DOI Artikel:
Jędruch, Dorota: Szkoła na wolnym powietruzu - projekty mebli e: Beaudoina i M. Lodsa dla Szkoły w suresnes (1932-1935) w świetle przemian w pedagogice i projektowaniu wnętrz szkolnych we francji lat 20. I 30. XX wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.73044#0129
Szkoła na wolnym powietrzu - projekty mebli E. Beaudoina i M. Lodsa 127
Jak widać wiele idei włoskiej lekarki przeniknie w okresie międzywojen-
nym do szkolnych praktyk, np. potrzeba uwolnienia dziecka ze zbyt sztywnej
pozycji zajmowanej w ławce, możliwość dowolnego kształtowania przestrzeni
klasy, czy umożliwienie przenoszenia dowolnie stołów i krzeseł, które odpo-
wiadają indywidualnemu trybowi zdobywania wiedzy w pedagogice Montes-
sori. Ten typ mebli będzie powszechnym paradygmatem projektowym nowo-
czesnych szkół w latach 30.
W podobny sposób wypowiadał się o meblach szkolnych inny z klasyków
nowoczesnej edukacji John Dewey:
Kilka lat temu rozglądałem się po sldadach sprzętów szkolnych, szukając pul-
pitów i krzeseł, które by pod każdym względem - artystycznym, higienicznym
i pedagogicznym - odpowiadały potrzebom dzieci. Mieliśmy wielkie trudności ze
znalezieniem potrzebnych nam rzeczy aż wreszcie jeden z kupców [...] zauważył:
„Obawiam się, że nie mamy tego, czego panu potrzeba. Pan chce ławek, przy któ-
rych dzieci mogłyby pracować, a te są tylko do słuchania" [...]. Postawa słuchania
[...] oznacza bierność, wchłanianie pewnych gotowych materiałów [...]. W trady-
cyjnej szkole bardzo mało jest dla dziecka miejsca do pracy Brak zazwyczaj warsz-
tatu, laboratorium, materiałów, narzędzi, przy pomocy których dziecko mogłoby
budować, tworzyć i prowadzić czynne badania, nie ma nawet zazwyczaj niezbęd-
nej do tego przestrzeni18.
Jednak poza nielicznymi przykładami bezpośrednich relacji z pedagoga-
mi, projektanci rzadko przywołują nazwiska czy konkretne koncepcje peda-
gogiczne, jakie przyświecały im w tworzeniu projektów wnętrz. Trzeba zatem
stwierdzić, że poza przykładami szkół projektowanych na podstawie kon-
kretnego modelu pedagogicznego (jak szkoły waldorfskie, szkoły Montessori,
szkoły Freineta, czy szkoły oparte na pedagogice Deweya) - przenikanie nowa-
torskich idei pedagogicznych do szkolnictwa, a co za tym idzie do projektowa-
nia szkół w okresie międzywojennym, przebiegało ewolucyjnie i selektywnie.
A zatem zapewne meble te wyrażają bardziej pewną atmosferę intelektualną
tzw. „nowej edukacji" niż jakiś dający się zidentyfikować jej wzorzec. Kilka
tropów wydaje się tu niezwykle istotnych: badania nad okresami rozwojowy-
mi dziecka zarówno w zakresie rozwoju fizycznego, jak psychicznego - inte-
lektualnego i emocjonalnego, jednostkowe podejście do dziecka i dostrzeżenie
jego indywidualności, nacisk położony na naukę praktycznych umiejętności,
na nauczanie przez doświadczenie, odejście od modelu przekazującego i auto-
rytarnego, postrzegania w szkole narzędzia emancypacji społecznej i wyrów-
nywania szans, powrót do natury - odejście od wizji szkoły jako izolowanej
18 J. Dewey, Szkoła i społeczeństwo, Warszawa 2005, s. 27-28.
Jak widać wiele idei włoskiej lekarki przeniknie w okresie międzywojen-
nym do szkolnych praktyk, np. potrzeba uwolnienia dziecka ze zbyt sztywnej
pozycji zajmowanej w ławce, możliwość dowolnego kształtowania przestrzeni
klasy, czy umożliwienie przenoszenia dowolnie stołów i krzeseł, które odpo-
wiadają indywidualnemu trybowi zdobywania wiedzy w pedagogice Montes-
sori. Ten typ mebli będzie powszechnym paradygmatem projektowym nowo-
czesnych szkół w latach 30.
W podobny sposób wypowiadał się o meblach szkolnych inny z klasyków
nowoczesnej edukacji John Dewey:
Kilka lat temu rozglądałem się po sldadach sprzętów szkolnych, szukając pul-
pitów i krzeseł, które by pod każdym względem - artystycznym, higienicznym
i pedagogicznym - odpowiadały potrzebom dzieci. Mieliśmy wielkie trudności ze
znalezieniem potrzebnych nam rzeczy aż wreszcie jeden z kupców [...] zauważył:
„Obawiam się, że nie mamy tego, czego panu potrzeba. Pan chce ławek, przy któ-
rych dzieci mogłyby pracować, a te są tylko do słuchania" [...]. Postawa słuchania
[...] oznacza bierność, wchłanianie pewnych gotowych materiałów [...]. W trady-
cyjnej szkole bardzo mało jest dla dziecka miejsca do pracy Brak zazwyczaj warsz-
tatu, laboratorium, materiałów, narzędzi, przy pomocy których dziecko mogłoby
budować, tworzyć i prowadzić czynne badania, nie ma nawet zazwyczaj niezbęd-
nej do tego przestrzeni18.
Jednak poza nielicznymi przykładami bezpośrednich relacji z pedagoga-
mi, projektanci rzadko przywołują nazwiska czy konkretne koncepcje peda-
gogiczne, jakie przyświecały im w tworzeniu projektów wnętrz. Trzeba zatem
stwierdzić, że poza przykładami szkół projektowanych na podstawie kon-
kretnego modelu pedagogicznego (jak szkoły waldorfskie, szkoły Montessori,
szkoły Freineta, czy szkoły oparte na pedagogice Deweya) - przenikanie nowa-
torskich idei pedagogicznych do szkolnictwa, a co za tym idzie do projektowa-
nia szkół w okresie międzywojennym, przebiegało ewolucyjnie i selektywnie.
A zatem zapewne meble te wyrażają bardziej pewną atmosferę intelektualną
tzw. „nowej edukacji" niż jakiś dający się zidentyfikować jej wzorzec. Kilka
tropów wydaje się tu niezwykle istotnych: badania nad okresami rozwojowy-
mi dziecka zarówno w zakresie rozwoju fizycznego, jak psychicznego - inte-
lektualnego i emocjonalnego, jednostkowe podejście do dziecka i dostrzeżenie
jego indywidualności, nacisk położony na naukę praktycznych umiejętności,
na nauczanie przez doświadczenie, odejście od modelu przekazującego i auto-
rytarnego, postrzegania w szkole narzędzia emancypacji społecznej i wyrów-
nywania szans, powrót do natury - odejście od wizji szkoły jako izolowanej
18 J. Dewey, Szkoła i społeczeństwo, Warszawa 2005, s. 27-28.