Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (10.1948)

(12)

Szwajcarzy w Polsce

51


i Zygmunta III oraz znakomitych rodów Maciejowskich, Tęczyńskicli, Zebrzy-
dowskich, Olelkowiczów i in. Dzięki fachowemu wyborowi miejsca, na wzgó-
rzu, pośrodku miasta, kościół Jezuitów zajął w nim od razu dominujące stano-
wisko, które utrzymał w panoramie miasta po dziś. Miał przeto wielkie możli-
wości oddziaływania.
W związku z architekturą lubelskiego kościoła Jezuitów warto wspomnieć
o kilku innych młodszych fundacjach kościołów jezuickich w tej części kraju,
mianowicie w Jarosławiu, Ostrogu i Przemyślu. Są one bezpośrednio lub po-
średnio związane z fundaftorami z rodów Ostrogskich i Chodkiewiczów. Kole-
giatę Ołycką łączono z ostrogskim kościołem ze względu na postać jezuickiego
architekta B. Molli, wzywanego jakoby z Rzymu do budowy jednego z nich.
Podobieństwo architektury było znaczne już choćby przez wzgląd, iż i one nie
reprezentowały w pełni typu rzymskiego kościoła il Gesu. Zachował się też nie-
wykonany projekt kościoła ostrogskiego 32) (ryc. 35). Architekt tego projektu
Giacomo Briano z Modeny znany był głównie z budowy lwowskiego kościoła
Jezuitów oraz faktu, iż prowadził budowy również i w Niemczech.33)
W projekcie swym kościoła ostrogskiego odbiegł on tak daleko od typu
kościoła il Gesu, że umieszczał od frontu potężną, kwadratową wieżę. Briano
projektował też kościół Jezuitów w Przemyślu, odbiegający również głównie
z racji wieży od rzymskiego kościoła Jezuitów. Lwowski kościół Jezuitów ma
znów niektóre partie gotyckich sklepień, pochodzących z okresu prowadzenia
robót w latach 1613—14 przez jezuitę S. Lamchiusa, przed przybyciem tam
Briano. Architektura z okresu Briana wykazuje znów znaczne uproszczenie
w stosunku do rzymskiego wzoru. Kościół zaś Jezuitów w Jarosławiu został
wzniesiony w latach 1582 — 1594 według projektu architekta jezuickiego Jó-

32) Por. klisze fotograficzne projektów kościołów jezuickich z Bibllotheąue Nationale,
sporządzone przez prof. M. MORELOWSKIEGO, w zbiorach CBI w Warszawie.
s3) T. MAŃKOWSKI, Lwowskie kościoły barokowe, s. 17 i 40 — 41. (Prace SHg.
'I ow. Nauk. we Lwowie, II).