DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Skierski, Marcel: Twórczość Aliny Szapocznikow w świetle hermeneutyki egzystencjalnej (na wybranych przykładach)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.42381#0098
96
MARCEL SKIERSKI
träum i życiowych nieszczęść. Reprezentatywna dla takiego stanowiska
jest większość tekstów zebranych w Awkward Objects, gdzie psychoanali-
tyczny namysł nad kobiecością zdominował artykuły Joli Goli11, Griseldy
Pollock12, Ernsta van Alphena13 i Pawła Leszkowicza14. Teksty tego ro-
dzaju15 trudno uznać za przekonujące z perspektywy wspomnianego
wyżej hermeneutycznego imperatywu, by na drodze naukowej analizy
uchwycić „to, co dzieło samo przez się wydobywa na jaw”.
Kolejnym rodzajem powoływanych odniesień interpretacyjnych są
nawiązania stylistyczne, dostrzegane w dziełach Szapocznikow. Wskazu-
je się głównie na wpływ XX-wiecznych nurtów artystycznych - jak nowy
realizm i pop-art - oraz na inspirację sztuką barokową. Podstawą tych
sądów jest jednak nie tyle analiza komparatystyczna konkretnych dzieł,
ile raczej - ponownie - odniesienie do biografii artystki. I tak, powiązania
z nowym realizmem mają wynikać ze znajomości, jaką Szapocznikow
nawiązała z przedstawicielami tego nurtu - krytykiem sztuki Pierrem
Restanyhn i artystą Cesarem, zaś inspiracje barokiem miałyby się wiązać
z praską edukacją w pracowni Otokara Velimskiego, w której artystka
konserwowała historyczne posągi, ucząc się operować materiałami rzeź-
biarskimi w monumentalnej skali16.
11 J. Gola, L'Oeil de Boeuf - Finding the Key to the Works of Alina Szapocznikow, (w:)
Alina Szapocznikow. Awkward Objects, [katalog wystawy], red. A. Jakubowska, Warszawa
2011, s. 59.
12 G. Pollock, Too Early and Too Late: Melting Solids and Traumatic Encryption in
the Sculptural Dissolutions of Alina Szapocznikow, (w:) Alina Szapocznikow. Awkward
Objects, [katalog wystawy], red. A. Jakubowska, Warszawa 2011, s. 71.
13 E. van Alphen, Sheer skin: The dissolution of sculptural skin and sculpted skin, (w:)
Alina Szapocznikow. Awkward Objects, [katalog wystawy], red. A. Jakubowska, Warszawa
2011, s. 113.
14 P. Leszkowicz, Alina Szapocznikow’s Piotr, or „The Flesh of My Son”, (w:) Alina
Szapocznikow. Awkward Objects, [katalog wystawy], red. A. Jakubowska, Warszawa 2011,
s. 189.
15 W swoim tekście Gola rozpatruje twórczość Szapocznikow w perspektywie psycho-
analitycznej. Badaczka w dorobku artystki dostrzega próbę przezwyciężenia traumy zwią-
zanej z pobytem w obozie. Omawiając twórczość artystki w kontekście biograficznym, Gola
posługuje się odniesieniami do psychoanalizy w ujęciu Freudowskim, jak również do sur-
realistycznej myśli Georgesa Bataille’a. Podobne tezy zawiera w swoim artykule Pollock,
również przywołując odniesienia psychoanalityczne i inspiracje surrealistyczne w twórczo-
ści polskiej rzeźbiarki. Badaczka rozpatruje sytuację Szapocznikow jako artystki wyklu-
czonej - kobiety-Żydówki podejmującej temat własnej cielesności. Van Alphen podejmuje
temat faktury dzieł Szapocznikow w kontekście psychoanalitycznej myśli o roli ludzkiej
skóry autorstwa Didiera Anzieu. Artykuł Leszkowicza dotyczy subwersywnej erotyki, któ-
rej przejawy badacz dostrzega w rzeźbie Piotr z 1972 roku.
16 Przedstawione powyżej określenie stylistycznych związków pojawia się właściwie
w każdej z wymienionych wyżej publikacji, ze szczególnym wskazaniem na artykuły Ur-
MARCEL SKIERSKI
träum i życiowych nieszczęść. Reprezentatywna dla takiego stanowiska
jest większość tekstów zebranych w Awkward Objects, gdzie psychoanali-
tyczny namysł nad kobiecością zdominował artykuły Joli Goli11, Griseldy
Pollock12, Ernsta van Alphena13 i Pawła Leszkowicza14. Teksty tego ro-
dzaju15 trudno uznać za przekonujące z perspektywy wspomnianego
wyżej hermeneutycznego imperatywu, by na drodze naukowej analizy
uchwycić „to, co dzieło samo przez się wydobywa na jaw”.
Kolejnym rodzajem powoływanych odniesień interpretacyjnych są
nawiązania stylistyczne, dostrzegane w dziełach Szapocznikow. Wskazu-
je się głównie na wpływ XX-wiecznych nurtów artystycznych - jak nowy
realizm i pop-art - oraz na inspirację sztuką barokową. Podstawą tych
sądów jest jednak nie tyle analiza komparatystyczna konkretnych dzieł,
ile raczej - ponownie - odniesienie do biografii artystki. I tak, powiązania
z nowym realizmem mają wynikać ze znajomości, jaką Szapocznikow
nawiązała z przedstawicielami tego nurtu - krytykiem sztuki Pierrem
Restanyhn i artystą Cesarem, zaś inspiracje barokiem miałyby się wiązać
z praską edukacją w pracowni Otokara Velimskiego, w której artystka
konserwowała historyczne posągi, ucząc się operować materiałami rzeź-
biarskimi w monumentalnej skali16.
11 J. Gola, L'Oeil de Boeuf - Finding the Key to the Works of Alina Szapocznikow, (w:)
Alina Szapocznikow. Awkward Objects, [katalog wystawy], red. A. Jakubowska, Warszawa
2011, s. 59.
12 G. Pollock, Too Early and Too Late: Melting Solids and Traumatic Encryption in
the Sculptural Dissolutions of Alina Szapocznikow, (w:) Alina Szapocznikow. Awkward
Objects, [katalog wystawy], red. A. Jakubowska, Warszawa 2011, s. 71.
13 E. van Alphen, Sheer skin: The dissolution of sculptural skin and sculpted skin, (w:)
Alina Szapocznikow. Awkward Objects, [katalog wystawy], red. A. Jakubowska, Warszawa
2011, s. 113.
14 P. Leszkowicz, Alina Szapocznikow’s Piotr, or „The Flesh of My Son”, (w:) Alina
Szapocznikow. Awkward Objects, [katalog wystawy], red. A. Jakubowska, Warszawa 2011,
s. 189.
15 W swoim tekście Gola rozpatruje twórczość Szapocznikow w perspektywie psycho-
analitycznej. Badaczka w dorobku artystki dostrzega próbę przezwyciężenia traumy zwią-
zanej z pobytem w obozie. Omawiając twórczość artystki w kontekście biograficznym, Gola
posługuje się odniesieniami do psychoanalizy w ujęciu Freudowskim, jak również do sur-
realistycznej myśli Georgesa Bataille’a. Podobne tezy zawiera w swoim artykule Pollock,
również przywołując odniesienia psychoanalityczne i inspiracje surrealistyczne w twórczo-
ści polskiej rzeźbiarki. Badaczka rozpatruje sytuację Szapocznikow jako artystki wyklu-
czonej - kobiety-Żydówki podejmującej temat własnej cielesności. Van Alphen podejmuje
temat faktury dzieł Szapocznikow w kontekście psychoanalitycznej myśli o roli ludzkiej
skóry autorstwa Didiera Anzieu. Artykuł Leszkowicza dotyczy subwersywnej erotyki, któ-
rej przejawy badacz dostrzega w rzeźbie Piotr z 1972 roku.
16 Przedstawione powyżej określenie stylistycznych związków pojawia się właściwie
w każdej z wymienionych wyżej publikacji, ze szczególnym wskazaniem na artykuły Ur-