DOI Heft:
Sztuka nowożytna
DOI Artikel:Fabiani, Bożena: Nieznane portrety Paców: Studium biograficzno-ikonograficzne z XVII wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19555#0141
Bożena Fabiani
NIEZNANE PORTRETY PACÓW
STUDIUM BIOGRAFICZNO-IKONOGRAFICZNE Z XVII WIEKU
c
^^elem niniejszej pracy jest przede wszystkim omówienie dwóch zapomnianych portretów
polskich, powstałych równocześnie w 80-tych latach XVII stulecia, a znajdujących się obecnie
poza granicami kraju1. Są to interesujące konterfekty przedstawicieli rodu Paców, ojca — Stefana,
podkanclerzego, i syna — Krzysztofa, kanclerza Wielkiego Księstwa Litewskiego. Oba pocho-
dzą z kolekcji księcia Ludwika Sapiehy (1841 — 1937), z Biarritz, przy czym portret Stefana
znajduje się obecnie w posiadaniu wnuczki Ludwika, Marii Teresy Labarre de Raillicourt w Pa-
ryżu, natomiast portret Krzysztofa przed kilku laty zaginął i pani Labarre de Raillicourt roz-
porządza jedynie jego fotografią2.
Nie wiadomo dokładnie, od kiedy portrety, o których mowa, znajdują się we Francji. Rodzina
Sapiehów, ściśle biorąc Ksawerego Sapiehy, ojca wspomnianego wyżej Ludwika3, osiadła w Biar-
ritz po powstaniu 1863 roku. Żoną Ksawerego była Ludwika Pacówna, jedyna córka generała
wojsk polskich Ludwika Paca4. A właśnie Ludwik Pac był spadkobiercą fortuny Krzysztofa,
1 Niniejszy artykuł dotyczy zaledwie wąskiego wycinka ikonografii rodu Paców, a i ten temat wymaga jeszcze
intensywnych poszukiwań, by można go było opracować w sposób wyczerpujący. Jeżeli mimo licznych niejasności
i znaków zapytania, na które przejrzany dotychczas materiał źródłowy nie daje odpowiedzi, odważam się już teraz
pracę tę podać do druku, to usprawiedliwieniem niech tu będzie gorące pragnienie, by wobec ogromnych strat,
jakie poniósł nasz kraj w wyniku ostatniej wojny, możliwie jak najprędzej sygnalizować na kartach literatury
fachowej istnienie wszelkich poloniców, na które ma szczęście natknąć się w swej pracy historyk.
2 Portret ten został prawdopodobnie sprzedany kilka lat temu przez matkę pani Labarre de Raillicourt, Celinę
z Sapiehów Candela. Obojgu Państwu Labarre de Raillicourt w Paryżu pragnę gorąco podziękować za okazaną
mi życzliwość w mojej pracy, za zapoznanie mnie z omawianymi tu portretami i za ofiarowanie fotografii tych
portretów.
3 Syn Pawła i Pelagii z Potockich, ur. w 1807 r. (K. Ożarowski, B. G o r c z a k, Sapiehowie. Materiały
historyczno-genealogiczne i majątkowe, t. III, Petersburg 1894, s. 435).
4 Była to jego druga żona, pojął ją w 1840 r.; pierwsza — Konstancja z Sobańskich —zmarła w 1838 r.,
por. jw.
137
NIEZNANE PORTRETY PACÓW
STUDIUM BIOGRAFICZNO-IKONOGRAFICZNE Z XVII WIEKU
c
^^elem niniejszej pracy jest przede wszystkim omówienie dwóch zapomnianych portretów
polskich, powstałych równocześnie w 80-tych latach XVII stulecia, a znajdujących się obecnie
poza granicami kraju1. Są to interesujące konterfekty przedstawicieli rodu Paców, ojca — Stefana,
podkanclerzego, i syna — Krzysztofa, kanclerza Wielkiego Księstwa Litewskiego. Oba pocho-
dzą z kolekcji księcia Ludwika Sapiehy (1841 — 1937), z Biarritz, przy czym portret Stefana
znajduje się obecnie w posiadaniu wnuczki Ludwika, Marii Teresy Labarre de Raillicourt w Pa-
ryżu, natomiast portret Krzysztofa przed kilku laty zaginął i pani Labarre de Raillicourt roz-
porządza jedynie jego fotografią2.
Nie wiadomo dokładnie, od kiedy portrety, o których mowa, znajdują się we Francji. Rodzina
Sapiehów, ściśle biorąc Ksawerego Sapiehy, ojca wspomnianego wyżej Ludwika3, osiadła w Biar-
ritz po powstaniu 1863 roku. Żoną Ksawerego była Ludwika Pacówna, jedyna córka generała
wojsk polskich Ludwika Paca4. A właśnie Ludwik Pac był spadkobiercą fortuny Krzysztofa,
1 Niniejszy artykuł dotyczy zaledwie wąskiego wycinka ikonografii rodu Paców, a i ten temat wymaga jeszcze
intensywnych poszukiwań, by można go było opracować w sposób wyczerpujący. Jeżeli mimo licznych niejasności
i znaków zapytania, na które przejrzany dotychczas materiał źródłowy nie daje odpowiedzi, odważam się już teraz
pracę tę podać do druku, to usprawiedliwieniem niech tu będzie gorące pragnienie, by wobec ogromnych strat,
jakie poniósł nasz kraj w wyniku ostatniej wojny, możliwie jak najprędzej sygnalizować na kartach literatury
fachowej istnienie wszelkich poloniców, na które ma szczęście natknąć się w swej pracy historyk.
2 Portret ten został prawdopodobnie sprzedany kilka lat temu przez matkę pani Labarre de Raillicourt, Celinę
z Sapiehów Candela. Obojgu Państwu Labarre de Raillicourt w Paryżu pragnę gorąco podziękować za okazaną
mi życzliwość w mojej pracy, za zapoznanie mnie z omawianymi tu portretami i za ofiarowanie fotografii tych
portretów.
3 Syn Pawła i Pelagii z Potockich, ur. w 1807 r. (K. Ożarowski, B. G o r c z a k, Sapiehowie. Materiały
historyczno-genealogiczne i majątkowe, t. III, Petersburg 1894, s. 435).
4 Była to jego druga żona, pojął ją w 1840 r.; pierwsza — Konstancja z Sobańskich —zmarła w 1838 r.,
por. jw.
137