Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (15,2.1971)

Gabriela Lipkowa

CIEKAWSZE PRACE KONSERWATORSKIE

dokonane w Pracowni Konserwacji Malarstwa Muzeum Narodowego
w Warszawie w okresie ostatnich 25 lat

P

JL racownia Konserwacji Malarstwa Muzeum Narodowego w Warszawie powstała w roku
1932 w pierwszym skrzydle budującego się nowego gmachu (otwartego dopiero w 1938 r.) przy
al. 3 Maja 13. Założycielem jej i kierownikiem był prof. Bohdan Marconi, który swą działalność
konserwatorską rozpoczął jeszcze w dawnym gmachu przy ul. Podwale 15. W nowym lokalu
profesor zorganizował pracę—jak na ówczesne możliwości — nowocześnie (mikroskopy,
urządzenie do fotografii fluorescencji wzbudzonej pozafioletem). Przyjął za podstawową zasadę,
że każdy obiekt zanim zostanie poddany konserwacji musi być dokładnie przebadany technolo-
gicznie, a poszczególne fazy badań i konserwacji zadokumentowane. Mimo wojny, zachowała
się do dziś część tych materiałów dokumentacyjnych i w wielu wypadkach stanowi obecnie
cenny materiał pomocniczy. Poza normalnym tokiem prac, zajmował się profesor pracą naukowo-
badawczą w dziedzinie konserwacji. Już w 1933 r. powstały pierwsze w Polsce zdjęcia rentge-
nowskie obrazów dokonane w Szpitalu Św. Ducha przy współpracy prof. prof. Kochanowskiego
i Trzetrzewińskiego. Następnie, firma „Walkowski" wykonała specjalną adaptację aparatu
rentgenowskiego do celów konserwacji, wg projektu prof. Marconiego. W 1938 r. opracował
nową metodę zdjęć rentgenowskich „warstwowo-obrotową" (Ochrona Zabytków 1949 r.) oraz
wprowadził stereoradiografię. Tuż przed wybuchem wojny, nawiązał on współpracę z Instytutem
Obrony Przeciwlotniczej dla opracowania form chronienia zabytków przed wpływem ewentu-
alnych czynników niszczących (np. gazów), oraz ze Stołeczną Komendą Straży Ogniowej dla
ustalenia, jakiego typu gaśnice mogą znaleźć zastosowanie przy gaszeniu ognia w muzeach
(zaakceptowano śniegowe). W czasie okupacji hitlerowskiej — mimo trudnych warunków —
profesor nie zaprzestaje pracy naukowej. Przy współpracy prof. Stefana Pieńkowskiego powstają
pierwsze, wykonywane tajnie, zdjęcia obrazów w podczerwieni.

Po wojnie, Pracownia Konserwacji Malarstwa Muzeum Narodowego w Warszawie stanęła
wobec problemu ratowania ogromnej ilości obiektów. Pod kierunkiem prof. Marconiego wy-
konała między wieloma innymi konserwację uszkodzonych ogromnych płócien Jana Matejki —

343