DOI issue:
Nr. 3/4
DOI article:Artykuły
DOI article:Boberski, Wojciech: Domicilium Varsoviense: Fundacja biskupa Teodora Potockiego dla jezuitów koronnych (1721)*
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.70649#0510
502
Wojciech Boberski
1. Teodor Potocki, bp chełmiński
(1699-1711), bp warmiński (1712-1723),
abp gnieźnieński (1724-1738).
Rycina Paula Georga Buscha z ok. 1724 r
Repr. Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie
gruntem, ujętym ulicami Senatorską, Bielańską i Danilowiczowską2. Urzędowa intromi-
sja nastąpiła rok później i spowodowała gwałtowne protesty litewskiego kolegium oraz
rzymskiej centrali. Fundacja Opalińskich znakomicie zlokalizowana i otwierająca perspek-
tywy wielkich inwestycji okazała się dla zakonu wielce kłopotliwa. Dobrą prezentacją sta-
nowiska władz Towarzystwa są instrukcje, które nowy generał, o. Giovanni Pauolo d’Oliva,
kierował w marcu 1664 r. do spowiednika króla Jana Kazimierza, jezuity Carla Solli:
Słyszę z wielu stron, że nie brak tam głów niespokojnych, które skrytemi drogami zamierzają zało-
żyć kolegium warszawskie do prowincji polskiej należące. Aby tego dokazać, poruszają wszystkie
sprężyny u niektórych magnatów, a przez nich u samego Króla J. M. Że to warszawskie kolegium
niepotrzebne, a bardzo szkodliwe miłości wzajemnej, którą stoimy, myślę, że Wielebność Wasza
dobrze rozumie; co do mnie, nie tylko się do tego nie skłaniam, ale przeciwnie, uważałem za sto-
sowne napisać do W.W., abyś najpilniej wybadał, czy czegoś podobnego nie podsunięto Królowi
J.M. i przy najbliższej sposobności, abyś go poinformował i błagał, aby królewską swą powagę i
życzliwość od tego zamysłu odwrócił3.
Wypalone, odarte z dachu ruiny dworu pozostawały opuszczone przez następnych 40
lat. Gdy w 1674 r. prowincjał koronny o. Marcin Olszewski formalnie podporządkował
grunt warszawski (Terragium Varsoviense) najbliższemu stolicy kolegium w Rawie4, dwaj
2 Archiwum Państwowe m.st. Warszawy (dalej: APW), Zbiory Korotyńskich (dalej: Zb. Korot), sygn. V/36, s. 1-2
(odpisy niezachowanej obiaty i Relatio Intromissionis); ZAŁĘSKI, op. cit, t. IV/4, Kraków 1904, s. 1521-1522; Kon-
rad ZAWADZKI, Dom pod Królami, Warszawa 1973, s. 19-20. Zapis Opalińskich w krakowskim sądzie ławniczym
dn. 2 X 1660 r., został oblatowany w księgach radzieckich Starej Warszawy dn. 1 VIII1661. Intromisja nastąpiła 3 dni
później.
3 ZAŁĘSKI, op. cit., t. 111/2, s. 957-958; podobne listy na dwór Jana III pisali następcy d’Olivy: o. Karol de Noyelles
(1682-1686) i o. Tyrsus Gonzales (1687-1705).
4 APW, Zb. Korot. 1/20, s. 2; Franciszek Maksymilian SOBIESZCZANSKI, „Kamienica przy ulicy Daniłowiczowskiej
Wojciech Boberski
1. Teodor Potocki, bp chełmiński
(1699-1711), bp warmiński (1712-1723),
abp gnieźnieński (1724-1738).
Rycina Paula Georga Buscha z ok. 1724 r
Repr. Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie
gruntem, ujętym ulicami Senatorską, Bielańską i Danilowiczowską2. Urzędowa intromi-
sja nastąpiła rok później i spowodowała gwałtowne protesty litewskiego kolegium oraz
rzymskiej centrali. Fundacja Opalińskich znakomicie zlokalizowana i otwierająca perspek-
tywy wielkich inwestycji okazała się dla zakonu wielce kłopotliwa. Dobrą prezentacją sta-
nowiska władz Towarzystwa są instrukcje, które nowy generał, o. Giovanni Pauolo d’Oliva,
kierował w marcu 1664 r. do spowiednika króla Jana Kazimierza, jezuity Carla Solli:
Słyszę z wielu stron, że nie brak tam głów niespokojnych, które skrytemi drogami zamierzają zało-
żyć kolegium warszawskie do prowincji polskiej należące. Aby tego dokazać, poruszają wszystkie
sprężyny u niektórych magnatów, a przez nich u samego Króla J. M. Że to warszawskie kolegium
niepotrzebne, a bardzo szkodliwe miłości wzajemnej, którą stoimy, myślę, że Wielebność Wasza
dobrze rozumie; co do mnie, nie tylko się do tego nie skłaniam, ale przeciwnie, uważałem za sto-
sowne napisać do W.W., abyś najpilniej wybadał, czy czegoś podobnego nie podsunięto Królowi
J.M. i przy najbliższej sposobności, abyś go poinformował i błagał, aby królewską swą powagę i
życzliwość od tego zamysłu odwrócił3.
Wypalone, odarte z dachu ruiny dworu pozostawały opuszczone przez następnych 40
lat. Gdy w 1674 r. prowincjał koronny o. Marcin Olszewski formalnie podporządkował
grunt warszawski (Terragium Varsoviense) najbliższemu stolicy kolegium w Rawie4, dwaj
2 Archiwum Państwowe m.st. Warszawy (dalej: APW), Zbiory Korotyńskich (dalej: Zb. Korot), sygn. V/36, s. 1-2
(odpisy niezachowanej obiaty i Relatio Intromissionis); ZAŁĘSKI, op. cit, t. IV/4, Kraków 1904, s. 1521-1522; Kon-
rad ZAWADZKI, Dom pod Królami, Warszawa 1973, s. 19-20. Zapis Opalińskich w krakowskim sądzie ławniczym
dn. 2 X 1660 r., został oblatowany w księgach radzieckich Starej Warszawy dn. 1 VIII1661. Intromisja nastąpiła 3 dni
później.
3 ZAŁĘSKI, op. cit., t. 111/2, s. 957-958; podobne listy na dwór Jana III pisali następcy d’Olivy: o. Karol de Noyelles
(1682-1686) i o. Tyrsus Gonzales (1687-1705).
4 APW, Zb. Korot. 1/20, s. 2; Franciszek Maksymilian SOBIESZCZANSKI, „Kamienica przy ulicy Daniłowiczowskiej