Rzeźbiarz rzymski Vincenzo Pacetti i Polacy

267

została zapakowana i wysłana do Warszawy29. Dnia 12 kwietnia t.r. Brocchi wypłacił Pacet-
tiemu sumę 600 skudów, będącą resztą należności za rzeźbę30. W styczniu 1791 r. Pacetti
dowiedział się z listu otrzymanego z Warszawy, że odkuta przez niego Amazonka oraz
trzy posągi dłuta innych rzeźbiarzy dojechały tam w dobrym stanie i spotkały się z dużym
uznaniem ze względu zarówno na jakość marmuru, jak na doskonałość wykonania31. Po-
nieważ w pozwoleniu na wywóz z Rzymu oprócz Amazonki wymieniono jedynie dwie
rzeźby, prawdopodobnie tą trzecią była kopia posągu Flory Farnese odkuta przez Carla
Albaciniego, na wywiezienie której zgodę otrzymano prawie w dwa miesiące po pozosta-
łych, 14 maja 179032.
Statua Amazonki została odnotowana w katalogu zbioru rzeźb Stanisława Augusta,
sporządzonym w 1795 r. prawdopodobnie przez Bacciarellego w związku z postanowioną
likwidacją królewskiego mienia artystycznego33. Zostały tam wymienione także przysła-
ne wraz z nią z Rzymu kopie dzieł antycznych Faun z małym Herkulesem dłuta Agostina
Penny oraz Antinous, którego wykonał Giovanni Pierantoni34. Posągi te znalazły się

29 Giornalek. 103v.

30 Ibid., k. 104.

31 Ibid., k. 110: Adi 9 [gennaio 1791] II Sig[nor] Cav[aliere] Brocchi mi ha letto la lettera del arrivo della statua del
Amazone in Polonia assieme con le altre tre fatte da altri scultori le quali sono arrivate sane e salve, ed hanno incon-
trato tanto per la qualitd de marmi che per il lavoro, ed il Sz'g[nor] Cav[alier] Bacciarelli, che scrive si e restato
contento e sogno, che dendogli si altre occassioni di dover proporre per altri lavori delli scultori non lascati noi (W
dniu 9 [stycznia 1791] Pan Kawaler Brocchi przeczytał mi list o przybyciu statui Amazonki do Polski razem z innymi
trzema [posągami] wykonanymi przez innych rzeźbiarzy, które dotarły zdrowe [nieuszkodzone] i całe, i spodobały się
bardzo, tak ze względu na jakość marmuru, jak na wykonanie, a Pan Kawaler Bacciarelli, który pisze, został ukontento-
wany i przypuszczam, że jeżeli nadarzą mu się inne okazje zaproponowania rzeźbiarzy do innych prac, nie zostaniemy
zapomniani).

32 Archivio di Stato di Roma, Camerale II, Antichita e Belle Arti, busta 13: Esportazione di oggetti di antichita e belle
arti, fascicolo 296 (1790-1791): Ignazio Cav[alier]e Brocchi Architet[t]o Attuale di S[ua] M[aesta] Il Re di Polonia,
dovendo estrarre da Roma, e spedire p[er] mare a S[ua] M[aesta] a Varsavia una statua di marmo, copiata dall'antico,
che rappresenta la Flora di Farnese; supplica p[er]tanto l'Emi[nenz]a Vostra a volergli concedere 1'opportuna licenza
[...]. Moderno. Avendo io sotto visitato la sudetta statua la stimo scudi mille e giudico si possa accordagli la licenza
questo di 8. Maggio 1790. Dico 1000.= Gio: Battista Monti Scultore e Ass[esore] DelEAntichitd. [akceptacja:] 14
Mag[gi]o 1790. Si spedisca. [...] Per Ignazio Cav. Brocchi (Ignazio Kawaler Brocchi Architekt Aktualny Jego Wysoko-
ści Króla Polski, musi wydobyć z Rzymu, aby przewieźć morzem do Jego Wysokości do Warszawy statuę z marmuru,
skopiowaną z antyku, która przedstawia Florę Farnese; prosi przeto Waszą Ekscelencję, aby zechciał mu udzielić sto-
sownego zezwolenia. [...] Współczesna. Obejrzawszy wspomniany wyżej posąg wyceniam go na tysiąc skudów i sądzę,
że można zgodzić się na zezwolenie, to 8 maja 1790. Mówię 1000.= Giovanni Battista Monti Rzeźbiarz i Asesor
Starożytności, [akceptacja:] 14 maja 1790. Wysłać. [...] Dla Ignazia Kawalera Brocchi). Por. też: YALERIANI, op. cit.,
s. 170-171, 172. O rzeźbie tej por.: MIKOCKA-RACHUBOWA, Canova..., t. 2, s. 95-97, poz. 1.

33 Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie (cytowane dalej: AGAD), Archiwum księcia Józefa Poniatowskiego
i Marii Teresy z Poniatowskich Tyszkiewiczowej (cytowane dalej: Arch. J. Poniatowskiego), nr 220: Catalogue des
ouvrages en marbre, pldtre, terre cuite appartenant d Sa Maj. Le Roi, 1795, s. 11: [Figures des Femmes, en Marbre
blanc] No 20. L'Amazone d'apres celle du Museum du Fatican, par Paccetti [sic], [hauteur, pouces] 72, [prix, ducats]
700; też: nr 221: Catalogue des ouvrages en marbre, pldtre, terre cuite appartenant d Sa Maj. Le Roi, 1795, s. 11.

34 AGAD, Arch. J. Poniatowskiego, nr 220, op.cit., s. 8: [Figures d'Hommes en Marbre] No 22. Antinous du Capitole,
p. Pierre Antoni, [hauteur, pouces] 72, [prix, ducats] 700. No 23. Le Saturne ou Faune, tenant un Enfant entre ses bras
d'apres celui de Borghese, du Chevalier Penna, [hauteur, pouces] 72, [prix, ducats] 900. Tadeusz Mańkowski (Rzeźby
zbioru ..., s. 19) błędnie sądzi, że autorem posągu Antinousa był Carlo Antonini (znany rzymski rysownik i grafik). Ów
„Pierre Antoni" to najpewniej Giovanni Pier Antoni (Pierantoni), włoski rzeźbiarz działający w Rzymie w latach 80.
XVIII w. (o nim por.: W. BUCHOWIECKI, Handbuch der Kirchen Roms, t. 2, Wien 1970, s. 55; SAUR Allgemeines
Kiinstlerlexikon. Die Bildenden Kunstler aller Zeiten und Vólker, t. 4, Munchen-Leipzig 1992, s. 332). O wizycie
papieża w Studio dello Scultore Sig. Giovanni Pierantoni i oglądanych tam rzeźbach por.: „Diario Ordinario", 1785, nr
1130 z 29 października, s. 8-10.