DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Rome-Dzida, Agata: Otto Dix w Karkonoszach między dawnymi mistrzami a sztuką popularną
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.70649#0313
Otto Dix w Karkonoszach - między dawnymi mistrzami a sztuką popularną
309
16. Otto Dix, Św. Krzysztof, 1938, litografia
barwna z plakatu wystawy Otto Dixa w Kunstsalon
Wolfsberg w Ziirichu, wg Otto Dix. Der Heilige
Christophorus IV, 1997
17. Otto Dix, Autoportret z Janem, 1930,
wg Otto Dix. Der Heilige
Christophorus IV, 1997
W 1933 r. artysta wraz z rodziną przeprowadził się do Schloss Randegg w Hegau. Wraz
z opuszczeniem Drezna Otto Dix stracił tak istotne dla jego dotychczasowej twórczości
otoczenie miasta i zwrócił się w kierunku pejzażu. Utrata posady i wyjazd z Drezna ozna-
czały dla artysty nie tylko brak stałych dochodów, lecz także przymus (nie świadomy wy-
bór!) emigracji w spokojne otoczenie wiejskie. „Piękny raj. Piękny, aż się chce rzygać [...]
Piękno natury, do którego zostałem wygnany. Ja tu nie pasuję [...] powinienem być
w dużym mieście. Stoję przed krajobrazem jak cielę”27. Krajobraz stał się w latach 1933-
1945 dominującą formą wypowiedzi artystycznej Dixa, stanowiąc około 70% wszystkich
namalowanych w tym czasie przez niego obrazów (portretów i przedstawień ze scenami
biblijnymi i alegoriami)28. W szkicowniku skończonym w 1949 r. przy pejzażach z oma-
wianego okresu artysta umieszczał notatki: „staroniemiecki - zbliżony do Breughla”, „na-
malowany dosłownie - romantyczny - staroniemiecki”, „ton podstawowy zielony
i brązowy - podobny Friedrichowi”29. Zapiski te świadczyłyby, iż artysta znalazł intrygu-
jący sposób na zmaganie się z realnym krajobrazem - sposób polegający na intelektual-
nym jego przefiltrowaniu przez tradycję obrazową starych mistrzów.
W roku 1941 r. Dix namalował w Karkonoszach piątą wersję Kuszenia św. Antoniego
(ił. 4), w którym wykorzystał ulubiony w okresie romantyzmu schemat teatralnej kulisy,
zastosowany wcześniej na obrazie Widok na jezioro z 1940 r. Na pierwszym planie obrazu
widzimy samotną postać skulonego św. Antoniego, dręczonego przez zwierzokształtne zja-
wy i demony. Flankowana potężnymi drzewami o bujnym listowiu kompozycja otwiera
27 Cyt. za: Gerd PRESLER, Glanz und Elend der 20er Jahre. DieMalerei derNeuen Sachlichkeit, Koln 1992, s. 50.
28 Fritz LÓFFLER, Otto Dix 1891-1969. Oeuvre der Gemalde, Recklinghausen 1981.
29 Ibid., s. 48.
309
16. Otto Dix, Św. Krzysztof, 1938, litografia
barwna z plakatu wystawy Otto Dixa w Kunstsalon
Wolfsberg w Ziirichu, wg Otto Dix. Der Heilige
Christophorus IV, 1997
17. Otto Dix, Autoportret z Janem, 1930,
wg Otto Dix. Der Heilige
Christophorus IV, 1997
W 1933 r. artysta wraz z rodziną przeprowadził się do Schloss Randegg w Hegau. Wraz
z opuszczeniem Drezna Otto Dix stracił tak istotne dla jego dotychczasowej twórczości
otoczenie miasta i zwrócił się w kierunku pejzażu. Utrata posady i wyjazd z Drezna ozna-
czały dla artysty nie tylko brak stałych dochodów, lecz także przymus (nie świadomy wy-
bór!) emigracji w spokojne otoczenie wiejskie. „Piękny raj. Piękny, aż się chce rzygać [...]
Piękno natury, do którego zostałem wygnany. Ja tu nie pasuję [...] powinienem być
w dużym mieście. Stoję przed krajobrazem jak cielę”27. Krajobraz stał się w latach 1933-
1945 dominującą formą wypowiedzi artystycznej Dixa, stanowiąc około 70% wszystkich
namalowanych w tym czasie przez niego obrazów (portretów i przedstawień ze scenami
biblijnymi i alegoriami)28. W szkicowniku skończonym w 1949 r. przy pejzażach z oma-
wianego okresu artysta umieszczał notatki: „staroniemiecki - zbliżony do Breughla”, „na-
malowany dosłownie - romantyczny - staroniemiecki”, „ton podstawowy zielony
i brązowy - podobny Friedrichowi”29. Zapiski te świadczyłyby, iż artysta znalazł intrygu-
jący sposób na zmaganie się z realnym krajobrazem - sposób polegający na intelektual-
nym jego przefiltrowaniu przez tradycję obrazową starych mistrzów.
W roku 1941 r. Dix namalował w Karkonoszach piątą wersję Kuszenia św. Antoniego
(ił. 4), w którym wykorzystał ulubiony w okresie romantyzmu schemat teatralnej kulisy,
zastosowany wcześniej na obrazie Widok na jezioro z 1940 r. Na pierwszym planie obrazu
widzimy samotną postać skulonego św. Antoniego, dręczonego przez zwierzokształtne zja-
wy i demony. Flankowana potężnymi drzewami o bujnym listowiu kompozycja otwiera
27 Cyt. za: Gerd PRESLER, Glanz und Elend der 20er Jahre. DieMalerei derNeuen Sachlichkeit, Koln 1992, s. 50.
28 Fritz LÓFFLER, Otto Dix 1891-1969. Oeuvre der Gemalde, Recklinghausen 1981.
29 Ibid., s. 48.