DOI Heft:
Teoretyczno-historyczne perspektywy fotografii
DOI Artikel:Łuczak, Dorota: Nowe widzenie - astrologiczny i astronomiczny wymiar wizji fotograficznej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43310#0048
46
Dorota Łuczak
cych się wskazówek zegara odmierzającego puls na szyi nowego człowieka.
W dynamicznym ruchu napędzanym motorem samochodu i samolotu do-
konuje się wielozmysłowa percepcja. Praca Umbo ukazuje nowego człowieka
me tylko jako figurę związaną z poszerzoną, technologiczną percepcją. Od-
biór zewnętrznych bodźców splata się tutaj z przetwarzaniem postrzeganych
informacji, ich filtrowaniem przez technologiczne narzędzia. Równolegle za-
chodzące czynności patrzenia i pisania oznaczają ogląd rzeczywistości i jego
opis, rozpowszechniany przez maszynę drukarską. Ta ostatnia znajduje się
w miejscu miednicy postaci i wizualnie konstytuuje najbardziej stabilny ele-
ment figury, podstawę dla skonstruowanego homo prostheticusa z jednej stro-
ny38, z drugiej zaś - stanowi wierzchołek górujący nad krajobrazem roztacza-
jącym się w dolnej części pola obrazowego.
Foto-oko sytuuje się zatem w logice protezy zgodnie z którą na pierwszy
plan wysuwa się dynamiczna relacja pomiędzy ciałem i technologią, przeobra-
żająca sam podmiot i jego status epistemologiczny Jak pisze Elizabeth Grosz,
Protezy mogą być jednak postrzegane nie tylko jako potwierdzenie nadanych moż-
liwości lub jako substytut brakujących czy uszkodzonych organów, lecz również
jako otwarcie ciała na działania wcześniej niemożliwe, jako katalizator [podkreśl.
- D.Ł.] nowych cielesnych zachowań, jakości i umiejętności39.
Mowa tu o rozumieniu protezy jako czynniku aktualizującym „wirtualne
siły, których naturalnie ciało samo nie mogłoby osiągnąć i zrealizować; mogą
wywołać wzajemną metamorfozę, przekształcając zarówno uzupełniane cia-
ła, jak i uzupełniający je przedmiot"40. Wyróżnione przez Grosz rozumienie
protezy jako katalizatora pozwala na dookreślenie funkcji foto-oka. W konse-
kwencji technologiczne uposażenie człowieka nie tylko doskonali jego narzą-
dy motoryczne i sensoryczne, ale staje się jednym ze źródeł istotnych zmian
w porządku świata. W tekście z roku 1930 Kultura jako źródła cierpienia Zyg-
munt Freud stwierdzał, iż współczesne mu zacieranie granic pomiędzy natu-
ralnymi organami i sztucznymi technologicznymi protezami doprowadza do
zdobycia przez człowieka wszechmocy i wszechwiedzy, niegdyś nieosiągalnej
dla ludzi, zabronionej i przypisywanej bogom41. Innymi słowy, człowiek sta-
38 O figurze protheticusa jako jednej z najważniejszych dla interpretacji dadaistycznych
fotomontaży pisze Matthew Biro. Patrz: M. Biro, The Dada Cyborg: Visions of the New Hu-
man in Weimar Berlin, Minneapolis 2009.
39 E. Grosz, Protetyczne przedmioty, tłum. M. Szczęśniak, w: Antropologia kultury
wizualnej. Zagadnienia i wybór tekstów, pod red. I. Kurz, P Kwiatkowskiej, Ł. Zaremby,
Warszawa 2012, s. 416-423, cyt. s. 418.
4(1 Ibidem.
41 Z. Freud, Kultura jako źródło cierpień, tłum. A. Ochocki, M. Poręba, R. Reszke, w:
idem, Pisma społeczne, oprać. R. Reszke, Warszawa 1998, s. 165-227, zwłaszcza s. 185-186.
Dorota Łuczak
cych się wskazówek zegara odmierzającego puls na szyi nowego człowieka.
W dynamicznym ruchu napędzanym motorem samochodu i samolotu do-
konuje się wielozmysłowa percepcja. Praca Umbo ukazuje nowego człowieka
me tylko jako figurę związaną z poszerzoną, technologiczną percepcją. Od-
biór zewnętrznych bodźców splata się tutaj z przetwarzaniem postrzeganych
informacji, ich filtrowaniem przez technologiczne narzędzia. Równolegle za-
chodzące czynności patrzenia i pisania oznaczają ogląd rzeczywistości i jego
opis, rozpowszechniany przez maszynę drukarską. Ta ostatnia znajduje się
w miejscu miednicy postaci i wizualnie konstytuuje najbardziej stabilny ele-
ment figury, podstawę dla skonstruowanego homo prostheticusa z jednej stro-
ny38, z drugiej zaś - stanowi wierzchołek górujący nad krajobrazem roztacza-
jącym się w dolnej części pola obrazowego.
Foto-oko sytuuje się zatem w logice protezy zgodnie z którą na pierwszy
plan wysuwa się dynamiczna relacja pomiędzy ciałem i technologią, przeobra-
żająca sam podmiot i jego status epistemologiczny Jak pisze Elizabeth Grosz,
Protezy mogą być jednak postrzegane nie tylko jako potwierdzenie nadanych moż-
liwości lub jako substytut brakujących czy uszkodzonych organów, lecz również
jako otwarcie ciała na działania wcześniej niemożliwe, jako katalizator [podkreśl.
- D.Ł.] nowych cielesnych zachowań, jakości i umiejętności39.
Mowa tu o rozumieniu protezy jako czynniku aktualizującym „wirtualne
siły, których naturalnie ciało samo nie mogłoby osiągnąć i zrealizować; mogą
wywołać wzajemną metamorfozę, przekształcając zarówno uzupełniane cia-
ła, jak i uzupełniający je przedmiot"40. Wyróżnione przez Grosz rozumienie
protezy jako katalizatora pozwala na dookreślenie funkcji foto-oka. W konse-
kwencji technologiczne uposażenie człowieka nie tylko doskonali jego narzą-
dy motoryczne i sensoryczne, ale staje się jednym ze źródeł istotnych zmian
w porządku świata. W tekście z roku 1930 Kultura jako źródła cierpienia Zyg-
munt Freud stwierdzał, iż współczesne mu zacieranie granic pomiędzy natu-
ralnymi organami i sztucznymi technologicznymi protezami doprowadza do
zdobycia przez człowieka wszechmocy i wszechwiedzy, niegdyś nieosiągalnej
dla ludzi, zabronionej i przypisywanej bogom41. Innymi słowy, człowiek sta-
38 O figurze protheticusa jako jednej z najważniejszych dla interpretacji dadaistycznych
fotomontaży pisze Matthew Biro. Patrz: M. Biro, The Dada Cyborg: Visions of the New Hu-
man in Weimar Berlin, Minneapolis 2009.
39 E. Grosz, Protetyczne przedmioty, tłum. M. Szczęśniak, w: Antropologia kultury
wizualnej. Zagadnienia i wybór tekstów, pod red. I. Kurz, P Kwiatkowskiej, Ł. Zaremby,
Warszawa 2012, s. 416-423, cyt. s. 418.
4(1 Ibidem.
41 Z. Freud, Kultura jako źródło cierpień, tłum. A. Ochocki, M. Poręba, R. Reszke, w:
idem, Pisma społeczne, oprać. R. Reszke, Warszawa 1998, s. 165-227, zwłaszcza s. 185-186.