Listy do Redakcji

205

2. Marcin Jabłoński, Malowidła na ścianie północnej
Gabinetu Historycznego (litografia).
Fot. Fundacja XX. Czartoryskich.
Własność Fundacji Książąt Czartoryskich przy Muzeum
Narodowym w Krakowie


Jednym z najważniejszych obowiązków ordynariusza była troska o kościół katedralny. Każdy
biskup był zobowiązany informować Stolicę Apostolską o stanie swojej katedry i poczynionych
przy niej pracach. Podczas awansu biskupa na urząd o wyższej randze przeprowadzano proces
informacyjny, sprawdzając m.in., czy hierarcha wywiązał się ze swoich obowiązków wobec kate-
dry. Od późnego średniowiecza powszechny był też zwyczaj, iż każdy z biskupów krakowskich
fundował do skarbca katedralnego złoty kielich8 lub inne precjoza. Ponadto większość biskupów
zapisywała swojej katedrze pontyfikalia. Jest faktem, że zarówno w katedrze krakowskiej, jak
i warszawskiej (do której mogłyby trafić pontyfikalia wykonane dla Woronicza w okresie krakow-
skim) brak obecnie śladów fundacji Woronicza. Wydaje się jednak, że należało sprawdzić w do-
kumentach, czy troszczył się on o właściwy stan i ozdobę swojej katedry. Raport Woronicza
o stanie diecezji krakowskiej z r. 1828 został ogłoszony drukiem9, Autor wspomina w pracy o
testamencie tego hierarchy (s. 51), a jest także niemal pewne, że w archiwach watykańskich za-
chowały się dokumenty procesu informacyjnego związanego z jego awansem na urząd metropoli-
ty warszawskiego. Warto podkreślić, że z relacji o stanie diecezji wynika, iż Woronicz nie podjął
żadnych fundacji w katedrze krakowskiej10, a ta istotna przesłanka do oceny mecenatu nie została
w książce podana.
Zgodnie z prawem patronatu, obowiązującym w czasach staropolskich i utrzymanym na terenie
Królestwa Polskiego (na którym znajdował się Jangrot), każdy właściciel ziemski musiał troszczyć
się o stan kościołów znajdujących się w jego dobrach11. W przypadku biskupów obowiązek ten miał
szczególną wymowę, ponieważ jego przestrzeganie świadczyło o religijnej gorliwości owych hie-
rarchów. Wydaje się, iż właśnie pragnienie sprostania tej powinności było głównym motywem pod-
jęcia „fabryki" w Jangrocie. W kazaniu wygłoszonym podczas konsekracji tej świątyni12 bliski

8 WALCZAK, op. cit., s. 66.

9 KUMOR, op. cit.

10 Woronicz nie pochwalił się tam żadnymi przedsięwzięciami artystycznymi w katedrze, choć zamieścił jej dość szcze-
gółowy opis. Zob. KUMOR, op. cit., s. 312-314.

11 S. CH[ODYNSKI], Patronat w Polsce, [w:] Encyklopedia kościelna, wyd. M. Nowodworski, t. 18, Warszawa 1892,
s. 393-397.

12 M.W. DUBIECKI, Kazanie na konsekracją kościoła w Jangrocie w lato Jubileuszu dnia 14 sierpnia 1825 od JWJX
Jana Pawła Pawęża Woronicza biskupa krakowskiego [...] fundatora kościoła tego uroczyście dopełnioną, Kraków
1825.