Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (10.1948)

10

Z. Gawlik

(10)




y-*--jy
Ryc. 8. Portal południowy.
W 1241 r. podczas pierwszego napadu Tatarów, został zniszczony kościół
i klasztor norbertański nad Wisłą, zakonnicy uszli w pobliskie lasy. Kiedy
fala tatarska odpłynęła i Norbertanie wrócili, zastali zgliszcza kościoła i kla-
sztoru zwierzynieckiego. Ponieważ odbudowa wielkiego obiektu na dole, któ-
ry zapewne chciano mieć obszerniejszy i nowocześniejszy, musiała trwać długi
czas. zakonnicy chcą sobie zapewnić spokój, którego by na wielkim budowisku
nie mieli, przenieśli się do kościoła św. Salwatora, który w tej zawierusze oca-
lał. Przy kościele byli Norbertanie i Norbertanki. Na czele żeńskiego kla-
sztoru Norbetanek stała przełożona, którą do końca XII w. tytułowano „magi-
stra”. Poza tym pozostawał klasztor pod zakonną zwierzchnością opata-ojca. Dla
klasztoru zwierzynieckiego ojcem był opat z Hebdowa (Brzeska) i stamtąd
miały Norbertanki przeważnie prepozytów. Był więc przy klasztorze praepo-
situs-proboszcz, Norbertanki i do pomocy mu w zarządzie dóbr i posłudze
kilku fratres clerici i conversi. Czy był również równoległy klasztor męski?
Na podstawie Długosza, który kilkakrotnie mówi o klasztorze braci i sióstr
zwierzynieckich, jak również wzmianek w kodeksach dyplomatycznych, należy
przypuszczać, że przynajmniej przez pewien okres i to właśnie w XIII w. był