DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Floryan, Margrethe: Thorvaldsen sẃród Słowian: rosyjscy i polscy zleceniodawcy w Rzymie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49349#0548
534
Margrethe Floryan
liberalnej polityki poprzednika. Zakazał upamiętnienia Poniatowskiego, a gdy ten inspiro-
wany antykiem pomnik konny został przez pracownię Thorvaldsena ukończony w 1830,
przewieziono go przez Helsigor i Gdańsk do Homla, na terenach obecnej Białorusi, do
posiadłości rosyjskiego gubernatora w Polsce. Pomnik stał tam aż do 1921 r., kiedy to
umową między Polską a Rosją Sowiecką, postanowiono, że jest własnością Polski i posta-
wiono go na Placu Saskim w Warszawie. Dzisiaj pomnik Poniatowskiego stoi przed pała-
cem prezydenckim. Jest to odlew z r. 1952, dar Kopenhagi dla odbudowującej się
Warszawy.
Rzeźby Thorvaldsena w wawelskiej katedrze nie cieszą się taką sławą jak pomniki
znajdujące się w Warszawie. Dzieła te są związane z możnym rodem Potockich. Hrabina
Anna Potocka, wnuczka brata ostatniego króla Polski, nie tylko odegrała decydującą rolę
w dziejach pomnika księcia Józefa. W tym samym roku, gdy podniesiono kwestię pomni-
ka Poniatowskiego, zamówiła na Wawel pomnik Włodzimierza Potockiego, który był
mężem jej kuzynki35. Był to początek kontaktów Thorvaldsena z wieloma członkami rodu
Potockich. Wśród popiersi i szkiców w Muzeum Thorvaldsena nazwisko to pojawia się
wielokrotnie.
Hrabina Potocka we wspomnieniach, (które zostały przetłumaczone na język duński,)
w żywy sposób opowiada o gustach i sposobie życia polskiej magnaterii. Typowe były
częste podróże hrabiny między Krakowem, leżącym w części austriackiej, a Warszawą
znajdującą się po stronie rosyjskiej. O ile oczywiście nie przebywała właśnie w Rzymie
lub Paryżu. W archiwum korespondencji Muzeum Thorvaldsena przechowuje się wiele
listów od Anny Potockiej, lecz identyfikacja jej popiersia wciąż jest niepewna36.
Również inne polskie rody magnackie, poza Potockimi i Poniatowskimi, miały kontakt
z Thorvaldsenem. Nazwisko generała Stanisława Mokronowskiego wciąż pojawia się
przy okazji kwestii związanych z pomnikiem Poniatowskiego. Jego podpis znajduje się w
przewodniku po Polsce, który Thorvaldsen otrzymał w czasie wizyty w Warszawie: Guide
du voyageur en Pologne wydany anonimowo w Warszawie w r. 182037. Natomiast w li-
ście skierowanym do hrabiny Mokronowskiej i noszącym datę 24. kwietnia 1823 r., Tho-
rvaldsen pisze o swym szczególnym zainteresowaniu właśnie w stosunku do polskich
zamówień: De tous les [...] civilisee^.
Wśród słowiańskich powiązań Thorvaldsena są też rody Dunin-Borkowskich (relief
nagrobny ok. 1816) i Ponińskich ( relief nagrobny 1834) Zachowane listy pokazują, jak
szczegółowych instrukcji dotyczących sposobu przedstawienia ostatniej podróży jej syna
i córki, udzielała rzeźbiarzowi księżna Helena Ponińska swego tego ostatniego zlecenia39.
Relief Przejście z tego świata na drugi został w 1843 r. umieszczony w kaplicy na zamku
Ponińskich w Czerwonogradzie, na terenach obecnej Ukrainy. Po drugiej wojnie świato-
wej relief został przeniesiony do muzeum sztuki we Lwowie. Muzeum Thorvaldsena prze-
chowuje odlew gipsowy, wykonany w r. 1995 w związku ze wspomnianą wystawą prac
Thorvaldsena w Krakowie i Warszawie.
35 W archiwum korespondencji Muzeum Thovaldsena znajduje się szereg listów od hrabiny Potockiej. O pomniku
Poniatowskiego zob. H. KOTKOWSKA-BAREJA, Pomnik Poniatowskiego, Warszawa 1971 oraz katalog wystawy
Thorvaldsen w Polsce, op.cit.
36 E. K. SASS, op.cit, tom I, ss. 534 -542, tom III, s.84.
37 Książka jest częścią bogatego księgozbioru Thorvaldsena, nr.inw. M 650.
38 List znajduje się Królewskiej Bibliotece w Kopenhadze, 1678 11103-04.
39 Zobacz też Thorvaldsen w Polsce, op.cit., ss.147-149.
Margrethe Floryan
liberalnej polityki poprzednika. Zakazał upamiętnienia Poniatowskiego, a gdy ten inspiro-
wany antykiem pomnik konny został przez pracownię Thorvaldsena ukończony w 1830,
przewieziono go przez Helsigor i Gdańsk do Homla, na terenach obecnej Białorusi, do
posiadłości rosyjskiego gubernatora w Polsce. Pomnik stał tam aż do 1921 r., kiedy to
umową między Polską a Rosją Sowiecką, postanowiono, że jest własnością Polski i posta-
wiono go na Placu Saskim w Warszawie. Dzisiaj pomnik Poniatowskiego stoi przed pała-
cem prezydenckim. Jest to odlew z r. 1952, dar Kopenhagi dla odbudowującej się
Warszawy.
Rzeźby Thorvaldsena w wawelskiej katedrze nie cieszą się taką sławą jak pomniki
znajdujące się w Warszawie. Dzieła te są związane z możnym rodem Potockich. Hrabina
Anna Potocka, wnuczka brata ostatniego króla Polski, nie tylko odegrała decydującą rolę
w dziejach pomnika księcia Józefa. W tym samym roku, gdy podniesiono kwestię pomni-
ka Poniatowskiego, zamówiła na Wawel pomnik Włodzimierza Potockiego, który był
mężem jej kuzynki35. Był to początek kontaktów Thorvaldsena z wieloma członkami rodu
Potockich. Wśród popiersi i szkiców w Muzeum Thorvaldsena nazwisko to pojawia się
wielokrotnie.
Hrabina Potocka we wspomnieniach, (które zostały przetłumaczone na język duński,)
w żywy sposób opowiada o gustach i sposobie życia polskiej magnaterii. Typowe były
częste podróże hrabiny między Krakowem, leżącym w części austriackiej, a Warszawą
znajdującą się po stronie rosyjskiej. O ile oczywiście nie przebywała właśnie w Rzymie
lub Paryżu. W archiwum korespondencji Muzeum Thorvaldsena przechowuje się wiele
listów od Anny Potockiej, lecz identyfikacja jej popiersia wciąż jest niepewna36.
Również inne polskie rody magnackie, poza Potockimi i Poniatowskimi, miały kontakt
z Thorvaldsenem. Nazwisko generała Stanisława Mokronowskiego wciąż pojawia się
przy okazji kwestii związanych z pomnikiem Poniatowskiego. Jego podpis znajduje się w
przewodniku po Polsce, który Thorvaldsen otrzymał w czasie wizyty w Warszawie: Guide
du voyageur en Pologne wydany anonimowo w Warszawie w r. 182037. Natomiast w li-
ście skierowanym do hrabiny Mokronowskiej i noszącym datę 24. kwietnia 1823 r., Tho-
rvaldsen pisze o swym szczególnym zainteresowaniu właśnie w stosunku do polskich
zamówień: De tous les [...] civilisee^.
Wśród słowiańskich powiązań Thorvaldsena są też rody Dunin-Borkowskich (relief
nagrobny ok. 1816) i Ponińskich ( relief nagrobny 1834) Zachowane listy pokazują, jak
szczegółowych instrukcji dotyczących sposobu przedstawienia ostatniej podróży jej syna
i córki, udzielała rzeźbiarzowi księżna Helena Ponińska swego tego ostatniego zlecenia39.
Relief Przejście z tego świata na drugi został w 1843 r. umieszczony w kaplicy na zamku
Ponińskich w Czerwonogradzie, na terenach obecnej Ukrainy. Po drugiej wojnie świato-
wej relief został przeniesiony do muzeum sztuki we Lwowie. Muzeum Thorvaldsena prze-
chowuje odlew gipsowy, wykonany w r. 1995 w związku ze wspomnianą wystawą prac
Thorvaldsena w Krakowie i Warszawie.
35 W archiwum korespondencji Muzeum Thovaldsena znajduje się szereg listów od hrabiny Potockiej. O pomniku
Poniatowskiego zob. H. KOTKOWSKA-BAREJA, Pomnik Poniatowskiego, Warszawa 1971 oraz katalog wystawy
Thorvaldsen w Polsce, op.cit.
36 E. K. SASS, op.cit, tom I, ss. 534 -542, tom III, s.84.
37 Książka jest częścią bogatego księgozbioru Thorvaldsena, nr.inw. M 650.
38 List znajduje się Królewskiej Bibliotece w Kopenhadze, 1678 11103-04.
39 Zobacz też Thorvaldsen w Polsce, op.cit., ss.147-149.