DOI issue:
Nr. 3/4
DOI article:Artykuły
DOI article:Boberski, Wojciech: Domicilium Varsoviense: Fundacja biskupa Teodora Potockiego dla jezuitów koronnych (1721)*
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.70649#0512
504
Wojciech Boberski
2. Fundus Terragii Varsavien. S. J. Prov. Pol. Anno 1702. Archiwum Prowincji Małopolskiej
Tow. Jez. w Krakowie, sygn. 1367, f 68v-69
Wyjątkowy w strukturze organizacyjnej Towarzystwa Jezusowego charakter placówki
- mającej pełnić rolę stołecznej „ambasady” obcej prowincji zakonu - skłonił generała
Tamburiniego do uregulowania jej statusu. W maju 1718 r. na jego polecenie odbyło się
w Warszawie spotkanie wizytatora koronnego ks. Reinholda Gerta z prowincjałem litew-
skim ks. Antonim Szyrmą, podczas którego zredagowano warunki funkcjonowania Terra-
gium (zatwierdzone generalskim dekretem 29 października 1718 r.). Mieszkanie -
Domicilium - miało odtąd służyć trzem lub czterem zakonnikom na czele z superiorem
(był on zazwyczaj jednocześnie prokuratorem, zajmującym się sprawami sądowymi i go-
spodarczymi całej prowincji). Zezwolono na urządzenie pałacowej kaplicy dla spowiedzi
i odprawiania cichych mszy. Ambicje koroniarzy musiały być jednak większe, dokument
kończył się bowiem stwierdzeniem: Co do kaplicy publicznej w terragium, o którą pro-
wincja polska prosi, na razie nic się nie postanawia12.
Ostatnia z poruszonych kwestii powróciła dwa lata później i była związana z fundacyj-
ną inicjatywą biskupa warmińskiego Teodora Potockiego (ił. I)13. Tamburini dowiedział się
o niej z listu infułata, napisanego 13 listopada 1720 r. i wręczonego mu przez specjalnie
wydelegowanego w tej sprawie do Rzymu, o. Quecka14. Ponieważ generał uzależnił swoją
12 APK, T. Schn. 707, nr 89 (Transumptu ex ordinationibus Adm. RP. Michaelus Tamburini circa Domicilium Nostrum
Statutis Anno 1718 Die 29 8bris, Roma); ZAŁĘSKI, op. cit, t. III/2, s. 964-965.
13 Andrzej LINK-LENCZOWSKI, „Potocki Teodor Andrzej”, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 28, Wrocław 1984-
1985, s. 202-213; Jan KORYTKOWSKI, Arcybiskupi gnieźnieńscy: prymasowie i metropolici polscy od roku 1000 aż do
roku 1821 czyli do połączenia arcybiskupstwa gnieźnieńskiego z biskupstwem poznańskim, t. 4, Poznań 1891, s. 431-543.
14 APK, T. Schn. 707, nr 50-51 (o. M. Tamburini do bpa T. Potockiego z 14 XII 1720), nr 80 (o. W. Queck do bpa T.
Potockiego z 13 XII 1720), nr 77 (o. Karol Salemo do bpa T. Potockiego z 20 XII 1720).
Wojciech Boberski
2. Fundus Terragii Varsavien. S. J. Prov. Pol. Anno 1702. Archiwum Prowincji Małopolskiej
Tow. Jez. w Krakowie, sygn. 1367, f 68v-69
Wyjątkowy w strukturze organizacyjnej Towarzystwa Jezusowego charakter placówki
- mającej pełnić rolę stołecznej „ambasady” obcej prowincji zakonu - skłonił generała
Tamburiniego do uregulowania jej statusu. W maju 1718 r. na jego polecenie odbyło się
w Warszawie spotkanie wizytatora koronnego ks. Reinholda Gerta z prowincjałem litew-
skim ks. Antonim Szyrmą, podczas którego zredagowano warunki funkcjonowania Terra-
gium (zatwierdzone generalskim dekretem 29 października 1718 r.). Mieszkanie -
Domicilium - miało odtąd służyć trzem lub czterem zakonnikom na czele z superiorem
(był on zazwyczaj jednocześnie prokuratorem, zajmującym się sprawami sądowymi i go-
spodarczymi całej prowincji). Zezwolono na urządzenie pałacowej kaplicy dla spowiedzi
i odprawiania cichych mszy. Ambicje koroniarzy musiały być jednak większe, dokument
kończył się bowiem stwierdzeniem: Co do kaplicy publicznej w terragium, o którą pro-
wincja polska prosi, na razie nic się nie postanawia12.
Ostatnia z poruszonych kwestii powróciła dwa lata później i była związana z fundacyj-
ną inicjatywą biskupa warmińskiego Teodora Potockiego (ił. I)13. Tamburini dowiedział się
o niej z listu infułata, napisanego 13 listopada 1720 r. i wręczonego mu przez specjalnie
wydelegowanego w tej sprawie do Rzymu, o. Quecka14. Ponieważ generał uzależnił swoją
12 APK, T. Schn. 707, nr 89 (Transumptu ex ordinationibus Adm. RP. Michaelus Tamburini circa Domicilium Nostrum
Statutis Anno 1718 Die 29 8bris, Roma); ZAŁĘSKI, op. cit, t. III/2, s. 964-965.
13 Andrzej LINK-LENCZOWSKI, „Potocki Teodor Andrzej”, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 28, Wrocław 1984-
1985, s. 202-213; Jan KORYTKOWSKI, Arcybiskupi gnieźnieńscy: prymasowie i metropolici polscy od roku 1000 aż do
roku 1821 czyli do połączenia arcybiskupstwa gnieźnieńskiego z biskupstwem poznańskim, t. 4, Poznań 1891, s. 431-543.
14 APK, T. Schn. 707, nr 50-51 (o. M. Tamburini do bpa T. Potockiego z 14 XII 1720), nr 80 (o. W. Queck do bpa T.
Potockiego z 13 XII 1720), nr 77 (o. Karol Salemo do bpa T. Potockiego z 20 XII 1720).