Wileńska Galeria Obrazów Sławnych Polaków

53

ry pisał: „Między zbiorem obrazów Polaków umieściłem znakomitsze w Litwie wypadki
zdarzone czyli Epoki, jako-to: Unia Litwy z Polską w Roku 1386 - Chrzest Litwinów
w Roku 1387 - Wilno od oblężenia uwolnione w Roku 1557 - Złączenie Lnflant z Litwą
w Roku 1559 - Podział Litwy na Województwa i Powiaty w Roku 1569 - Założenie Akade-
mii Wileńskiej w Roku 1579 - Statut Litewski w Roku 1588. - Granice Litwy w Roku 1635.
Traktat czyli Pokój Smoleński - Statut Akademicki w Roku 1781 - Potwierdzenie Impera-
tor skiego Uniwersytetu Wileńskiego w Roku 1803 - i pokrótce wspomniane Epoki opisa-
łem”47. Obrazy te stanowiły zwarty tematycznie zespół dotyczący przełomowych
wydarzeń z dziejów Litwy. Co istotne, być może były to oryginały, a nie kopie (co autor
zwykle odnotowywał). Oprócz nich, wiadomo, że istniały obrazy historyczne: wspomnia-
na scena z wodzem Wichmanem48 oraz obraz Przysięga i przeprosiny Chmielnickiego^9.
Ponadto Lucjan Uziębło wymieniał kompozycje: Konstytucja 3-go Maja oraz Reforma
Uniwersytetu Wileńskiego (być może identyczny z wspomnianym obrazem Statut Akade-
micki w Roku 1781ff Hipotetycznie obrazy te można próbować łączyć z twórcami
z kręgu uczniów, naśladowców i kontynuatorów Franciszka Smuglewicza, w którego oeu-
vre już w 1786 r. pojawił temat Książę Witold z Olgierdem po zwycięstwie nad Tatarami51.
Zainteresowanie tematyką przeszłości kraju kontynuowali jego uczniowie, a wśród wy-
mienionych kopistów - Józef Peszka, Jan Darnel i Gaspar Borowski (por. ANEKS I).
Wyjaśnienie tej kwestii jest sprawą przyszłych badań. Obecnie wiadomo jedynie, że obraz
Smuglewicza Chrzest Litwy za Jagiełły był kopiowany przez Gaspara Borowskiego52, zaś
w oeuvre Peszki z wymienionych tematów występują: obraz Unia polsko-litewska53 oraz
rysunki Unia Lubełska i alegoria Ałeksander l reformujący szkołnictwo wyższe na ziemiach
polskich5^. Być może z tym najwybitniejszym uczniem Smuglewicza, jedynym, który podjął
ideę cyklu przedstawień z dziejów Polski, należałoby wiązać i ten litewski cykl.
O rzeźbach w zbiorze wiadomo niewiele. Bogusławski wspomniał popiersie hetmana
wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza wykonane przez Andre Le Bruna55.
Oprócz niego były też inne, bliżej nieznane rzeźbione „biusta”56.
Znaczenie Galerii Obrazów Sławnych Polaków w dziejach polskiej sztuki
Galeria Bogusławskiego jest przykładem połączenia tradycyjnej galerii władców
i galerii wybitnych ludzi, inspirowanych Naruszę wieżo wską wizją dziejów (z Zamku

47 BOGUSŁAWSKI, op. cit, wyd. 2., t. 1, s. 9 nlb. oraz t. 1, s. 52, 97, 135, 195, 210 (por. ANEKS II). Niepełne dane
w: GROCHALA, op. cit., s. 267.
48 Por. przypis 26.
49 BOGUSŁAWSKI, op. cit., wyd. 2, t. 1, s. 213, por. ANEKS II, poz. 19.
50 UZIĘBŁO, op. cit., s. 670.
51 Rysunek piórkiem i tuszem, napis: „Układ tej osnowy zrobiony przez Ludwikę z Gintowtów Dziewałtowskich-By-
szewską, odrysowany przez Frań: Smuglewicza. Dnia 15 Sierpnia, Roku 1786°”, Gabinet Rycin BUW, teka 175, nr 109;
por. Vladas DREMA, Pranciśkus Smuglevicius, Vilnius 1973, s. 141.
52 DREMA, Pranciśkus ..., s. 378; por. ANEKS I.
53 Olej, w 1870 własność Czapskich w Swojatyczach k. Nowogródka, identyczny (?) z Podpisanie Unii Lubelskiej,
w 2002 w zbiorach prywatnych w Warszawie (POLANOWSKA, „Peszka...”, s. 42).
54 Oba rysunek tuszem: Maria GROŃSKA, Maria OCHOŃSKA, Zbiory Pawlikowskich, Wrocław, 1960, s. 207 i 212.
55 BOGUSŁAWSKI, op. cit., wyd. 2., t. 2, s. 191; por. ANEKS II, poz. 61.
56 KRASIŃSKI, op. cit., s. 37, opisz 12X111817: „Na ulicy Wielkiej najpiękniej oświecony był dom księdza kanonika
Bogusławskiego. W kilku oknach na drugim piętrze postawione były biusta i otoczone lampami, po środku zaś znajdo-
wał się transparent z kilku wierszami, wreszcie gzymsy rzęsistym obłożone były światłem”.