Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (10.1948)

(13)

Krucyfiks warszawski

243


wia z pierwszej połowy XVI weku stanowią one wybitne i odosobnione osiągnię-
cie uzdolnionego rzeźbiarza. Pomysł swój (artystyczny zrealizował on dwukrotnie
w nieznanej nam kolejności. Dzieło jego wrocławskie zwróciło zapewne uwagę
prowincjonalnych pracowni rzeźbiarskich, oddalonych od przodującego ośrodka
produkcji artystycznej. Kilka obiektów o skromnym poziomie artystycznym sta-
nowi ciekawy dokument korzystania przez tych prowincjonalnych snycerzy
w sposób przymitywny z krucyfiksu wrocławskiego jako pierwowzoru. Mah
rzeźba śląska z powiatu miliokiego, miejscowości Gross Bergen (ryc- 109) wy-
mownie świadczy, że mało uzdolniony snycerz przejął tylko to, co leżało w wą-
skim kręgu twórczych jego możliwości: ogólny układ korpusu oraz perisonium.
Ta szczególna więź obydwu zabytków potwierdza również śląskie pochodzenie
rzeźby wrocławskiej. To zjawisko uzyska właściwe znaczenie, jeśli rozpatrzy się
je na szerszym tle rozwoju rzeźby śląskiej już od drugiej połowy XIV wieku.
Występuje tu w sposób zupełnie wyraźny podwójny nurt w skali osiągnięć po-
ziomu artystycznego. Właściwe oblicze kultury artystycznej Śląska zarysowują
dzieła pracowni mistrzów cechowych, ich uzdolnionych uczni i naśladowców.
Z doświadczeń ich rzemiosła korzysta twórczość prowincjonalna. Charaktery-
zuje ją, przy nikłym a jednak wyczuwalnym tętnie bogatego życia gotyckiego,
wyraźny proces deformacji i prymitywizacji form. W tym drugim nurcie
twórczości miejscowej znajdziemy wyraźne więzi z takimi śląskimi dziełami