DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.29897#0011
PRZESTRZENNY KSZTAŁT RYNKU
Rynek krakowski należy do średniowiecznej rodziny placów miejskich, których
geneza sięga daleko głębiej w historię. Można rzec, że prostokątny układ
placu połączony z szachownicą sieci ulicznej jest równie stary jak dzieje
osiadłej ludności i niejako wynika logicznie z prostokątnej formy podstawowe-
go elementu całości układu, jakim jest dom. Regularne układy znajdziemy
więc zarówno w Grecji antycznej, jak i w prehistorycznych osadach północnej
Europy, zarówno w Azji, jak i w prekolumbijskiej Ameryce. Niemniej regularny
kształt średniowiecznego miasta europejskiego, z tym ośrodkiem jakim był
dlań z reguły główny plac miasta - rynek, wywodzi się bezpośrednio z ukształ-
towania rzymskiego obozu, z tego urbanistyczno-militarnego tworu, w którym
całość układu podporządkowana była żelaznym zasadom logiki.
Oczywiście nie wszystkie miasta średniowieczne mają plan podlegający takim
właśnie konsekwencjom; jest on typowy dla tych organizmów, które zakładano
„na surowym korzeniu", wytyczając przyszły kształt całkowicie od nowa. Zna-
czna jednak liczba lokacji wiązała się z miejscem, w którym już poprzednio
istniało osiedle - czasem miasto, czasem tylko podgrodzie lub osada targowa.
W takich wypadkach regularność planu ulegać musiała zachowaniu, przy
nowym wytyczaniu sieci ulicznej trzeba się było bowiem liczyć z istniejącą
już zabudową.
7
Rynek krakowski należy do średniowiecznej rodziny placów miejskich, których
geneza sięga daleko głębiej w historię. Można rzec, że prostokątny układ
placu połączony z szachownicą sieci ulicznej jest równie stary jak dzieje
osiadłej ludności i niejako wynika logicznie z prostokątnej formy podstawowe-
go elementu całości układu, jakim jest dom. Regularne układy znajdziemy
więc zarówno w Grecji antycznej, jak i w prehistorycznych osadach północnej
Europy, zarówno w Azji, jak i w prekolumbijskiej Ameryce. Niemniej regularny
kształt średniowiecznego miasta europejskiego, z tym ośrodkiem jakim był
dlań z reguły główny plac miasta - rynek, wywodzi się bezpośrednio z ukształ-
towania rzymskiego obozu, z tego urbanistyczno-militarnego tworu, w którym
całość układu podporządkowana była żelaznym zasadom logiki.
Oczywiście nie wszystkie miasta średniowieczne mają plan podlegający takim
właśnie konsekwencjom; jest on typowy dla tych organizmów, które zakładano
„na surowym korzeniu", wytyczając przyszły kształt całkowicie od nowa. Zna-
czna jednak liczba lokacji wiązała się z miejscem, w którym już poprzednio
istniało osiedle - czasem miasto, czasem tylko podgrodzie lub osada targowa.
W takich wypadkach regularność planu ulegać musiała zachowaniu, przy
nowym wytyczaniu sieci ulicznej trzeba się było bowiem liczyć z istniejącą
już zabudową.
7