DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Radomska, Magdalena: W kierunku tłumaczenia żartu: pomiędzy kierunkiem, kodem i kontekstem w sztuce neoawangardy węgierskiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.28196#0146
144
MAGDALENA RADOMSKA
również inne możliwe kroki - po linii koła - „w górę” i „w dół” - „wstę-
pujący” i „zstępujący”. Kroki te, choć bez znaczenia w wyżej wspomnia-
nym obszarze, mają kapitalne znaczenie w języku węgierskim. W ten
sposób artysta, poprzez wskazanie innej, możliwej płaszczyzny ruchu,
wskazuje nowe znaczenia. Odpowiednik kroku „w przód” — krok „do gó-
ry” - fellep, oznacza także „kandydowanie”, krok „w dół” zaś - lelep -
„ustąpienie”, „zduszenie opozycji” (zarówno fellep, jak i lelep oznaczają
„krok” w sensie czynności, nie w formie rzeczownika). Fellep jawi się
ponadto jako nawiązanie do pierwotnego tłumaczenia tytułu - znaczy
„wybuch choroby”, dopełniając zatem znaczenia dzieła.
Istotną w dziełach Galantaia relację pomiędzy językiem i podeszwą/
śladem tematyzuje wspomniana wcześniej praca Nyelv. Wykorzystując
wizualne podobieństwo obu kształtów, artysta utożsamia je w jednym
przedmiocie — umieszczonym w centralnej części kompozycji, na rozpo-
startej na pleksiglasowej płycie, tytułowej stronie dodatku Business do
Timesa. Ścisłe powiązanie formy podeszwy i języka unieważnia pytanie
Perneczkyego o dominujące znaczenie słowa Język”, otwiera je bowiem
na znacznie szersze konteksty. W sposób istotny relacja ta wskazuje na
trzecie, nie dostrzeżone przez Perneczkyego znaczenie języka - jako czę-
ści buta. Spostrzeżenie to nie służy jednakże wyłącznie grze słownej, ani
nawet dowiedzeniu otwartości pracy na inne znaczenia. Dopowiada ono
znaczenia w pracy podeszwy/śladu, który tu łączy w sobie obejmujące
stopę górną i dolną część buta, wskazujące na unieruchomienie jej w
pułapce, dodatkowo zaakcentowane fragmentem prowadnicy śruby.
Unieruchomienie to, stojące w sprzeczności z retoryką wypowiedzi Per-
neczkyego o „wyciągniętym języku sztuki”, zdeterminowane jest faktem,
iż forma ust funkcjonująca jako kontekst dla wskazanego tytułem rozpo-
znania języka, wizualnie przypomina sidła, stanowiąc ramę kontekstu
dla podeszwy. Aluminiowa konstrukcja wizualnie nacechowana podwój-
nym odniesieniem, znajduje także podwójne zastosowanie w języku. Wę-
gierskie słowo csapda, określające „pułapkę”, posiada także znaczenie
„gęby”. Wrażenie to - uwięzienia języka, potęguje zróżnicowana kolory-
styka ramy i jej wnętrza, która zdaje się mieć specjalne znaczenie - opo-
zycji, przywodząc na myśl stwierdzenie, iż „beszelni ezust, hallgatni
arany” -„mowa jest srebrem, a milczenie złotem”. Miedziana rura, na
której wsparta jest podeszwa, zawiera różnokolorowe kable - przewod-
niki informacji, które jednak poprzecinane są z obu stron eliminując nie
tylko nadajnik, ale i odbiornik. Nośnik komunikatu odcięty zostaje od
procesu komunikacji, ale aparat złożony z kabli i języka, mający jedynie
przewodzić komunikat, pozostaje. Jeżeli język i mowa zostają w ten spo-
sób uwięzione w ramie pułapki, to ta z kolei jawi się na tle/w kontekście
strony gazety. Będąc jedynym, niezależnym, wykraczającym poza ramy
MAGDALENA RADOMSKA
również inne możliwe kroki - po linii koła - „w górę” i „w dół” - „wstę-
pujący” i „zstępujący”. Kroki te, choć bez znaczenia w wyżej wspomnia-
nym obszarze, mają kapitalne znaczenie w języku węgierskim. W ten
sposób artysta, poprzez wskazanie innej, możliwej płaszczyzny ruchu,
wskazuje nowe znaczenia. Odpowiednik kroku „w przód” — krok „do gó-
ry” - fellep, oznacza także „kandydowanie”, krok „w dół” zaś - lelep -
„ustąpienie”, „zduszenie opozycji” (zarówno fellep, jak i lelep oznaczają
„krok” w sensie czynności, nie w formie rzeczownika). Fellep jawi się
ponadto jako nawiązanie do pierwotnego tłumaczenia tytułu - znaczy
„wybuch choroby”, dopełniając zatem znaczenia dzieła.
Istotną w dziełach Galantaia relację pomiędzy językiem i podeszwą/
śladem tematyzuje wspomniana wcześniej praca Nyelv. Wykorzystując
wizualne podobieństwo obu kształtów, artysta utożsamia je w jednym
przedmiocie — umieszczonym w centralnej części kompozycji, na rozpo-
startej na pleksiglasowej płycie, tytułowej stronie dodatku Business do
Timesa. Ścisłe powiązanie formy podeszwy i języka unieważnia pytanie
Perneczkyego o dominujące znaczenie słowa Język”, otwiera je bowiem
na znacznie szersze konteksty. W sposób istotny relacja ta wskazuje na
trzecie, nie dostrzeżone przez Perneczkyego znaczenie języka - jako czę-
ści buta. Spostrzeżenie to nie służy jednakże wyłącznie grze słownej, ani
nawet dowiedzeniu otwartości pracy na inne znaczenia. Dopowiada ono
znaczenia w pracy podeszwy/śladu, który tu łączy w sobie obejmujące
stopę górną i dolną część buta, wskazujące na unieruchomienie jej w
pułapce, dodatkowo zaakcentowane fragmentem prowadnicy śruby.
Unieruchomienie to, stojące w sprzeczności z retoryką wypowiedzi Per-
neczkyego o „wyciągniętym języku sztuki”, zdeterminowane jest faktem,
iż forma ust funkcjonująca jako kontekst dla wskazanego tytułem rozpo-
znania języka, wizualnie przypomina sidła, stanowiąc ramę kontekstu
dla podeszwy. Aluminiowa konstrukcja wizualnie nacechowana podwój-
nym odniesieniem, znajduje także podwójne zastosowanie w języku. Wę-
gierskie słowo csapda, określające „pułapkę”, posiada także znaczenie
„gęby”. Wrażenie to - uwięzienia języka, potęguje zróżnicowana kolory-
styka ramy i jej wnętrza, która zdaje się mieć specjalne znaczenie - opo-
zycji, przywodząc na myśl stwierdzenie, iż „beszelni ezust, hallgatni
arany” -„mowa jest srebrem, a milczenie złotem”. Miedziana rura, na
której wsparta jest podeszwa, zawiera różnokolorowe kable - przewod-
niki informacji, które jednak poprzecinane są z obu stron eliminując nie
tylko nadajnik, ale i odbiornik. Nośnik komunikatu odcięty zostaje od
procesu komunikacji, ale aparat złożony z kabli i języka, mający jedynie
przewodzić komunikat, pozostaje. Jeżeli język i mowa zostają w ten spo-
sób uwięzione w ramie pułapki, to ta z kolei jawi się na tle/w kontekście
strony gazety. Będąc jedynym, niezależnym, wykraczającym poza ramy