DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1979#1251
2397
De falſa moneta. Tit. xxiij.
& ſic eſt generalis ſubſcriptio, vel recognitio in codicillis, quæ
valet ad pœnam euitandam in extraneovt modô dixi: ſubaudi,
ſua voluntate: & dic, te ſcilicet extraneu. e1..
a Debes. lucri omiſſio fraudem repellit: vt hic, & j l proxim.
in fine. ACCVRS.
Senauſedulholcx
SvS. Qui ſibi aliquid
adſcribit in teſtarnen-
to, tenetur leg. Corn. de
falſ. Si vero dicat ſe
ignoraſſe, & nolit lega-
tum habere, venia in-
dulgenda eſt.
Senatuſcon ſulto. Li-
boniano.
„ Claudij. Neronis.
CVIAC.
8 Emolumentum. Le-
gend. aliquid ex emolu-
mento. CVIAC.
c Scribere. per ſe :
vel per alium, qui ſibi
quarat:vt ffeod. l. diuus
Claudius. S ſcribere. Vel
etiam alij adimit, vt ſi-
bi remaneat: vt ff.eo. l. ſi
quis. S. ſi inſtitutus. &
l. impuberem. S. qui codi-
cillos.
dCorneliæ. quæ eſt
ffeod. ſcilicet de falſis.
l.j.in fine.
e Ob ignorantiam.
Nam dicunt ſe neſcire
legem iſtam, qua hoc
prohibeat.
ſ Veniam rarô. aliàs
eſt in litera, rarô: &
aliàs deficit.
g Dederunt. Duo
ſunt neceſſaria, vt dicit:
ignorantia, & diſcedere
à commodo: vt & arg.
S. l. prox. & ff. eol. diuus
Pius. Sed contrà ffeod.
l. diuus Claudius. ij. reſp.
vbi dicit non dari ve-
niam ſcribenti, & erran-
ti. Sol. non datur venia
erranti, vt ibi: niſi & à
delicto velit diſcedere:
vt hic. 2. Vel non parci-
tur ipſo iure, vt ibi:cûm
non liceat ius ignorare:
ſed petito hoc à princi-
pe, vt hic. Vel non eo
ipſo ſufficit, quod ſe
ignoraſſe dicat, vt ibi:
niſi & probet, vt hic.
Item quomodo tene-
tur ipſo iure, cum in do-
lo non ſit, ſine quo
falſum non committi-
tur? Reſp. propter igno-
rantiam iuris, quæ to-
leranda non eſt.
Va in teſtamento.
CASvS. Si maritus
in teſtamento vxonis ſi-
bi aliquid adſcribat, pro
non ſcripto habetur, &
incidit in leg. Corn. de
falſis: idem eſt & con-
uerſo.
h Vxoris. ſecus ſi in
teſtamento extranei v¬
xori adſcripſit vir:vt ff.
eod, l. vxori.
i Habentur. vt & ff.
eod. ſcilicet ad legem
Cornel. de fatſ. l. ſi quis
legatum. ij reſponſ. &j.
l. prox.
Vod adhibitus.
CASVS. Si commi-
Iito in teſtamento com-
militonis ſui adſcripſit
ſibi, pro non ſcripta ha-
commiſſo abſtinere debes a:
poena verô falſi tibi principali
beneficio remittitur. PP.Idibus
Decembris, Antonino A.IV. &
Balbino Coss.
Vere ignorantiam alleganti, &
à delicto deſistenti, pœna remittitur,
quam incurrerat: quia ſibi adſcri-
pſerat. BALD.
III. Imp. ALEXANDER A.
Martiali.
Enatuſconſulto, & edicto
diui Claudij prohibitum
eſt, eos, qui ad ſcribenda teſta-
menta adhibentur: quamuis di-
ctante teſtatore, aliquod emo-
lumentum ipſis futurum ſcri-
bere: & poena legis Corne-
li d facienti irrogata eſt: cuius
veniam deprecantibus ob igno-
rantiam Je, & profitentibus à
relicto diſcedere, ampliſſimus
ordo, vel diui principes veniam
[rarô f dederunt 8. PPXVII.
Ralend. Aprilis, MaximolI. &
Eliano Coss.
Maritus ſibi adſcribens in testa-
mento vxoris, incidit in pœnam:
& iſta ſcriptura non valet. BALD.
Vel ſic: on licet marito fibi
adſcribere in vxoris testamento.
SALYC.
IV. Idem A. Creſcenti.
Ve in teſtamento vxo-
ris l maritus ſua manu le-
gara ſibi adſcripſerit, pro non
ſcriptis habentur i: & legis
Corneliæ pena, ſi venia impe-
trata non eſt, locum habet. PP.
III. Non. Februar. FuſcoII. &
Dextro Coss.
2398
bendum eſt: nec illud petere poteſt: pena tamen leg. Cornel. ei
remittenda eſt, in quam magis per errorem, quam per malitiam
videtur incidiſſe.
l Quod adhibitus.
qui, &c.
Miles ſibi adſcribens, praſumitur
iuris errore, non malitia in legem
incidiſſe: & ideô ſibi parcitur quoad
pœnam: ſed relictum non poteſt pete-
re. BALD. Vel ſic: Miles excuſa-
tur, ſi ſibi adſcribit: legatum tamen
non petit. SALYC.
v. Idem A. Gallieno militi.
Vod adhibitus h ad te-
ſtamentum commilitonis
ſcribendum, iuſſu eius ſeruum
tibi adſcripſiſti, pro non ſcripto
habetur l: & ideô id legatum
petere non potes: ſed ſecuto
tenorem indulgentiæ meæ,
pœna legis Corneliæ tibi re-
mittitur: in quam credo te ma-
gis errore, quam malitia inci-
diſſe. PP. XVIII. Ralend. Iul.
Fuſco II. & Dextro Coss.
Parcitur ei, qui ſibi libertatem
adſcribit, domino imperante: tamen
quod ſcribit, eſt pro non ſcripto.
BALD. Vel ſic: Seruus iuſſu do-
mini ſibi adſcribens, excuſatur à pœ-
na: libertatem tamen non conſequi-
tur, niſi de deſcriptione, testatoris
ſubſcriptione doceatur. SALYC.
VI. Impp. DIOCLET. & MAXIM.
AA, & ce. Aufidio.
I libertatem tibi manu tua,
imperante domino, adſcri-
pſiſti: cûm proponas dominum
non fubſcripſiſſe, & ſuis * lite-
ris tuam libertatem expreſſimm
agnouiſſe ad impetrandam li-
bertatem ſenatuſconſulti au-
ctoritas tibi obeſt: pœna tamen
falſi tibi remittitur n: quoniam
non potueras contra domini
voluntatem venire . PP.VI.
Id. Decembr. ipſis IV. & IIl.AA.
Coss.
DE FALSA
TITVLVS
MONETA *.
XXIV.
Ex Cornelia alia fuit teſtamentaria, de qua ante dictum eſt:alia nummaria.
vt Cicero appellat, de qua in hoc tit agitur. Hac eſt de falſa moneta: id eſt
de nummis adulterinis. Moneta nomen eſt multiplex: nam vel eo ſignificantur
nummi, vel locus, in quo formantur, vt l.2. & Macrobi t.in Somn. Scip. Semen
locari intra formandi hominis monetam, vel otor, vt Harmenopul. ait
VI. Epit ſiue iconium, vt eſt in hiſtoria Antonini Florentini, & apud Suetonium
in Caligula, aureum iconium. Caterum hac lege tenentur quicunque adulterinam
monetam flant, feriunt, vel probam vitiant, minuunt, exſcindunt, adrodunt priua-
tim, vel publicé, imô, & qui priuatim probam feriunt ex permiſſu principis, l.3. nam
neque arma, neque monetæ niſi publice à certis, publiciſque perſonis fabricari, aut
percuti poſſunt. Ex hac cauſa etiam ſerui dominos ſuos doferre poſſunt, l. vix. ffde
iudic. CVIACIVS.
Fabricantes falſam monetam,
puniendi ſunt vltimo ſupplicio ſi-
ne appellandi remedio, & domus,
in qua fabricatur, eſt publican-
da, ſiue dominus ſciuerit, ſiue
iguorauerit: dum tamon proxi-
mus loco fuerit: fallit in domi-
bus viduarum, & pupillorum: tu-
tores tamen eorum tenentur. S A¬
LYC.
quod, id eſt quia. aliàs incipit, militi,
I Habetur. vt & S.
l. prox. ſecus ſi pater fi-
lio militi in teſtamento
cõmilitonis adſeripſit:
vt ff.ad leg. Corn, de falſ.
lſi pater.
Si lbertdtem Ca-
SVS. Seruus in te-
ſtamento domini pr-
cipiente domino liber-
tatem ſibi adſcripſit,
quominus petat liber-
tatem auctoritas ſena-
tuſconſ. ſibi obeſt:pœna
tamen leg. Cornel. quia
domino obtemperaue-
rit, ei remittitur.
m Expreſſim. vel
etiam generaliter:vt ſf.
eodem. l.j. Sainter. tunc
enim teneret libertas
non directô: ſed per fi-
deicommiſſum:vt ff. eo.
l. diuus Claudius. Sitem
ſenatus.
n Remittitur. ſi ta-
mẽ iuſſus ſubſcriptione
teſtatoris appareat: vt
ffeod l filius.in princ. &
l. diuus. j. S. & quate-
nu.
o Venire. nam velle
non creditur, &c. vt ff.
de reg iur. l. velle. & d.l.
ff.eod. l. diuus Claudius.
S. & quatenus.
DE FALSA
moneta *.
De alio ſpeciali falſo
dicit, quod demum perfe-
ctum punitur: vt ff.eod.
l qui falſam. AccvRs.
Voniam. CASVS.
Fabricatores fal-
ſarum monetarum re-
quiri debent, & torque-
ri, vt manifeſtẽt ſocios
ſuos: & qui eos accuſat,
non punitur, ſi non pro-
bet: miles verô, qui ta-
les permiſit egredi é
carcere, punitur capite,
& appellandi ei copia
denegatur. Si verô mi-
les fuerit, qui in prædi-
ctum incidit crimen, ad
magiſtrum militum re-
mittédus eſt: & domus,
in qua fit moneta adul-* Vide not.ad
terina, eſt confiſcanda, ſi princip.tit. S.ad
dominus erat præſens: legCorn de falſ-
licét ignorauerit.Si ve. Cvrac.
rô præſens non fuerit,
nullum patietur dam-
num: ſed actor, ſiue ca-
ſtaldus, qui hoc paſſus
fuerit, capite plectetur.
Si verô in domo vidux
dicatur pecunia adulte-
rina fabricata, venia di-
gna eſt: licèt præſens
fuerit, ne domo ſua ca-
reat: niſi euidens appa-
reat eius delictú. Idem
in pupillo: tutor tamen
eius non excuſabitur:
ſed tantum ex ſubſtan-
tia tutoris fiſco infera-
tur, quantum ex ſub-
ſtantia pupilli erat in-
ferendum, ſi aliàs pu-
pillus non fuiſſet.
Coniun
a Vide Boſſi
in praxi, tit. de
falſa moneta.
42.
* al. nec ſuis,
&c. vt fit ſen-
ſus, dominum
nec generali-
ter ſubſcripſiſ-
ſe, nec ſpecia-
liter. Cvrac.
De falſa moneta. Tit. xxiij.
& ſic eſt generalis ſubſcriptio, vel recognitio in codicillis, quæ
valet ad pœnam euitandam in extraneovt modô dixi: ſubaudi,
ſua voluntate: & dic, te ſcilicet extraneu. e1..
a Debes. lucri omiſſio fraudem repellit: vt hic, & j l proxim.
in fine. ACCVRS.
Senauſedulholcx
SvS. Qui ſibi aliquid
adſcribit in teſtarnen-
to, tenetur leg. Corn. de
falſ. Si vero dicat ſe
ignoraſſe, & nolit lega-
tum habere, venia in-
dulgenda eſt.
Senatuſcon ſulto. Li-
boniano.
„ Claudij. Neronis.
CVIAC.
8 Emolumentum. Le-
gend. aliquid ex emolu-
mento. CVIAC.
c Scribere. per ſe :
vel per alium, qui ſibi
quarat:vt ffeod. l. diuus
Claudius. S ſcribere. Vel
etiam alij adimit, vt ſi-
bi remaneat: vt ff.eo. l. ſi
quis. S. ſi inſtitutus. &
l. impuberem. S. qui codi-
cillos.
dCorneliæ. quæ eſt
ffeod. ſcilicet de falſis.
l.j.in fine.
e Ob ignorantiam.
Nam dicunt ſe neſcire
legem iſtam, qua hoc
prohibeat.
ſ Veniam rarô. aliàs
eſt in litera, rarô: &
aliàs deficit.
g Dederunt. Duo
ſunt neceſſaria, vt dicit:
ignorantia, & diſcedere
à commodo: vt & arg.
S. l. prox. & ff. eol. diuus
Pius. Sed contrà ffeod.
l. diuus Claudius. ij. reſp.
vbi dicit non dari ve-
niam ſcribenti, & erran-
ti. Sol. non datur venia
erranti, vt ibi: niſi & à
delicto velit diſcedere:
vt hic. 2. Vel non parci-
tur ipſo iure, vt ibi:cûm
non liceat ius ignorare:
ſed petito hoc à princi-
pe, vt hic. Vel non eo
ipſo ſufficit, quod ſe
ignoraſſe dicat, vt ibi:
niſi & probet, vt hic.
Item quomodo tene-
tur ipſo iure, cum in do-
lo non ſit, ſine quo
falſum non committi-
tur? Reſp. propter igno-
rantiam iuris, quæ to-
leranda non eſt.
Va in teſtamento.
CASvS. Si maritus
in teſtamento vxonis ſi-
bi aliquid adſcribat, pro
non ſcripto habetur, &
incidit in leg. Corn. de
falſis: idem eſt & con-
uerſo.
h Vxoris. ſecus ſi in
teſtamento extranei v¬
xori adſcripſit vir:vt ff.
eod, l. vxori.
i Habentur. vt & ff.
eod. ſcilicet ad legem
Cornel. de fatſ. l. ſi quis
legatum. ij reſponſ. &j.
l. prox.
Vod adhibitus.
CASVS. Si commi-
Iito in teſtamento com-
militonis ſui adſcripſit
ſibi, pro non ſcripta ha-
commiſſo abſtinere debes a:
poena verô falſi tibi principali
beneficio remittitur. PP.Idibus
Decembris, Antonino A.IV. &
Balbino Coss.
Vere ignorantiam alleganti, &
à delicto deſistenti, pœna remittitur,
quam incurrerat: quia ſibi adſcri-
pſerat. BALD.
III. Imp. ALEXANDER A.
Martiali.
Enatuſconſulto, & edicto
diui Claudij prohibitum
eſt, eos, qui ad ſcribenda teſta-
menta adhibentur: quamuis di-
ctante teſtatore, aliquod emo-
lumentum ipſis futurum ſcri-
bere: & poena legis Corne-
li d facienti irrogata eſt: cuius
veniam deprecantibus ob igno-
rantiam Je, & profitentibus à
relicto diſcedere, ampliſſimus
ordo, vel diui principes veniam
[rarô f dederunt 8. PPXVII.
Ralend. Aprilis, MaximolI. &
Eliano Coss.
Maritus ſibi adſcribens in testa-
mento vxoris, incidit in pœnam:
& iſta ſcriptura non valet. BALD.
Vel ſic: on licet marito fibi
adſcribere in vxoris testamento.
SALYC.
IV. Idem A. Creſcenti.
Ve in teſtamento vxo-
ris l maritus ſua manu le-
gara ſibi adſcripſerit, pro non
ſcriptis habentur i: & legis
Corneliæ pena, ſi venia impe-
trata non eſt, locum habet. PP.
III. Non. Februar. FuſcoII. &
Dextro Coss.
2398
bendum eſt: nec illud petere poteſt: pena tamen leg. Cornel. ei
remittenda eſt, in quam magis per errorem, quam per malitiam
videtur incidiſſe.
l Quod adhibitus.
qui, &c.
Miles ſibi adſcribens, praſumitur
iuris errore, non malitia in legem
incidiſſe: & ideô ſibi parcitur quoad
pœnam: ſed relictum non poteſt pete-
re. BALD. Vel ſic: Miles excuſa-
tur, ſi ſibi adſcribit: legatum tamen
non petit. SALYC.
v. Idem A. Gallieno militi.
Vod adhibitus h ad te-
ſtamentum commilitonis
ſcribendum, iuſſu eius ſeruum
tibi adſcripſiſti, pro non ſcripto
habetur l: & ideô id legatum
petere non potes: ſed ſecuto
tenorem indulgentiæ meæ,
pœna legis Corneliæ tibi re-
mittitur: in quam credo te ma-
gis errore, quam malitia inci-
diſſe. PP. XVIII. Ralend. Iul.
Fuſco II. & Dextro Coss.
Parcitur ei, qui ſibi libertatem
adſcribit, domino imperante: tamen
quod ſcribit, eſt pro non ſcripto.
BALD. Vel ſic: Seruus iuſſu do-
mini ſibi adſcribens, excuſatur à pœ-
na: libertatem tamen non conſequi-
tur, niſi de deſcriptione, testatoris
ſubſcriptione doceatur. SALYC.
VI. Impp. DIOCLET. & MAXIM.
AA, & ce. Aufidio.
I libertatem tibi manu tua,
imperante domino, adſcri-
pſiſti: cûm proponas dominum
non fubſcripſiſſe, & ſuis * lite-
ris tuam libertatem expreſſimm
agnouiſſe ad impetrandam li-
bertatem ſenatuſconſulti au-
ctoritas tibi obeſt: pœna tamen
falſi tibi remittitur n: quoniam
non potueras contra domini
voluntatem venire . PP.VI.
Id. Decembr. ipſis IV. & IIl.AA.
Coss.
DE FALSA
TITVLVS
MONETA *.
XXIV.
Ex Cornelia alia fuit teſtamentaria, de qua ante dictum eſt:alia nummaria.
vt Cicero appellat, de qua in hoc tit agitur. Hac eſt de falſa moneta: id eſt
de nummis adulterinis. Moneta nomen eſt multiplex: nam vel eo ſignificantur
nummi, vel locus, in quo formantur, vt l.2. & Macrobi t.in Somn. Scip. Semen
locari intra formandi hominis monetam, vel otor, vt Harmenopul. ait
VI. Epit ſiue iconium, vt eſt in hiſtoria Antonini Florentini, & apud Suetonium
in Caligula, aureum iconium. Caterum hac lege tenentur quicunque adulterinam
monetam flant, feriunt, vel probam vitiant, minuunt, exſcindunt, adrodunt priua-
tim, vel publicé, imô, & qui priuatim probam feriunt ex permiſſu principis, l.3. nam
neque arma, neque monetæ niſi publice à certis, publiciſque perſonis fabricari, aut
percuti poſſunt. Ex hac cauſa etiam ſerui dominos ſuos doferre poſſunt, l. vix. ffde
iudic. CVIACIVS.
Fabricantes falſam monetam,
puniendi ſunt vltimo ſupplicio ſi-
ne appellandi remedio, & domus,
in qua fabricatur, eſt publican-
da, ſiue dominus ſciuerit, ſiue
iguorauerit: dum tamon proxi-
mus loco fuerit: fallit in domi-
bus viduarum, & pupillorum: tu-
tores tamen eorum tenentur. S A¬
LYC.
quod, id eſt quia. aliàs incipit, militi,
I Habetur. vt & S.
l. prox. ſecus ſi pater fi-
lio militi in teſtamento
cõmilitonis adſeripſit:
vt ff.ad leg. Corn, de falſ.
lſi pater.
Si lbertdtem Ca-
SVS. Seruus in te-
ſtamento domini pr-
cipiente domino liber-
tatem ſibi adſcripſit,
quominus petat liber-
tatem auctoritas ſena-
tuſconſ. ſibi obeſt:pœna
tamen leg. Cornel. quia
domino obtemperaue-
rit, ei remittitur.
m Expreſſim. vel
etiam generaliter:vt ſf.
eodem. l.j. Sainter. tunc
enim teneret libertas
non directô: ſed per fi-
deicommiſſum:vt ff. eo.
l. diuus Claudius. Sitem
ſenatus.
n Remittitur. ſi ta-
mẽ iuſſus ſubſcriptione
teſtatoris appareat: vt
ffeod l filius.in princ. &
l. diuus. j. S. & quate-
nu.
o Venire. nam velle
non creditur, &c. vt ff.
de reg iur. l. velle. & d.l.
ff.eod. l. diuus Claudius.
S. & quatenus.
DE FALSA
moneta *.
De alio ſpeciali falſo
dicit, quod demum perfe-
ctum punitur: vt ff.eod.
l qui falſam. AccvRs.
Voniam. CASVS.
Fabricatores fal-
ſarum monetarum re-
quiri debent, & torque-
ri, vt manifeſtẽt ſocios
ſuos: & qui eos accuſat,
non punitur, ſi non pro-
bet: miles verô, qui ta-
les permiſit egredi é
carcere, punitur capite,
& appellandi ei copia
denegatur. Si verô mi-
les fuerit, qui in prædi-
ctum incidit crimen, ad
magiſtrum militum re-
mittédus eſt: & domus,
in qua fit moneta adul-* Vide not.ad
terina, eſt confiſcanda, ſi princip.tit. S.ad
dominus erat præſens: legCorn de falſ-
licét ignorauerit.Si ve. Cvrac.
rô præſens non fuerit,
nullum patietur dam-
num: ſed actor, ſiue ca-
ſtaldus, qui hoc paſſus
fuerit, capite plectetur.
Si verô in domo vidux
dicatur pecunia adulte-
rina fabricata, venia di-
gna eſt: licèt præſens
fuerit, ne domo ſua ca-
reat: niſi euidens appa-
reat eius delictú. Idem
in pupillo: tutor tamen
eius non excuſabitur:
ſed tantum ex ſubſtan-
tia tutoris fiſco infera-
tur, quantum ex ſub-
ſtantia pupilli erat in-
ferendum, ſi aliàs pu-
pillus non fuiſſet.
Coniun
a Vide Boſſi
in praxi, tit. de
falſa moneta.
42.
* al. nec ſuis,
&c. vt fit ſen-
ſus, dominum
nec generali-
ter ſubſcripſiſ-
ſe, nec ſpecia-
liter. Cvrac.