DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Cornell, Peter: O rolach artysty
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49349#0434
420
Peter Cornell
2. Albin Amelin, Ostatni Asyryjczycy, 1933,
wg „Mansklighet"
się pewne wspólne, wykraczające poza indywidualność wzory. Biografia artystyczna jest w
dużo większym stopniu utworem literackim niż naukowym i rządzi się własnymi prawami,
regułami i tradycją. W studium nad biografiąjako gatunkiem artystyczno-socjologicznym
Ernst Kris zbadał jej powtarzające się wzorce, które nazywa „formułami". Jedną z owych
formuł jest na przykład często pojawiający się motyw przypadku, który sprawia, że ge-
nialny talent zostaje cudem odkryty przez kogoś, komu zdarzyło się akurat przechodzić
obok: wieśniaka Giotta odkrywa Cimabue, gdy chłopak ten, cudowne dziecko, rysuje na
piasku należące do ojca stado bydła. Podobne wydarzenie stoi za odkryciem talentu osiem-
nastowiecznego artysty Messerschmidta, który będąc chłopcem pasł owce i strugał drew-
niane figurki zwierząt. W naszych czasach reporter „Village Voice" jakby przypadkiem
odkrywa cudowne uzdolnienia czarnego młodzieńca, analfabety Basquiata, który później
zyskuje uznanie i akceptację w kręgach Andy'ego Warhola. Gdy jednak bliżej przyjrzeć
się faktom okazuje się, że dziki Basquiat pochodził z dobrze sytuowanej rodziny, a jego
rodzice, w szczególności matka, wcześnie rozbudzali w nim zainteresowanie sztuką. Już
jako sześciolatek był regularnym gościem Muzeum Brooklińskiego. W na pozór sponta-
nicznych gryzmołach Basquiata prześwituje świadoma celu strategia, ponieważ podejrza-
nie często umieszczał on swoje graffiti w znanych z galerii dzielnicach Soho i East Village,
podczas gdy odbywały się tam spektakularne wernisaże. To osłabia być może odnoszący
się do niego mit, lecz w niczym nie umniejsza jego talentu.
Kris pisze: „Odnosi się wrażenie, że prawdziwe zachowanie jakiegoś znanego artysty
zostało użyte jako prototyp; skostniało w formułę i stało się dziedzictwem przyszłych
pokoleń."1. Można więc rzec, iż biografia artysty jest rozpisana na role, zawierającą po-
wszechne wyobrażenie o artyście i często z takim właśnie pełnym frazesów stereotypowym
E. KIRST, The image of the Artist, [w:] Psychoanalytic Explorations in Art, New York 1952.
Peter Cornell
2. Albin Amelin, Ostatni Asyryjczycy, 1933,
wg „Mansklighet"
się pewne wspólne, wykraczające poza indywidualność wzory. Biografia artystyczna jest w
dużo większym stopniu utworem literackim niż naukowym i rządzi się własnymi prawami,
regułami i tradycją. W studium nad biografiąjako gatunkiem artystyczno-socjologicznym
Ernst Kris zbadał jej powtarzające się wzorce, które nazywa „formułami". Jedną z owych
formuł jest na przykład często pojawiający się motyw przypadku, który sprawia, że ge-
nialny talent zostaje cudem odkryty przez kogoś, komu zdarzyło się akurat przechodzić
obok: wieśniaka Giotta odkrywa Cimabue, gdy chłopak ten, cudowne dziecko, rysuje na
piasku należące do ojca stado bydła. Podobne wydarzenie stoi za odkryciem talentu osiem-
nastowiecznego artysty Messerschmidta, który będąc chłopcem pasł owce i strugał drew-
niane figurki zwierząt. W naszych czasach reporter „Village Voice" jakby przypadkiem
odkrywa cudowne uzdolnienia czarnego młodzieńca, analfabety Basquiata, który później
zyskuje uznanie i akceptację w kręgach Andy'ego Warhola. Gdy jednak bliżej przyjrzeć
się faktom okazuje się, że dziki Basquiat pochodził z dobrze sytuowanej rodziny, a jego
rodzice, w szczególności matka, wcześnie rozbudzali w nim zainteresowanie sztuką. Już
jako sześciolatek był regularnym gościem Muzeum Brooklińskiego. W na pozór sponta-
nicznych gryzmołach Basquiata prześwituje świadoma celu strategia, ponieważ podejrza-
nie często umieszczał on swoje graffiti w znanych z galerii dzielnicach Soho i East Village,
podczas gdy odbywały się tam spektakularne wernisaże. To osłabia być może odnoszący
się do niego mit, lecz w niczym nie umniejsza jego talentu.
Kris pisze: „Odnosi się wrażenie, że prawdziwe zachowanie jakiegoś znanego artysty
zostało użyte jako prototyp; skostniało w formułę i stało się dziedzictwem przyszłych
pokoleń."1. Można więc rzec, iż biografia artysty jest rozpisana na role, zawierającą po-
wszechne wyobrażenie o artyście i często z takim właśnie pełnym frazesów stereotypowym
E. KIRST, The image of the Artist, [w:] Psychoanalytic Explorations in Art, New York 1952.