DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.51685#0084
Rękopisy i pierwodruki iluminowane BJ— Francja: 87, 88, 89
W pierwszej części zawierającej Parvum Almagesti
5 małych (największe S, 45 x 20 mm, najmniejsze O,
24 x 24 mm), ale starannie malowanych i złoconych
inicjałów. Na marginesach wielu kart rysunki astrono-
miczne. Od fol. 83 występują tylko drobne lazurowe
i czerwone inicjały.
Fol. 5 r.
Inicjał O(mnium), bladoróżowy na złotym tle. We-
wnątrz rozetka z romańskich listków lazurowych, cyno-
browych, żółtych i zielonych, zgrupowana około żółtego
środka.
Fol. 10 r.
Inicjał O(rizon), złoty na tle lazurowym. Wewnątrz
na karminowym tle siedzi potworek szafirowy i spogląda
wstecz przez ramię.
Fol. 19 v.
Inicjał C(ommunia), złoty na lazurowym tle. Wnętrze
karminowe z palmetką z liści.
Fol. 41 r.
Inicjał L(ocus) złoty. Przez grzbiet biegnie pas po-
ziomkowy. Na nim ułożone jeden nad drugim muszel-
ko watę listki.
Fol. 63 v.
Inicjał 5 złoty na lazurowym tle. Wnętrze poziom-
kowe, ozdobione podwójną palmetą z liści.
88. EVANGELIA MATHAEI ET MARCI CUM GLOSSA ORDINARIA
Rps 308
Łac. Francja. Pierwsza połowa XIII w.
Pergamin, 348x235 mm. Kart 188.
Pisane minuskułą typu francuskiego w dwóch i trzech kolumnach.
Oprawa: świńska skóra na deskach, z wyciskami, datowana 1564.
Proweniencja: Od XVI wieku w Bibliotece Jagiellońskiej.
4 inicjały ornamentalne i 1 litera figurowana.
Fol. 1 r. EVANGELIUM MATHAEI
Cynobrowy inicjał M(athaeus) na złotym tle, wypeł-
niony witkami w kolorach szafirowym, różowym i zie-
lonym, symetrycznie zwiniętymi w cztery spirale.
Fol. 2 v.
Słowo Liber (generationis) na złotym tle. Wnętrze
inicjału, wysokości 132 mm, wypełniają bardzo deli-
katne ornamenty gałązkowe. Przy brzegach laski pio-
nowej, w błękitnych półkolach są umieszczone postacie
ośmiu aniołów adorujących oraz sześć okrągłych meda-
lionów o przekroju 10 mm. Idąc od laski poziomej ku
górze laski pionowej, tj. od prawej ku lewej, widzimy
następujące sceny: Nawiedzenie, Zwiastowanie, Zaśnię-
cie Marii, Wniebowzięcie, Chrystusa unoszącego duszę
Marii do nieba. Ostatnia scena jest o tyle cie-
kawa, że duszę Marii wyobrażono nie jako małe
dziecko, ale jako dorosłą osobę. W ostatnim medalio-
nie mieści się Koronacja N. P. Marii. Wykonanie
dekoracji jest bardzo staranne. Złote tło podłożono
także pod figury, co jest widoczne w miejscach, gdzie
odprysły farby. Tonacja kolorystyczna jest jasna, wy-
stępują kolory: cynober, lazur, różowy, zielony. Lask-
dalszych liter słowa (L)iber są utworzone z wydłużo-
nych ciał zwierzęcych. Całość wykonana drobiazgowo,
dzięki doborowi kolorów i małym rozmiarom sprawia
wrażenie emalii. Fig. 98.
Fol. 30 v.
Inicjał P(ater noster) o bardzo wydłużonej, czerwono-
lazurowej pionowej lasce na złotym tle. Wnętrze brzuśca
litery wypełnia osiem symetrycznie rozwijających się
spirali. Te lazurowe, czerwone, różowe i zielone zwoje
wybiegają z czterech pysków zwierzęcych.
Fol. 117 r. EVANGELIUM MARCI
Inicjał M(arcus Evangelista) i mniejszy inicjał P są
zbudowane na tej samej zasadzie dekoracyjnej, co po-
przednio opisany.
Fol. 118 v.
W interkolumnium winietka sięgająca od dolnego do
górnego marginesu, ozdobiona również spiralnymi zwo-
jami, które obrastają palmetowate listki na złotym tle.
Opisana dekoracja jest charakterystyczna dla Francji
w pierwszej połowie XIII wieku. Dobrą podstawę do
ściślejszego jej datowania daje rękopis Dekretu Gra-
cjana w Paryżu (Bibl. Nat. lat. 15239), datowany 1239 r.,
gdzie spotykamy inicjały o bardzo zbliżonych formach.
89. BIBLIA LATINA
Rps 5079
Francja północna. Połowa XIII w.
Cienki pergamin, 242x190 mm. Kart 463 +na początku i na
końcu po 3 puste karty pergaminowe, dodane podczas oprawy w XIX w.
Pisane w dwóch kolumnach drobnymi gotyckimi minuskułami.
Oprawa z XIX w.: biały pergamin.
74 inicjały malowane na początku ksiąg i listewki.
Użyto barw: szafirowej, lazurowej rozświetlonej białą
farbą, cynobru, poziomkowej, różowej, zielonej i żół-
tej. Koloryt jest przyćmiony, tępy i blada wy, uderza
brak złota. Wnętrza inicjałów wypełniają smoki, witki
spiralnie zwinięte i obrosłe liśćmi lub tworzące syme-
tryczne rozety i palmety. Charakterystyczny i często
powtarzający się szczegół stanowi pysk drapieżnego
zwierzęcia, wgryzający się w pionową laskę litery.
70
W pierwszej części zawierającej Parvum Almagesti
5 małych (największe S, 45 x 20 mm, najmniejsze O,
24 x 24 mm), ale starannie malowanych i złoconych
inicjałów. Na marginesach wielu kart rysunki astrono-
miczne. Od fol. 83 występują tylko drobne lazurowe
i czerwone inicjały.
Fol. 5 r.
Inicjał O(mnium), bladoróżowy na złotym tle. We-
wnątrz rozetka z romańskich listków lazurowych, cyno-
browych, żółtych i zielonych, zgrupowana około żółtego
środka.
Fol. 10 r.
Inicjał O(rizon), złoty na tle lazurowym. Wewnątrz
na karminowym tle siedzi potworek szafirowy i spogląda
wstecz przez ramię.
Fol. 19 v.
Inicjał C(ommunia), złoty na lazurowym tle. Wnętrze
karminowe z palmetką z liści.
Fol. 41 r.
Inicjał L(ocus) złoty. Przez grzbiet biegnie pas po-
ziomkowy. Na nim ułożone jeden nad drugim muszel-
ko watę listki.
Fol. 63 v.
Inicjał 5 złoty na lazurowym tle. Wnętrze poziom-
kowe, ozdobione podwójną palmetą z liści.
88. EVANGELIA MATHAEI ET MARCI CUM GLOSSA ORDINARIA
Rps 308
Łac. Francja. Pierwsza połowa XIII w.
Pergamin, 348x235 mm. Kart 188.
Pisane minuskułą typu francuskiego w dwóch i trzech kolumnach.
Oprawa: świńska skóra na deskach, z wyciskami, datowana 1564.
Proweniencja: Od XVI wieku w Bibliotece Jagiellońskiej.
4 inicjały ornamentalne i 1 litera figurowana.
Fol. 1 r. EVANGELIUM MATHAEI
Cynobrowy inicjał M(athaeus) na złotym tle, wypeł-
niony witkami w kolorach szafirowym, różowym i zie-
lonym, symetrycznie zwiniętymi w cztery spirale.
Fol. 2 v.
Słowo Liber (generationis) na złotym tle. Wnętrze
inicjału, wysokości 132 mm, wypełniają bardzo deli-
katne ornamenty gałązkowe. Przy brzegach laski pio-
nowej, w błękitnych półkolach są umieszczone postacie
ośmiu aniołów adorujących oraz sześć okrągłych meda-
lionów o przekroju 10 mm. Idąc od laski poziomej ku
górze laski pionowej, tj. od prawej ku lewej, widzimy
następujące sceny: Nawiedzenie, Zwiastowanie, Zaśnię-
cie Marii, Wniebowzięcie, Chrystusa unoszącego duszę
Marii do nieba. Ostatnia scena jest o tyle cie-
kawa, że duszę Marii wyobrażono nie jako małe
dziecko, ale jako dorosłą osobę. W ostatnim medalio-
nie mieści się Koronacja N. P. Marii. Wykonanie
dekoracji jest bardzo staranne. Złote tło podłożono
także pod figury, co jest widoczne w miejscach, gdzie
odprysły farby. Tonacja kolorystyczna jest jasna, wy-
stępują kolory: cynober, lazur, różowy, zielony. Lask-
dalszych liter słowa (L)iber są utworzone z wydłużo-
nych ciał zwierzęcych. Całość wykonana drobiazgowo,
dzięki doborowi kolorów i małym rozmiarom sprawia
wrażenie emalii. Fig. 98.
Fol. 30 v.
Inicjał P(ater noster) o bardzo wydłużonej, czerwono-
lazurowej pionowej lasce na złotym tle. Wnętrze brzuśca
litery wypełnia osiem symetrycznie rozwijających się
spirali. Te lazurowe, czerwone, różowe i zielone zwoje
wybiegają z czterech pysków zwierzęcych.
Fol. 117 r. EVANGELIUM MARCI
Inicjał M(arcus Evangelista) i mniejszy inicjał P są
zbudowane na tej samej zasadzie dekoracyjnej, co po-
przednio opisany.
Fol. 118 v.
W interkolumnium winietka sięgająca od dolnego do
górnego marginesu, ozdobiona również spiralnymi zwo-
jami, które obrastają palmetowate listki na złotym tle.
Opisana dekoracja jest charakterystyczna dla Francji
w pierwszej połowie XIII wieku. Dobrą podstawę do
ściślejszego jej datowania daje rękopis Dekretu Gra-
cjana w Paryżu (Bibl. Nat. lat. 15239), datowany 1239 r.,
gdzie spotykamy inicjały o bardzo zbliżonych formach.
89. BIBLIA LATINA
Rps 5079
Francja północna. Połowa XIII w.
Cienki pergamin, 242x190 mm. Kart 463 +na początku i na
końcu po 3 puste karty pergaminowe, dodane podczas oprawy w XIX w.
Pisane w dwóch kolumnach drobnymi gotyckimi minuskułami.
Oprawa z XIX w.: biały pergamin.
74 inicjały malowane na początku ksiąg i listewki.
Użyto barw: szafirowej, lazurowej rozświetlonej białą
farbą, cynobru, poziomkowej, różowej, zielonej i żół-
tej. Koloryt jest przyćmiony, tępy i blada wy, uderza
brak złota. Wnętrza inicjałów wypełniają smoki, witki
spiralnie zwinięte i obrosłe liśćmi lub tworzące syme-
tryczne rozety i palmety. Charakterystyczny i często
powtarzający się szczegół stanowi pysk drapieżnego
zwierzęcia, wgryzający się w pionową laskę litery.
70