DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.51685#0200
201. QUAESTIONES SUPER I SENTENTIARUM PETRI LOMBARDI
Rps 1584
Łac. Nadrenia. Początek XIV w.
Pergamin gruby, żółtawy, dość niedbale wyprawiony, 287 X 205 mm.
Kart 108+12 pustych na końcu.
Pisane w dwóch kolumnach, minuskułami gotyckimi, charaktery-
styczne bardzo liczne skróty.
Oprawa: skóra, na deskach, zniszczona.
Proweniencja niewiadoma.
Stegmiiller podaje to dzieło jako anonimowe (Fridericus Stegmiiller:
Repertorium commentariorum Petri Lombardi. Wiirzburg 1947
nr 1065).
Fol. 1 r.
Błękitny inicjał O na tle poziomkowym z floresami
w narożnikach. Wnętrze litery złote, w nim na cynobro-
wym krześle z poręczami siedzi mnich przed otwartą
księgą leżącą na pulpicie cynobrowym, stojącym na
różowym postumencie. Twarz mnicha jest zupełnie za-
tarta. Z litery wybiega bordiura zaczynająca się smo-
kiem bezskrzydłym, przechodząca potem w liście na
dolnym marginesie, a kończąca się w prawym marginesie
gałązką wystrzelającą ku górze, obrosłą sercowatymi,
trójdzielnymi listkami w kolorach: różowym, cynobro-
wym i zielonym. Na dolnym marginesie nad bordiurą
stoi drzewko i pies goni różowego, kłapouchego zająca.
Fig. 238.
202. MUHAMMED ibn. ZAKARIYA al RAZI: OPERA MEDICINALIA
Rps 837
Liber divisionum, fol. lir. — 82 v.
Antidotarium, fol. 83 r. — 90 r.
Experimenta, fol. 91 r. — 101 v.
Trzon rękopisu stanowią pisma medyczne Razesa
w przekładzie łacińskim Gerarda z Kremony (f 1187).
Ale nim tom na początku XV w. oprawiono, wszyto do
niego kwinternion z pergaminu, na którym dopisano
teksty recept. Fol. 1-10 v.
Łac. Francja południowa (Montpellier?). Koniec XIII w.
Pergamin, 370x260 mm. Kart 101. Kwinternion na początku
z grubego, żółtawego, źle gładzonego pergaminu dodany w XV w.
Staranne pismo z XIII w. Na fol. 1—9, dodanych później, mi-
nuskuły z lat około 1400—1420.
Oprawa: XV w.
Proweniencja: Napis na wyklejce przedniej okładki dowodzi, że
rękopis już w XV w. był własnością Uniwersytetu: Iste liber est Uni-
yersitatis de libraria artistarum Maioris Collegij.
2 karty ozdobne. Poza tym rękopis jest nieozdo-
bny, jeżeli pominiemy kilka filigranowych inicjałów,
i ma wprawiony na karcie 66 skrawek pergaminu, na
którym widać w świetle ultrafioletowym ślad rysunku
czerwoną kredą. Wyobrażono tam kobietę w koronie
gotyckiej na głowie, trzymającą krzyż, a niżej tarczę
księżyca z rysami ludzkiej twarzy. Na fol. 9 v. i 10 r.
dwa rysunki wykonane piórem, które Wisłocki w swoim
Katalogu określił bałamutnie jako „Icones mysticae“.
Rysunki te nie mają nic wspólnego ani z medycznymi
tekstami pism sławnego lekarza arabskiego Razesa, ani
też z rozważaniami na tematy ginekologiczne i embrio-
logiczne, których dotyczą glosy umieszczone dokoła
jednego z rysunków.
Fol. 9 v.
Na całej karcie wyobrażono dwukrotnie Trójcę
Świętą w sposób niezwykły i niepraktykowany. W środku
w kole widzimy do połowy ciała mężczyznę, de face,
z berłem w lewej a jabłkiem w prawej ręce. Na korpusie
odzianym w obszerny płaszcz, którego fałdy zakreślają
miękkie linie, osadzona jest głowa brodata z trzema
twarzami. Jedna z nich widoczna jest wprost, dwie zaś
w profilach. Głowa nakryta jest potrójną koroną, ro-
dzajem papieskiej tiary utworzonej z niskiej korony
królewskiej, mitry i wysokiej cesarskiej korony z uko-
śnie osadzonym krzyżem. Środkowe koło przecinają
trzy mniejsze koła, w których umieszczono z prawej
u góry Chrystusa, nagiego, przepasanego szerokim,
udrapowanym perizonium, dźwigającego przed sobą
oburącz duży krzyż, z lewej — Boga Ojca, siedzącego,
błogosławiącego prawicą a trzymającego w lewej ręce
bogato oprawną księgę. W trzecim kole u dołu wyry-
sował artysta Ducha Świętego, ale nie jako gołębicę,
lecz, rzecz dziwna, jako młodzieńca siedzącego we
wspaniale udrapowanym płaszczu, błogosławiącego
obiema rękami. Typ fizyczny tego niezwykle pojętego
Ducha Świętego przywodzi na myśl wyobrażenie mło-
dzieńczego ewangelisty Jana z głową okrytą bujnymi
lokami. Mamy zatem przed sobą ciekawe, rzadkie, bo
od soboru w Trydencie uważane za kacerskie, przez
Kościół pilnie tępione, wyobrażenie Trójcy Świętej, raz
pod jedną postacią z trzema twarzami, drugi raz roz-
bite na trzy odrębne osoby boskie. Ale nie tylko Trójca
z trzema twarzami była przez Kościół potępiona, do-
tyczy to także wyobrażenia Ducha Świętego jako mło-
178
Rps 1584
Łac. Nadrenia. Początek XIV w.
Pergamin gruby, żółtawy, dość niedbale wyprawiony, 287 X 205 mm.
Kart 108+12 pustych na końcu.
Pisane w dwóch kolumnach, minuskułami gotyckimi, charaktery-
styczne bardzo liczne skróty.
Oprawa: skóra, na deskach, zniszczona.
Proweniencja niewiadoma.
Stegmiiller podaje to dzieło jako anonimowe (Fridericus Stegmiiller:
Repertorium commentariorum Petri Lombardi. Wiirzburg 1947
nr 1065).
Fol. 1 r.
Błękitny inicjał O na tle poziomkowym z floresami
w narożnikach. Wnętrze litery złote, w nim na cynobro-
wym krześle z poręczami siedzi mnich przed otwartą
księgą leżącą na pulpicie cynobrowym, stojącym na
różowym postumencie. Twarz mnicha jest zupełnie za-
tarta. Z litery wybiega bordiura zaczynająca się smo-
kiem bezskrzydłym, przechodząca potem w liście na
dolnym marginesie, a kończąca się w prawym marginesie
gałązką wystrzelającą ku górze, obrosłą sercowatymi,
trójdzielnymi listkami w kolorach: różowym, cynobro-
wym i zielonym. Na dolnym marginesie nad bordiurą
stoi drzewko i pies goni różowego, kłapouchego zająca.
Fig. 238.
202. MUHAMMED ibn. ZAKARIYA al RAZI: OPERA MEDICINALIA
Rps 837
Liber divisionum, fol. lir. — 82 v.
Antidotarium, fol. 83 r. — 90 r.
Experimenta, fol. 91 r. — 101 v.
Trzon rękopisu stanowią pisma medyczne Razesa
w przekładzie łacińskim Gerarda z Kremony (f 1187).
Ale nim tom na początku XV w. oprawiono, wszyto do
niego kwinternion z pergaminu, na którym dopisano
teksty recept. Fol. 1-10 v.
Łac. Francja południowa (Montpellier?). Koniec XIII w.
Pergamin, 370x260 mm. Kart 101. Kwinternion na początku
z grubego, żółtawego, źle gładzonego pergaminu dodany w XV w.
Staranne pismo z XIII w. Na fol. 1—9, dodanych później, mi-
nuskuły z lat około 1400—1420.
Oprawa: XV w.
Proweniencja: Napis na wyklejce przedniej okładki dowodzi, że
rękopis już w XV w. był własnością Uniwersytetu: Iste liber est Uni-
yersitatis de libraria artistarum Maioris Collegij.
2 karty ozdobne. Poza tym rękopis jest nieozdo-
bny, jeżeli pominiemy kilka filigranowych inicjałów,
i ma wprawiony na karcie 66 skrawek pergaminu, na
którym widać w świetle ultrafioletowym ślad rysunku
czerwoną kredą. Wyobrażono tam kobietę w koronie
gotyckiej na głowie, trzymającą krzyż, a niżej tarczę
księżyca z rysami ludzkiej twarzy. Na fol. 9 v. i 10 r.
dwa rysunki wykonane piórem, które Wisłocki w swoim
Katalogu określił bałamutnie jako „Icones mysticae“.
Rysunki te nie mają nic wspólnego ani z medycznymi
tekstami pism sławnego lekarza arabskiego Razesa, ani
też z rozważaniami na tematy ginekologiczne i embrio-
logiczne, których dotyczą glosy umieszczone dokoła
jednego z rysunków.
Fol. 9 v.
Na całej karcie wyobrażono dwukrotnie Trójcę
Świętą w sposób niezwykły i niepraktykowany. W środku
w kole widzimy do połowy ciała mężczyznę, de face,
z berłem w lewej a jabłkiem w prawej ręce. Na korpusie
odzianym w obszerny płaszcz, którego fałdy zakreślają
miękkie linie, osadzona jest głowa brodata z trzema
twarzami. Jedna z nich widoczna jest wprost, dwie zaś
w profilach. Głowa nakryta jest potrójną koroną, ro-
dzajem papieskiej tiary utworzonej z niskiej korony
królewskiej, mitry i wysokiej cesarskiej korony z uko-
śnie osadzonym krzyżem. Środkowe koło przecinają
trzy mniejsze koła, w których umieszczono z prawej
u góry Chrystusa, nagiego, przepasanego szerokim,
udrapowanym perizonium, dźwigającego przed sobą
oburącz duży krzyż, z lewej — Boga Ojca, siedzącego,
błogosławiącego prawicą a trzymającego w lewej ręce
bogato oprawną księgę. W trzecim kole u dołu wyry-
sował artysta Ducha Świętego, ale nie jako gołębicę,
lecz, rzecz dziwna, jako młodzieńca siedzącego we
wspaniale udrapowanym płaszczu, błogosławiącego
obiema rękami. Typ fizyczny tego niezwykle pojętego
Ducha Świętego przywodzi na myśl wyobrażenie mło-
dzieńczego ewangelisty Jana z głową okrytą bujnymi
lokami. Mamy zatem przed sobą ciekawe, rzadkie, bo
od soboru w Trydencie uważane za kacerskie, przez
Kościół pilnie tępione, wyobrażenie Trójcy Świętej, raz
pod jedną postacią z trzema twarzami, drugi raz roz-
bite na trzy odrębne osoby boskie. Ale nie tylko Trójca
z trzema twarzami była przez Kościół potępiona, do-
tyczy to także wyobrażenia Ducha Świętego jako mło-
178