DOI Artikel:
Sborōnos, Iōannēs N.: Praxitelous: Dēmētēr, Korē kai Iakchos ek Athēnais
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13160#0052
42 Πραξιτέλους: Αημήτηρ, Κόρη και Ιακχος έν Αϋ'ήναις' υπό I. Σβορώνον.
της Κόρης και του Νίσου νεανίου, κατ αύτόν Ιάκ-
χου, άναπαραστήσας δέ ούτω τό σύμπλεγμα τη
βοήθεια αγάλματος της Κόρης ευρισκομένου έν τη
νϊΐΐβ. ΑΙ&αηΐ (ΗβΙΜβ, ΕπΙιγθγ II σελ. 84, 235),
έτερου αγάλματος παιδός έν τω Μουσείω της Πε-
τρουπόλεως (ΡπβάποΙιΛνοΙΙβΓδ 257) και αγάλμα-
τος Κόρης της συλλογής ΟΙιβί'δθΙ. Δια των τριών
τούτων αγαλμάτων άνέπλασε σύμπλεγμα παιόός
Ιάκχου, ισταμένου, ώς ό παις Νΐσος του περίφη-
μου μεγάλου φείδιακοΟ ΈλευσινιακοΟ ανάγλυφου,
μεταξύ των δύο ισταμένων θεών Δήμητρος και
Κόρης του αύτοΰ ανάγλυφου. Τά αύτά περίπου
υπεστήριξε και ό γερμανός αρχαιολόγος 8ο1ιΐ'3άθΓ
έν άνεκοάτω έτι ομιλία αύτοΰ έν τη ένταΰθα
Γερμανική αρχαιολογική Σχολή τη 2 ΐανουαρίου
1902. Δε ςάμενος δηλαδή τον παΐδα τοΟ μουσείου
της Πετρουπόλεως έν τω μέσω, αντικατέστησε
τάς δύο θεάς τοΰ Κ&11πηβηιι δια τών δύο έπίση;
ισταμένων άγαλμάτων της λεγομένης Εστίας ^·
8ΐϊηϊ&ηϊ και ετέρου αγάλματος τοΰ μουσείου του
Βερολίνου 1.Άλλ' άμφότεραι αί γνώμαι αύται σμι-
κρας έ'τυχον υποδοχής2, ώς έπι εσφαλμένων προϋ-
ποθέσεων βασισθεΐσαι, δηλαδή ό'τι πρόκειται περί
έργου του αρχαιοτέρου Πραξιτέλους καί δ'τι τούτου
άνάλογον εικόνα παρέχει τό μυθολογικώς άσχε-
τον άνάγλυφον της Έλευσΐνος, ού ή έν τω μέσω
μορφή είναι πάντως ό Νϊσος και ουχί Ό Ίακχος ή
ό Τριπτάλεμος 3.
Τούτων ρηθέντων,,έρχόμεθα νυν εις το μνημεΐον
όπερ, καθ' ά αρχόμενοι είπομεν, έπεκύρωσε τήν
γνώμην ημών ότι ή έξ Έλευσΐνος ώραία κεφαλή
τοΟ λεγομένου Εύβουλέως και τά δύο κατόπιν άνα-
καλυφθέντα μεταγενέστερα άντίγραφα αύτής είκο-
νίζουσι τον Ίακχον.
Έν ετει 1903 ίδιώταί τίνες άνασκάπτοντες τά
παρά τήν 'Ρώμην καΐ το ΕΐΈΐδοαίΐ ερείπια ρωμαϊ-
κής έπαύλεως, έν θέσει Τογγθ Νον& έπί της νΐ&
1,3ΐ5Ϊο&η&, άνεκάλυψαν σειράν σπουδαίων διά τάς
1 Εικόνας τών Οπό τοΰ ΚαΙΙίΠΙΒηη χαί 8θ1ΐ1'αάβΓ προταθέντων
συμπλεγμάτων ήδυνήθην να ίπιδείξω δια φ<οτεινών προβολών κατά τήν
εν τή 'Αρ/αιολογική Εταιρεία άνάγνωσιν της παρούσης μελέτης μου
τη εϋγενεϊ καλωσύνη της Διευθύνσεως της ένταϋθα Γερμανικής αρχαιο-
λογικής Σχολής, δανεισάσης μοι τά σχετικά θ1ίθΗβ8 της ομιλίας
τοΰ κ. 8οΙιι·»άβι·.
2 Εϊζζο: ΚΜ XXV, 1910, σελ. 110, 3.
3 Σβορώνου Τό έν Αθήναις Έθν. Μουσ. σελ 106 κέ.
παραστάσεις αύτών σαρκοφάγων, ων ή καλλίστη,
έργον ώραΐον τοΟ Β' μ. Χρ. αιώνος, εικονίζει έπι
της μιας αύτής όψεως θεούς (είκ.Ί) και ήρωας τοΰ
ΈλευσινιακοΟ μυστικού κύκλου ίεροπρακτοΰντας.
Ό δύο ετη κατόπιν σύντομον περιγραφήν αύτών
δημοσιεύσας 1 ιταλός αρχαιολόγος β. Ε. Εϊζζο,
έ'πεμψέ μοι αμέσως τότε φωτογραφίαν τοΟ μνη-
μείου τούτου, έφιστών τήν προσοχήν μου έπί της
δι' αύτοΰ επικυρώσεως της περί τοΰ Ιάκχου γνώ-
μης μου, έπεφύλαξεν ό'μως, φυσικώς, δι' έαυτόν
τό δικαίωμα της μελέτης καί λεπτομεροΰς απει-
κονίσεως και δημοσιεύσεως αύτοΰ, δι' ο καί ού-
δένα μέχρι τοΰδε έποιησάμην λόγον περί τοΰ μνη-
μείου τούτου. Τέλος μετά πολυετή μελέτην Ό ρη-
θείς σοφός έδημοσίευσε νΰν, έν τώ τελευταία» τεύ-
χει τών ΕΜ (τόμ. XXV 1910 σελ. 89 κέ ), τό έν
λόγω υ,νημεϊον, έφιστών καί πάλιν τήν προσοχην
έπί της, ώς καλεί αύτήν, «απροσδόκητου επικυ-
ρώσεως |υηα οοηίβι·0ΐ& ϊη^ΐβδα)», ήν διά τοΰ
μνημείου τούτου λαμβάνει ή ύπ' έμοΰ ώς Ίάκχων
ονομασία τών έξ Έλευσΐνος περίφημων κεφαλών,
τών γνωστών ύπό τό όνομα τοΰ Εύβουλέως. Συνί-
σταται δ' ή έπικύρωσις αύτη εις τό γεγονός δτι ή
μέχρι τοΰδε μόνον έκ κεφαλών γνωστή μορφή αύτη
εμφανίζεται ολόσωμος έπί της σαρκοφάγου ταύτη;
μεταξύ τών Ελευσίνιων μυστικών θεών φέρουσα
άνά χείρας τό γνωστόν σύμβολον τοΰ Ιάκχου, τήν
δαδα τών μυστηρίων.
Τό όλον της έπί της σαρκοφάγου παραστάσεως
ταύτης εικονίζει σειράν θεών, δαιμόνων καί ήρώων
τοΰ Έλευσινιακοΰ μυστικοΰ κύκλου ίεροπρακτούν-
των καί δή σειράν γνωστήν ήμΐν έν τοις κυρίοις έκ
πολλών άλλων τοΰ αύτοΰ γένους άναγλύπτων μνη-
μείων (είκ 2-5), αί έφ'ών μορφαί απομιμούνται ή
άντιγράφουσιν έν τοις κυρίοις τά αύτά της κλασσικής
έποχής έλληνικά πρωτότυπα, τροποποιοΰντα αύτά
έν ταΐς λεπτομερείαις κατά τάς έκάστοτε άνάγκας
της εικονιζόμενης δράσεως, της άλλοτε μεν συνε-
πτυγμένης, άλλοτε δέ ανεπτυγμένης καί διά πλει-
όνων μορφών άποδιδομένης, αναλόγως τών επιθυ-
μιών τών παραγγελλόντων τά μνημεία ταΰτα καί
τών αλληγορικών αναφορών τών παραστάσεων αύ-
τών προς τόν βίον τοΰ νεαροΰ έκείνου, ού τά μνη-
1 Νοίϊζΐβ <ϊβ§1ί 8θ3νί άί Αιιίίο. 1905 ρ. 408 έξ.
της Κόρης και του Νίσου νεανίου, κατ αύτόν Ιάκ-
χου, άναπαραστήσας δέ ούτω τό σύμπλεγμα τη
βοήθεια αγάλματος της Κόρης ευρισκομένου έν τη
νϊΐΐβ. ΑΙ&αηΐ (ΗβΙΜβ, ΕπΙιγθγ II σελ. 84, 235),
έτερου αγάλματος παιδός έν τω Μουσείω της Πε-
τρουπόλεως (ΡπβάποΙιΛνοΙΙβΓδ 257) και αγάλμα-
τος Κόρης της συλλογής ΟΙιβί'δθΙ. Δια των τριών
τούτων αγαλμάτων άνέπλασε σύμπλεγμα παιόός
Ιάκχου, ισταμένου, ώς ό παις Νΐσος του περίφη-
μου μεγάλου φείδιακοΟ ΈλευσινιακοΟ ανάγλυφου,
μεταξύ των δύο ισταμένων θεών Δήμητρος και
Κόρης του αύτοΰ ανάγλυφου. Τά αύτά περίπου
υπεστήριξε και ό γερμανός αρχαιολόγος 8ο1ιΐ'3άθΓ
έν άνεκοάτω έτι ομιλία αύτοΰ έν τη ένταΰθα
Γερμανική αρχαιολογική Σχολή τη 2 ΐανουαρίου
1902. Δε ςάμενος δηλαδή τον παΐδα τοΟ μουσείου
της Πετρουπόλεως έν τω μέσω, αντικατέστησε
τάς δύο θεάς τοΰ Κ&11πηβηιι δια τών δύο έπίση;
ισταμένων άγαλμάτων της λεγομένης Εστίας ^·
8ΐϊηϊ&ηϊ και ετέρου αγάλματος τοΰ μουσείου του
Βερολίνου 1.Άλλ' άμφότεραι αί γνώμαι αύται σμι-
κρας έ'τυχον υποδοχής2, ώς έπι εσφαλμένων προϋ-
ποθέσεων βασισθεΐσαι, δηλαδή ό'τι πρόκειται περί
έργου του αρχαιοτέρου Πραξιτέλους καί δ'τι τούτου
άνάλογον εικόνα παρέχει τό μυθολογικώς άσχε-
τον άνάγλυφον της Έλευσΐνος, ού ή έν τω μέσω
μορφή είναι πάντως ό Νϊσος και ουχί Ό Ίακχος ή
ό Τριπτάλεμος 3.
Τούτων ρηθέντων,,έρχόμεθα νυν εις το μνημεΐον
όπερ, καθ' ά αρχόμενοι είπομεν, έπεκύρωσε τήν
γνώμην ημών ότι ή έξ Έλευσΐνος ώραία κεφαλή
τοΟ λεγομένου Εύβουλέως και τά δύο κατόπιν άνα-
καλυφθέντα μεταγενέστερα άντίγραφα αύτής είκο-
νίζουσι τον Ίακχον.
Έν ετει 1903 ίδιώταί τίνες άνασκάπτοντες τά
παρά τήν 'Ρώμην καΐ το ΕΐΈΐδοαίΐ ερείπια ρωμαϊ-
κής έπαύλεως, έν θέσει Τογγθ Νον& έπί της νΐ&
1,3ΐ5Ϊο&η&, άνεκάλυψαν σειράν σπουδαίων διά τάς
1 Εικόνας τών Οπό τοΰ ΚαΙΙίΠΙΒηη χαί 8θ1ΐ1'αάβΓ προταθέντων
συμπλεγμάτων ήδυνήθην να ίπιδείξω δια φ<οτεινών προβολών κατά τήν
εν τή 'Αρ/αιολογική Εταιρεία άνάγνωσιν της παρούσης μελέτης μου
τη εϋγενεϊ καλωσύνη της Διευθύνσεως της ένταϋθα Γερμανικής αρχαιο-
λογικής Σχολής, δανεισάσης μοι τά σχετικά θ1ίθΗβ8 της ομιλίας
τοΰ κ. 8οΙιι·»άβι·.
2 Εϊζζο: ΚΜ XXV, 1910, σελ. 110, 3.
3 Σβορώνου Τό έν Αθήναις Έθν. Μουσ. σελ 106 κέ.
παραστάσεις αύτών σαρκοφάγων, ων ή καλλίστη,
έργον ώραΐον τοΟ Β' μ. Χρ. αιώνος, εικονίζει έπι
της μιας αύτής όψεως θεούς (είκ.Ί) και ήρωας τοΰ
ΈλευσινιακοΟ μυστικού κύκλου ίεροπρακτοΰντας.
Ό δύο ετη κατόπιν σύντομον περιγραφήν αύτών
δημοσιεύσας 1 ιταλός αρχαιολόγος β. Ε. Εϊζζο,
έ'πεμψέ μοι αμέσως τότε φωτογραφίαν τοΟ μνη-
μείου τούτου, έφιστών τήν προσοχήν μου έπί της
δι' αύτοΰ επικυρώσεως της περί τοΰ Ιάκχου γνώ-
μης μου, έπεφύλαξεν ό'μως, φυσικώς, δι' έαυτόν
τό δικαίωμα της μελέτης καί λεπτομεροΰς απει-
κονίσεως και δημοσιεύσεως αύτοΰ, δι' ο καί ού-
δένα μέχρι τοΰδε έποιησάμην λόγον περί τοΰ μνη-
μείου τούτου. Τέλος μετά πολυετή μελέτην Ό ρη-
θείς σοφός έδημοσίευσε νΰν, έν τώ τελευταία» τεύ-
χει τών ΕΜ (τόμ. XXV 1910 σελ. 89 κέ ), τό έν
λόγω υ,νημεϊον, έφιστών καί πάλιν τήν προσοχην
έπί της, ώς καλεί αύτήν, «απροσδόκητου επικυ-
ρώσεως |υηα οοηίβι·0ΐ& ϊη^ΐβδα)», ήν διά τοΰ
μνημείου τούτου λαμβάνει ή ύπ' έμοΰ ώς Ίάκχων
ονομασία τών έξ Έλευσΐνος περίφημων κεφαλών,
τών γνωστών ύπό τό όνομα τοΰ Εύβουλέως. Συνί-
σταται δ' ή έπικύρωσις αύτη εις τό γεγονός δτι ή
μέχρι τοΰδε μόνον έκ κεφαλών γνωστή μορφή αύτη
εμφανίζεται ολόσωμος έπί της σαρκοφάγου ταύτη;
μεταξύ τών Ελευσίνιων μυστικών θεών φέρουσα
άνά χείρας τό γνωστόν σύμβολον τοΰ Ιάκχου, τήν
δαδα τών μυστηρίων.
Τό όλον της έπί της σαρκοφάγου παραστάσεως
ταύτης εικονίζει σειράν θεών, δαιμόνων καί ήρώων
τοΰ Έλευσινιακοΰ μυστικοΰ κύκλου ίεροπρακτούν-
των καί δή σειράν γνωστήν ήμΐν έν τοις κυρίοις έκ
πολλών άλλων τοΰ αύτοΰ γένους άναγλύπτων μνη-
μείων (είκ 2-5), αί έφ'ών μορφαί απομιμούνται ή
άντιγράφουσιν έν τοις κυρίοις τά αύτά της κλασσικής
έποχής έλληνικά πρωτότυπα, τροποποιοΰντα αύτά
έν ταΐς λεπτομερείαις κατά τάς έκάστοτε άνάγκας
της εικονιζόμενης δράσεως, της άλλοτε μεν συνε-
πτυγμένης, άλλοτε δέ ανεπτυγμένης καί διά πλει-
όνων μορφών άποδιδομένης, αναλόγως τών επιθυ-
μιών τών παραγγελλόντων τά μνημεία ταΰτα καί
τών αλληγορικών αναφορών τών παραστάσεων αύ-
τών προς τόν βίον τοΰ νεαροΰ έκείνου, ού τά μνη-
1 Νοίϊζΐβ <ϊβ§1ί 8θ3νί άί Αιιίίο. 1905 ρ. 408 έξ.