DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Miziołek, Jerzy: "Rodzina Centaurów" Louis de Silvestre'a w Pałacach Prezydenckim i w Wilanowie: o recepcji ekphrasis Lukiana w polskiej kulturze artystycznej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.49349#0050
44
Jerzy Miziolek
2. Wersja obrazu Louis de
Silvestre, Rodzina Centaurów,
olej na płótnie,
2 ćwierć XVIII w.,
Muzeum Narodowe
w Warszawie, fot. Muzeum
Narodowe w Warszawie.
Eksponowany w Pałacu
Prezydenckim
popisowe m.in. w Rzymie, by pod koniec życia wieść spokojniejszy żywot w kancelarii
namiestnika rzymskiego w Egipcie. Napisał po grecku około 80 utworów, głównie w for-
mie dialogów, o charakterze satyryczno-filozoficznym, dzięki którym uważanyjest za wy-
bitnego przedstawiciela tzw. drugiej sofistyki. Motywy realistyczne splatają się u niego z
baśniowymi, zaś satyryczne z nastrojowymi. W kilku swoich Dialogach zawarł opisy
słynnych obrazów malowanych przez greckich artystów, takichjak Zeuksis, Aetion i Apel-
les, które wielokrotnie, poczynając od wczesnego Renesansu, inspirowały artystów w ca-
łej Europie10. Owe znakomite ekphrasis dotyczą m.in. Kalumni Apellesa, Zaślubin
Aleksandra i Roksany Aetiona, Heraklesa Galijskiego czyli Alegorii Elokwencji bliżej nie
określonego malarza i wreszcie interesującej nas najbardziej Rodziny Centaurów". Opis
tego ostatniego dzieła, choć znacznie rzadziej niż Kalumnia, wielokrotnie inspirował arty-
stów czasów nowożytnych i doczekał się interesujących „rekonstrukcji".
Kilka dialogów Lukiana znanych było w Europie zachodniej już pod koniec XIV w12.
Około 1408 znany humanista Gurino Guarini przywiózł z Konstantynopola manuskrypt
z wszystkimi utworami retora i kilka z nich wydał niebawem w wersjach łacińskiej
10 LUCIANO DI SAMOSATA, Descrizioni di opere d'arte, a cura di S. Maffei, Torino 1994, publikacja zawiera nie
tylko obszerny wstęp i bilingwiczne wydanie wszystkich ekfrasis Lukiana, ale także ważny tekst o ich obrazowaniu L.
FAEDO, Le immagini dal testo. Commento all'apparato iconografico, [w:] SAMOSATA, op.cit., s. 129-142, z obszer-
ną literaturą przedmiotu.
11 Na temat ekfrasis zob. Beschreibungskunst - Kunstbeschreibung. Ekphrasis von der Antike bis zur Gegenwart, hrsg.
von G. Boehm, H. Photenhauer, Munchen 1995, passim. Zob. też M.J. MAREK, Ekphrasis und Herrscherallegorie.
Antike Bildbeschreibungen im Werk Tizians und Leonardos, Worms 1985, passim; J. BIAŁOSTOCKI, Myśliciele, kro-
nikarze i artyści o sztuce. Od starożytności do 1500, Warszawa 1988, s. 107 in (rozdz. 4: Ekphrasis i periegetyka).
12 Na temat wydań i przekładów Lukiana : J. M. MASSING, Du texte d l'image. La Calomnie d'Apelle et son Iconogra-
phie, Strasbourg 1990, s. 29-45. Zob. też SINKO, op. cit., s. 645 i n.
Jerzy Miziolek
2. Wersja obrazu Louis de
Silvestre, Rodzina Centaurów,
olej na płótnie,
2 ćwierć XVIII w.,
Muzeum Narodowe
w Warszawie, fot. Muzeum
Narodowe w Warszawie.
Eksponowany w Pałacu
Prezydenckim
popisowe m.in. w Rzymie, by pod koniec życia wieść spokojniejszy żywot w kancelarii
namiestnika rzymskiego w Egipcie. Napisał po grecku około 80 utworów, głównie w for-
mie dialogów, o charakterze satyryczno-filozoficznym, dzięki którym uważanyjest za wy-
bitnego przedstawiciela tzw. drugiej sofistyki. Motywy realistyczne splatają się u niego z
baśniowymi, zaś satyryczne z nastrojowymi. W kilku swoich Dialogach zawarł opisy
słynnych obrazów malowanych przez greckich artystów, takichjak Zeuksis, Aetion i Apel-
les, które wielokrotnie, poczynając od wczesnego Renesansu, inspirowały artystów w ca-
łej Europie10. Owe znakomite ekphrasis dotyczą m.in. Kalumni Apellesa, Zaślubin
Aleksandra i Roksany Aetiona, Heraklesa Galijskiego czyli Alegorii Elokwencji bliżej nie
określonego malarza i wreszcie interesującej nas najbardziej Rodziny Centaurów". Opis
tego ostatniego dzieła, choć znacznie rzadziej niż Kalumnia, wielokrotnie inspirował arty-
stów czasów nowożytnych i doczekał się interesujących „rekonstrukcji".
Kilka dialogów Lukiana znanych było w Europie zachodniej już pod koniec XIV w12.
Około 1408 znany humanista Gurino Guarini przywiózł z Konstantynopola manuskrypt
z wszystkimi utworami retora i kilka z nich wydał niebawem w wersjach łacińskiej
10 LUCIANO DI SAMOSATA, Descrizioni di opere d'arte, a cura di S. Maffei, Torino 1994, publikacja zawiera nie
tylko obszerny wstęp i bilingwiczne wydanie wszystkich ekfrasis Lukiana, ale także ważny tekst o ich obrazowaniu L.
FAEDO, Le immagini dal testo. Commento all'apparato iconografico, [w:] SAMOSATA, op.cit., s. 129-142, z obszer-
ną literaturą przedmiotu.
11 Na temat ekfrasis zob. Beschreibungskunst - Kunstbeschreibung. Ekphrasis von der Antike bis zur Gegenwart, hrsg.
von G. Boehm, H. Photenhauer, Munchen 1995, passim. Zob. też M.J. MAREK, Ekphrasis und Herrscherallegorie.
Antike Bildbeschreibungen im Werk Tizians und Leonardos, Worms 1985, passim; J. BIAŁOSTOCKI, Myśliciele, kro-
nikarze i artyści o sztuce. Od starożytności do 1500, Warszawa 1988, s. 107 in (rozdz. 4: Ekphrasis i periegetyka).
12 Na temat wydań i przekładów Lukiana : J. M. MASSING, Du texte d l'image. La Calomnie d'Apelle et son Iconogra-
phie, Strasbourg 1990, s. 29-45. Zob. też SINKO, op. cit., s. 645 i n.