DOI Heft:
Przekłady
DOI Artikel:Batchen, Geoffrey; Lipiński, Filip [Übers.]: Pałaja̜c pragnieniem: narodziny fotografii
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.43310#0182
180
Geoffrey Batchen
modernizm ustanawia pomiędzy fotografią a władzą. Choć twierdzą, że jest
inaczej, postmoderniści zwykle spoglądają na fotografię instrumentalnie. Fo-
tografia stanowi dla nich jedynie narzędzie transferu władzy z jednego miej-
sca w drugie. Sama fotografia nie ma władzy, lecz zostaje czasowo zaopatrzona
we władzę aparatów [apparatuses], które ją wykorzystują* * * * * * * * * * * * * * * * 41.
Wyjaśnia to na przykład, dlaczego John Tagg w swoich esejach o fotografii
śmiało pisze o fotografii, która pojawia się w miejscach władzy i ją akumu-
luje, o odkrywaniu tego, jak władza dotyka fotografii, o współdziałaniu foto-
grafii i władzy. Taki dobór słów w powyższych sformułowaniach sygnalizuje
oddzielenie fotografii od władzy. Władza pojmowana jest jako autonomiczny
Derridy i Foucaulta w przedmowie tłumaczki do Of Grammatology, s. lx-lxii oraz eadem,
More on Power/Knowledge, w: Rethinking Power, red. T.E. Wartenberg (Albany 1992,
s. 149-147). Pewne różnice ujawniły się podczas wymiany zdań pomiędzy tymi dwoma filo¬
zofami w postaci artykułów dotyczących wczesnej książki Foucaulta - Historia szaleństwa
w dobie klasycyzmu-, zob. J. Derrida, Cogito i historia szaleństwa, w: idem, Pismo i róż¬
nica, s. 57-109; M. Foucault, „My Body, This Paper, This Fire” [1971], tłum. G. Benning¬
ton, „Oxford Literary Review7' 1979, 4(1), s. 9-28; J. Derrida, „To Do fustice to Freud”: The
History of Madness in the Age of Psychoanalysis, „Critical Inquiry" 1994, 20, s. 227-266.
Ta pełna pasji wymiana przyczyniła się do zaciemnienia wielu źródeł, aspiracji i praktyk,
które łączyły tych dwóch filozofów. Zob. komentarze dotyczące tego aspektu ich pisarstwa:
T. Keenan, The „Paradox” of Knowledge and Power: Reading Foucault on a Bias, „Political
Theory" 1987, 15(1), s. 5-32. G.S. Jay, Values of Deconstruction: Derrida, Saussure, Marx,
„Cultural Critique" 1987-1988, 8, s. 153-196; A.D. Schrift, Genealogy and/as Deconstruc¬
tion: Nietzsche, Derrida and Foucault on Philosophy as Critique, w: Postmodernism and
Continental Philosophy, red. H. Silverman, D. Welton, Albany 1988, s. 193-213; R. Boyne,
Foucault and Derrida: The Other Side of Reason, London 1990.
41 W tym miejscu autor odnosi się do koncepcji fotografii zaproponowanej przez Johna
Tagga, którą omówił w pierwszym rozdziale swojej książki, zwłaszcza do esejów zawartych
w: J. Tagg, The Burden of Representation. Essays on Photographies and Histories, London
1988. Należy przy tym wyjaśnić pewien terminologiczny problem. Tagg używa pojęcia
photographic apparatus nie tylko dla określenia aparatury czy urządzenia (aparatu) foto-
graficznego, ale przede wszystkim w celu wydobycia zakorzenienia fotografii w instytucjo-
nalnym aparacie władzy i jego praktykach (Foucault) oraz aparatach ideologicznych pań-
stwa (Althusser). Podczas gdy w języku angielskim istnieje rozróżnienie między aparatem
jako urządzeniem do wykonywania fotografii (camera) a aparatem jako złożoną strukturą
złożoną z rozmaitych dyskursów i praktyk (apparatus), w języku polskim w obu przypad-
kach używa się jedynie słowa „aparat". Dodajmy na marginesie, że wcześniej w przekładzie
użyłem sformułowania „fotograficzna aparatura" w miejscu, gdzie Batchen również stosuje
złożenie photographic apparatus, mając jednak na myśli techniczne aspekty wynalazku
fotografii, także w odniesieniu do urządzeń, których nie określilibyśmy mianem „aparatu
fotograficznego" we współczesnym rozumieniu tego słowa, np. aparatu dagerotypowego -
przyp. tłum.
Geoffrey Batchen
modernizm ustanawia pomiędzy fotografią a władzą. Choć twierdzą, że jest
inaczej, postmoderniści zwykle spoglądają na fotografię instrumentalnie. Fo-
tografia stanowi dla nich jedynie narzędzie transferu władzy z jednego miej-
sca w drugie. Sama fotografia nie ma władzy, lecz zostaje czasowo zaopatrzona
we władzę aparatów [apparatuses], które ją wykorzystują* * * * * * * * * * * * * * * * 41.
Wyjaśnia to na przykład, dlaczego John Tagg w swoich esejach o fotografii
śmiało pisze o fotografii, która pojawia się w miejscach władzy i ją akumu-
luje, o odkrywaniu tego, jak władza dotyka fotografii, o współdziałaniu foto-
grafii i władzy. Taki dobór słów w powyższych sformułowaniach sygnalizuje
oddzielenie fotografii od władzy. Władza pojmowana jest jako autonomiczny
Derridy i Foucaulta w przedmowie tłumaczki do Of Grammatology, s. lx-lxii oraz eadem,
More on Power/Knowledge, w: Rethinking Power, red. T.E. Wartenberg (Albany 1992,
s. 149-147). Pewne różnice ujawniły się podczas wymiany zdań pomiędzy tymi dwoma filo¬
zofami w postaci artykułów dotyczących wczesnej książki Foucaulta - Historia szaleństwa
w dobie klasycyzmu-, zob. J. Derrida, Cogito i historia szaleństwa, w: idem, Pismo i róż¬
nica, s. 57-109; M. Foucault, „My Body, This Paper, This Fire” [1971], tłum. G. Benning¬
ton, „Oxford Literary Review7' 1979, 4(1), s. 9-28; J. Derrida, „To Do fustice to Freud”: The
History of Madness in the Age of Psychoanalysis, „Critical Inquiry" 1994, 20, s. 227-266.
Ta pełna pasji wymiana przyczyniła się do zaciemnienia wielu źródeł, aspiracji i praktyk,
które łączyły tych dwóch filozofów. Zob. komentarze dotyczące tego aspektu ich pisarstwa:
T. Keenan, The „Paradox” of Knowledge and Power: Reading Foucault on a Bias, „Political
Theory" 1987, 15(1), s. 5-32. G.S. Jay, Values of Deconstruction: Derrida, Saussure, Marx,
„Cultural Critique" 1987-1988, 8, s. 153-196; A.D. Schrift, Genealogy and/as Deconstruc¬
tion: Nietzsche, Derrida and Foucault on Philosophy as Critique, w: Postmodernism and
Continental Philosophy, red. H. Silverman, D. Welton, Albany 1988, s. 193-213; R. Boyne,
Foucault and Derrida: The Other Side of Reason, London 1990.
41 W tym miejscu autor odnosi się do koncepcji fotografii zaproponowanej przez Johna
Tagga, którą omówił w pierwszym rozdziale swojej książki, zwłaszcza do esejów zawartych
w: J. Tagg, The Burden of Representation. Essays on Photographies and Histories, London
1988. Należy przy tym wyjaśnić pewien terminologiczny problem. Tagg używa pojęcia
photographic apparatus nie tylko dla określenia aparatury czy urządzenia (aparatu) foto-
graficznego, ale przede wszystkim w celu wydobycia zakorzenienia fotografii w instytucjo-
nalnym aparacie władzy i jego praktykach (Foucault) oraz aparatach ideologicznych pań-
stwa (Althusser). Podczas gdy w języku angielskim istnieje rozróżnienie między aparatem
jako urządzeniem do wykonywania fotografii (camera) a aparatem jako złożoną strukturą
złożoną z rozmaitych dyskursów i praktyk (apparatus), w języku polskim w obu przypad-
kach używa się jedynie słowa „aparat". Dodajmy na marginesie, że wcześniej w przekładzie
użyłem sformułowania „fotograficzna aparatura" w miejscu, gdzie Batchen również stosuje
złożenie photographic apparatus, mając jednak na myśli techniczne aspekty wynalazku
fotografii, także w odniesieniu do urządzeń, których nie określilibyśmy mianem „aparatu
fotograficznego" we współczesnym rozumieniu tego słowa, np. aparatu dagerotypowego -
przyp. tłum.