DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Juszkiewicz, Piotr: Ekonomia semiotyczna i pragnienie własnego języka
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28185#0225
EKONOMIA SEMIOTYCZNA I PRAGNIENIE WLASNEGO JEjZYKA
223
stwierdzajg wïasne prawo do mowienia o nim i sgdzenia go. Ujmujgc rzecz krôtko,
biorg oni udzial w walce o monopol uprawnionego dyskursu o dziele i w konsek-
wencji, monopol produkcji wartosci dziela16.
Obserwacjp roli i funkcji krytyki moglibysmy zatem, w swietle konsta-
tacji Bourdieu, prowadzic w kategoriach zmieniajgcych sip sposobôw wy-
twarzania i przekazywania symbolicznych kredytôw, w kategoriach
trwalosci stanowigcych ram^ tej wymiany ideologii oraz opisujgc stopien
podobienstwa struktury artystycznego pola do pôl nadrzpdnych i wspôi-
rzpdnych. Oznacza to, ze moglibysmy opisywac charakterystyczne sposo-
by, za pomocg ktôrych krytyka wytwarza, przetwarza swôj autorytet,
sposoby, za pomocg ktôrych ôw autorytet przeksztalca w nadawang dzie-
lu wartosc i sposoby, ktôrymi ta wartosc transferowana jest w obieg pub-
liczny i zamieniana na wartosc ekonomiczng. I dalej, moglibysmy obser-
wowac, jak ta z kolei wartosc ekonomiczna (fakt okreslonej wartosci dziel
jakiegos artysty) decyduje o zachowaniach krytyki, i jak te zachowania
tworzg pewng rzeczj^wistosc, wobec ktôrej krytyka sama musi siç jakos
okreslac intelektualizujgc problem statusu wartosci i wlasnej funkcji w
artystycznym swiecie. Moglibysmy tez charakteryzowac stosunek krytyki
jako instytucji do obowigzujgcego w jakims historycznym momencie ukla-
du instytucjonalnego - to znaczy stopien jej autonomii i zaleznosc ksztal-
tu jej dyskursu od politycznej struktury tego ukiadu.
Historig zas krytyki stanowilaby historia walk o wylgcznosc wyzna-
czania wartosci i narzucania wlasnej wizji sztuki. W tej optyce tluma-
czylby sip charakter nowoczesnego pola artystycznego, gdzie mlodosc sta-
la sip kategorig pozytywng, gdzie powstawaly grupy artystyczne, gdzie
manifesty stawaly sip narzpdziami walki o dominacjp estetyczng, a naka-
zy poszukiwania nowosci niezbpdng strategig. Nawet akt swiptokradz-
twa i transgresji okazal sip byc wmontowany w logikp pola - walki po-
mipdzy frakcjami. Jedyng niedopuszczalng transgresjg stala sip tylko
transgresja kwestionujgca System jako taki.
Czerpane z ekonomii pojpcia, choc wydajg sip uzyteczng metaforg do
opisu zasadniczych wlasciwosci spolecznego procesu wytwarzania i prze-
kazywania wartosci artystycznych, sprowadzajg sip jednakze mimo wy-
siikôw Bourdieu do klasycznych marksistowskich kategorii. Zastosowane
przez Bourdieu pojpcie ideologii nie sprowadza jej jedynie do funkcji inte-
resu dominujgcej klasy czy wewngtrzklasowych frakcji, ale takze okresla
jg jako funkcjp specyfïcznego interesu producentôw owej ideologii i specy-
ficznej logiki pola, na ktôrym owg ideologig sip operuje. To rozproszenie
pojpcia pomyslane jako sposôb uniknipcia upraszczajgcego rozumienia
ideologicznych praktyk wylgcznie w kategoriach jednolitego klasowego
16
P. Bourdieu, The Field of Cultural production, s. 36.
223
stwierdzajg wïasne prawo do mowienia o nim i sgdzenia go. Ujmujgc rzecz krôtko,
biorg oni udzial w walce o monopol uprawnionego dyskursu o dziele i w konsek-
wencji, monopol produkcji wartosci dziela16.
Obserwacjp roli i funkcji krytyki moglibysmy zatem, w swietle konsta-
tacji Bourdieu, prowadzic w kategoriach zmieniajgcych sip sposobôw wy-
twarzania i przekazywania symbolicznych kredytôw, w kategoriach
trwalosci stanowigcych ram^ tej wymiany ideologii oraz opisujgc stopien
podobienstwa struktury artystycznego pola do pôl nadrzpdnych i wspôi-
rzpdnych. Oznacza to, ze moglibysmy opisywac charakterystyczne sposo-
by, za pomocg ktôrych krytyka wytwarza, przetwarza swôj autorytet,
sposoby, za pomocg ktôrych ôw autorytet przeksztalca w nadawang dzie-
lu wartosc i sposoby, ktôrymi ta wartosc transferowana jest w obieg pub-
liczny i zamieniana na wartosc ekonomiczng. I dalej, moglibysmy obser-
wowac, jak ta z kolei wartosc ekonomiczna (fakt okreslonej wartosci dziel
jakiegos artysty) decyduje o zachowaniach krytyki, i jak te zachowania
tworzg pewng rzeczj^wistosc, wobec ktôrej krytyka sama musi siç jakos
okreslac intelektualizujgc problem statusu wartosci i wlasnej funkcji w
artystycznym swiecie. Moglibysmy tez charakteryzowac stosunek krytyki
jako instytucji do obowigzujgcego w jakims historycznym momencie ukla-
du instytucjonalnego - to znaczy stopien jej autonomii i zaleznosc ksztal-
tu jej dyskursu od politycznej struktury tego ukiadu.
Historig zas krytyki stanowilaby historia walk o wylgcznosc wyzna-
czania wartosci i narzucania wlasnej wizji sztuki. W tej optyce tluma-
czylby sip charakter nowoczesnego pola artystycznego, gdzie mlodosc sta-
la sip kategorig pozytywng, gdzie powstawaly grupy artystyczne, gdzie
manifesty stawaly sip narzpdziami walki o dominacjp estetyczng, a naka-
zy poszukiwania nowosci niezbpdng strategig. Nawet akt swiptokradz-
twa i transgresji okazal sip byc wmontowany w logikp pola - walki po-
mipdzy frakcjami. Jedyng niedopuszczalng transgresjg stala sip tylko
transgresja kwestionujgca System jako taki.
Czerpane z ekonomii pojpcia, choc wydajg sip uzyteczng metaforg do
opisu zasadniczych wlasciwosci spolecznego procesu wytwarzania i prze-
kazywania wartosci artystycznych, sprowadzajg sip jednakze mimo wy-
siikôw Bourdieu do klasycznych marksistowskich kategorii. Zastosowane
przez Bourdieu pojpcie ideologii nie sprowadza jej jedynie do funkcji inte-
resu dominujgcej klasy czy wewngtrzklasowych frakcji, ale takze okresla
jg jako funkcjp specyfïcznego interesu producentôw owej ideologii i specy-
ficznej logiki pola, na ktôrym owg ideologig sip operuje. To rozproszenie
pojpcia pomyslane jako sposôb uniknipcia upraszczajgcego rozumienia
ideologicznych praktyk wylgcznie w kategoriach jednolitego klasowego
16
P. Bourdieu, The Field of Cultural production, s. 36.