DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Michalczyk, Zbigniew: Ku nowoczesno¬ści: Wokół pewnego krakowskiego "konkursu" z 1825 roku: Józef Sonntag, Jan Nepomucen Głowacki, Jan Nepomucen Danielski, Teodor Baltazar Stachowicz, Leon Łabęcki
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.70649#0213
209
ZBIGNIEW MICHALCZYK
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Ku nowoczesności.
Wokół pewnego krakowskiego „konkursu ” z 1825 roku:
Józef Sonntag, Jan Nepomucen Głowacki, Jan Nepomucen
Daniełski, Teodor Bałtazar Stachowicz, Leon Łabęcki
Dnia 26 marca 1825 r. zmarł w Krakowie popularny w mieście malarz Michał Sta-
chowicz. Tym samym zwolniła się funkcja nauczyciela rysunków w Liceum Św.
Barbary, którą artysta pełnił od roku 1817. Ów fakt z dzisiejszej perspektywy może
wydawać się mało istotny, lecz wspomniane stanowisko nie tylko zapewniało stałą pensję,
lecz również wiązało się z pewnym prestiżem. Dwie szkoły średnie - licea Św. Anny (I)1
i Św. Barbary (II)2 podlegały administracyjnie Uniwersytetowi Jagiellońskiemu. Piasto-
wanie funkcji metra rysunków pozwalało Stachowiczowi na używanie (w gruncie rzeczy
bezprawnie) tytułu profesora akademii3.
Natychmiast po śmierci samozwańczego akademika pięciu adeptów pędzla zapragnęło
objąć wakat. Śladem zabiegów Józefa Sonntaga, Jana Nepomucena Głowackiego, Jana
Nepomucena Danielskiego, Teodora Baltazara Stachowicza i Leona Łabęckiego jest wiąz-
ka dokumentów zachowanych w Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego4. Nieformalna
rywalizacja, jaka się wywiązała, nie jest może zajmująca sama w sobie, zwłaszcza że jej
wynik jest doskonale znany. Sprawie warto się jednak przyjrzeć, ponieważ dokumenty
dostarczają garść nieznanych wiadomości na temat wymienionych malarzy, a przede
wszystkim z tego względu, iż skłaniają do przemyśleń bardziej ogólnych. Ów krótki epi-
zod pozostawał przecież w związku z wydarzeniami wcześniejszymi i późniejszymi. Ze
słów skreślonych rękami aplikujących o posadę artystów wyłania się obraz ich nadziei,
dążeń i sytuacji, w jakiej działali w okresie doniosłych przemian społeczno-kulturowych.
1 Nazwę Liceum Św. Anny otrzymało w 1817 r. dawne Kolegium Nowodworskie (założone w 1588 r.), znane również
jako szkoła nowodworska, szkoły nowodworskie (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskie-
go), ostatnio: Piotr BILIŃSKI, Zarys dziejów Szkół Nowodworskich w XIX i pierwszej połowie XX wieku, [w:] 420 lat
Szkół Nowodworskich. 1588-2008, Kraków 2008, s. 44 (tamże zestawienie bibliografii historii szkoły).
2 Liceum Św. Barbary, mieszczące się w budynku pojezuickim, zostało powołane w roku 1817, w miejsce szkoły nor-
malnej prowadzonej przez bożogrobców. W 1834 roku szkołę zlikwidowano w związku z organizacją Instytutu Tech-
nicznego, zob. Ludwik RĘGOROWICZ, Historya Instytutu Technicznego w Krakowie, Kraków 1913, s. 34-35.
3 Na temat ambicji akademickich Stachowicza i jego pracy w Liceum Św. Barbary: Zbigniew MICHALCZYK, Michał
Stachowicz (1768-1825). Krakowski malarz między barokiem a romantyzmem, Warszawa 2011, t. 1, s. 28-42.
4 Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, S1682, Profesorowie i nauczyciele Liceum Św. Barbary 1823-1831, k. nlb.
(30 marca-1 czerwca 1825).
ZBIGNIEW MICHALCZYK
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Ku nowoczesności.
Wokół pewnego krakowskiego „konkursu ” z 1825 roku:
Józef Sonntag, Jan Nepomucen Głowacki, Jan Nepomucen
Daniełski, Teodor Bałtazar Stachowicz, Leon Łabęcki
Dnia 26 marca 1825 r. zmarł w Krakowie popularny w mieście malarz Michał Sta-
chowicz. Tym samym zwolniła się funkcja nauczyciela rysunków w Liceum Św.
Barbary, którą artysta pełnił od roku 1817. Ów fakt z dzisiejszej perspektywy może
wydawać się mało istotny, lecz wspomniane stanowisko nie tylko zapewniało stałą pensję,
lecz również wiązało się z pewnym prestiżem. Dwie szkoły średnie - licea Św. Anny (I)1
i Św. Barbary (II)2 podlegały administracyjnie Uniwersytetowi Jagiellońskiemu. Piasto-
wanie funkcji metra rysunków pozwalało Stachowiczowi na używanie (w gruncie rzeczy
bezprawnie) tytułu profesora akademii3.
Natychmiast po śmierci samozwańczego akademika pięciu adeptów pędzla zapragnęło
objąć wakat. Śladem zabiegów Józefa Sonntaga, Jana Nepomucena Głowackiego, Jana
Nepomucena Danielskiego, Teodora Baltazara Stachowicza i Leona Łabęckiego jest wiąz-
ka dokumentów zachowanych w Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego4. Nieformalna
rywalizacja, jaka się wywiązała, nie jest może zajmująca sama w sobie, zwłaszcza że jej
wynik jest doskonale znany. Sprawie warto się jednak przyjrzeć, ponieważ dokumenty
dostarczają garść nieznanych wiadomości na temat wymienionych malarzy, a przede
wszystkim z tego względu, iż skłaniają do przemyśleń bardziej ogólnych. Ów krótki epi-
zod pozostawał przecież w związku z wydarzeniami wcześniejszymi i późniejszymi. Ze
słów skreślonych rękami aplikujących o posadę artystów wyłania się obraz ich nadziei,
dążeń i sytuacji, w jakiej działali w okresie doniosłych przemian społeczno-kulturowych.
1 Nazwę Liceum Św. Anny otrzymało w 1817 r. dawne Kolegium Nowodworskie (założone w 1588 r.), znane również
jako szkoła nowodworska, szkoły nowodworskie (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskie-
go), ostatnio: Piotr BILIŃSKI, Zarys dziejów Szkół Nowodworskich w XIX i pierwszej połowie XX wieku, [w:] 420 lat
Szkół Nowodworskich. 1588-2008, Kraków 2008, s. 44 (tamże zestawienie bibliografii historii szkoły).
2 Liceum Św. Barbary, mieszczące się w budynku pojezuickim, zostało powołane w roku 1817, w miejsce szkoły nor-
malnej prowadzonej przez bożogrobców. W 1834 roku szkołę zlikwidowano w związku z organizacją Instytutu Tech-
nicznego, zob. Ludwik RĘGOROWICZ, Historya Instytutu Technicznego w Krakowie, Kraków 1913, s. 34-35.
3 Na temat ambicji akademickich Stachowicza i jego pracy w Liceum Św. Barbary: Zbigniew MICHALCZYK, Michał
Stachowicz (1768-1825). Krakowski malarz między barokiem a romantyzmem, Warszawa 2011, t. 1, s. 28-42.
4 Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, S1682, Profesorowie i nauczyciele Liceum Św. Barbary 1823-1831, k. nlb.
(30 marca-1 czerwca 1825).