legeim Cor-
D neliam videatur
ſe ſcribere heredem emancipa-
tus filius patre dictante *: ra-
men ſi cûm teſtamentum non
eſſet ſcriptum, iuſtus ſucceſſor
futurus feſſet, accepta bonorum
poſſeſſiones, filius parri:perin-
de habebitur, atque ſi ſua manu
parer tuus te heredem ſcripſiſ-
s
ſet, functus dulci officio h. PP.
Non. Septembr. Duobus, & Aſ-
pris Coss.
Vbi testator ſcribenti codicillos
adſcribit, ceſſat pœna: ſed vbi ſcri-
bens ſibi adſcribit: & teſtator in ea-
dem voluntate, vel in alia hoc reco-
gnoſcit: ſcribenti parcitur. BALD.
Vel ſic: Teſtatoris ſubſcriptio etiam
generalis excuſat à pœna: ſed non
tribuit ius petendi legatum extra-
neo, qui ſibi adſcripſit: niſi ſpecia-
lis fuerit ſubſcriptio testatoris.
SALYC.
I1. Idom A. Atticio.
I teſtator codicillis, quos
ſcripſiſti, legatum quoque,
ſeu fideicommiſſum reliquiſſe
tibi ſua manu adſcripſit l: non
videris in penam ſenatuſcon-
ſulti incidiſſe. Quôd ſi teſtamẽ-
tumy dictaſſe l codicillis ſigni-
ficauit: legato quidem, vel fidei-
a Quaſtioni. crimi-
nali.
Actoris. id eſt ac-
cuſatoris.
e Vlciſci. punie
accuſatorem, ſi fuerit
calumniatus. Si verd
probauerit, puniendo
reum ſecundum leges,
que penam imponunt:
ve ffeod. Lj.Sfin.
Rabemus. JCASvS. Si
Pe intrumento pe-
tas à me decem: quod
dico falſum:potero cri-
minaliter, vel ciuiliter
agere:vtrûm velim: ita
tamen, vt cum crimna-
liter agitur, prius incú-
bat onus probandi pro-
ferenti: deinde ei, con-
tra quem profertur.
VIVIAN.
d 4 Elegerit. quod po-
teſt: vt S. l. prox. & j.
quando ciu. ac. præ crim.
lj.
e Scripturamque ſit
prima facie maculata.
Vel quia conducẽs alias
falſas protulit ſcriptu-
ras: vt S. de probat. l. iu-
bemus. Vel volens ſpon-
te probare:vt ff. de prob.
lcirca. & facit s de fide
.inſtrum. l fin.
a Vide Boſſi DE a HIS,
in praxi, tit. de
his, qui ſi bi ad-
ſeribunt in te-
ſtamento. 38.
QV1
ſibi adſcribunt in
teſtamento.
De falſis in genere di-
ximus: nune in ſpecie de
quodam: quod licet nõ ſit
falſum: punitur tamen
vt falſum:vt j eod.l. ſe-
natuſconſulto.
a In teſtamento. Ad-
de, vel in Codicillis ad
teſtamentum pertinenti-
bus, l.2.S. r.ff.de iur. co-
dicill. Hoc in tit. tantum
tractatur de edicto D.
Claudij, quo aliquid ad-
iectum oſt legi Cornelia,
l. D. Claudius. ſf. eod.
falſi enim pœna tenetur
ſcriptor alieni teſtamen-
ti, qui in eo fibi, aut ijs,
quos habet in poteſtate,
aliquid adſcribit etiamſi
id fecerit dictante teſta-
tore. Huius autem edicti
eſt auctor Claudius Ne-
ro, Suet. in Nero. CVIAC.
Vamquã. CASVS.
Qui ſibi adſeribit
in teſtamento, tenetur
lege Corn. de falſ. ſi ta-
men filius emancipatus
à patre dictante, ſcripſit
ſe heredem, & filium
non ſcripſit: patri tamẽ
erat ſucceſſurus: perin-
de habetur, ac ſi pater
ſua manu ſcripſiſſer.
VIVIAN.
Emancipatus filius.
Emancipatus hoc loco
extraneus eſt: quia non
* ouinetiam & eſt in poteſtate, l. 14ff.
einneiian& de faſ CVIAC.
ffad leg. Cornel. fFuturus. iure præ-
de falſ. Cont. n torio:vt Inſtit. de hered.
qua ab inteſt. S. emanci-
pati.
g Bonorum poſſeſſione.
vnde liberi: quando ab
inteſtato ſucceſſerat: &
Codicis Liber nonus.
procedat: cum iudex, qui præ-
erit quaeſtioni?, intentiones
actoris falſas, & conficta cri-
mina reorum, ex legibus poenis
competentibus poſſit vlciſcis.
PP. XVI. Ralend. Maij Romæ,
Valente V.& Valentiniano AA.
Coss.
Producens inſtrumentum ſuspe-
ctum, imminet prius probatio quod
ſit verum, & aduerſario imminet
poſtea probare contrarium. BALD.
de falſo poteſt institui accuſatio.
SALYCETVS.
XXIV. Imppp. VALENTINIANVS,
THEo. & ARCAD. AAA.
Procule P.V.
Ræbemus licentiam, vt ſiue
ciuiliter, ſiue criminaliter
(vt actor elegerit d) ſuper pro-
latis codicillis, vel aliis inſtru-
mentis requiratur: incumbat
probatio fidei inſtrumenti, ei
primitûs, qui ſcripturame ob-
Vel ſic: De falſo poteſt quari ciui-
liter, & criminaliter: producens ta-
men inſtrumentum, eius fidem ne-
gatam prius debet probare: deinde
tulerit: deinde ei, qui ſtricta
inſtantia falſum arguere para-
tus ſit. Dat. X. Ralend. Februar.
Timaſio, & Promoto Coss.
DE HIS, QVI SIBI ADSCRIBVNT
in teſtamento a.
TITVLVS XXIIIE.
X Senatuſconſultis, qua facta ſunt ad legem Corneliam testamentariam, eſt
S. C. Libonianum, de quo in hoc tit agitur: quatenus pœna legis Cornelia teſta-
mentaria adficit eum, qui cum adhibitus, & aduocatus eſſet ad ſcribendum alie-
num teſtamentum, in eo ſibi vel hereditatem, vel legatum, vel fideicommiſſum, vel
libertatem, vel quod aliud emolumentum adſcripſit, dictante, volente, & iubente
teſtatore: quia eam partem teſtamenti bona cum venia teſtatoris ali ſcribendam
dare debuit, qua re non vitiaretur teſtamentum, l. D. Claudius. S. vlt ff.eod. nec te-
ſtatori in ea re, qua falſi ſuſpicionem importaret, obtemperare. Falſum eſt, ſi inuito,
& ignorante teſtatore ſibi adſcribat, & legi Cornelia locus. Falſum non eſt, ſi hoc
faciat volente, & iubente teſtatore: ſed quaſi falſum, & S. C. Liboniano locus, que
vtique punitur, tametſi id, quod ſibi adſcripſit, pre non ſcripto habeatur, & cedat
heredi ſcripto, vel ſubſtituto, vel coheredi, vel heredi legitimo. Delictum punitur,
etiamſi delinquenti nihil profuerit. At ſunt caſus, quibus teſtamentarius à princi-
pe, vel Senatu veniam pœna impetrare poteſt: non etiam ius capiendi. Sunt quibus
ipſo iure ſecurus eſt, vt l.1. & 2. in fin.l..1. functus dulei officiotid eſt mortuus, fun-
ctus vita, functus morte: nec enim res contrariæ dicuntur. Iſidorus in gloſſis, Fun-
ctus officio, qui oſfi cium vita impleuit. Igitur dulce officium, dulcé ve munus vita
dicitur. Seneca in Hippolyto. Cur dulce munus reddita lucis fugis? Non eſt omit ten-
dum hac de re, qua de primum factum eſt S. C. Libonianum auctore Tiberio, etiam
poſtea factum fuiſſe aliud S. C. ex edicto D. Claudij, l.3. hoc tit. d.l.D. Claudius:
quodS. C. Claudianum dicitur. Sunt igitur hac de re duo S. C. quod & inſcriptio
probat libri ſingularis Pauli ad S. C. Libonianum, ſeu Claudianum: & quod l. 10.
ff.eod. hoc prouiſum fuiſſe ait S. Conſultis: non S. Conſulto. & ita quod ſub Tiberio
apud Cornelium Tacitum factum fuiſſe S. C. de mathematicis, & magis Italia pel-
lendis, idem apud eundem ſub D. Claudio S. C.repetitum, vel reductum fuiſſe legi-
mus. Quod autem l. 3. & dl.D. Claudius Diuum Claudium dicit, plane probat il-
lud edictum Suetonium tribuere perperam Cl. Neroni, qui nunquam Diuus factus,
vel nuncupatus eſt. CVIAC.
Filius emancipatus ſibi adſcri-
bens in teſtamento patris, patre di-
ctante, de æquitate à pœna legis Cor-
neliæ excuſatur: quia idem eſſet ha-
biturus ſine delicto, quod cum deli-
cto. BALD. Vel ſic: Factum quod
ex ſpeciali aquitate fouetur, non inci-
dit in delictum: licèt ſit de genere
prohibitorum. BALD.
1. Imp. ANTONINVS A.
Valatio.
VAMQVAM ita
interpretãtur iu-
riſperiti, ve con-
tra legeim Cor-
D neliam videatur
ſe ſcribere heredem emancipa-
tus filius patre dictante *: ra-
men ſi cûm teſtamentum non
eſſet ſcriptum, iuſtus ſucceſſor
futurus feſſet, accepta bonorum
poſſeſſiones, filius parri:perin-
de habebitur, atque ſi ſua manu
parer tuus te heredem ſcripſiſ-
s
ſet, functus dulci officio h. PP.
Non. Septembr. Duobus, & Aſ-
pris Coss.
Vbi testator ſcribenti codicillos
adſcribit, ceſſat pœna: ſed vbi ſcri-
bens ſibi adſcribit: & teſtator in ea-
dem voluntate, vel in alia hoc reco-
gnoſcit: ſcribenti parcitur. BALD.
Vel ſic: Teſtatoris ſubſcriptio etiam
generalis excuſat à pœna: ſed non
tribuit ius petendi legatum extra-
neo, qui ſibi adſcripſit: niſi ſpecia-
lis fuerit ſubſcriptio testatoris.
SALYC.
I1. Idom A. Atticio.
I teſtator codicillis, quos
ſcripſiſti, legatum quoque,
ſeu fideicommiſſum reliquiſſe
tibi ſua manu adſcripſit l: non
videris in penam ſenatuſcon-
ſulti incidiſſe. Quôd ſi teſtamẽ-
tumy dictaſſe l codicillis ſigni-
ficauit: legato quidem, vel fidei-