DOI Artikel:
Staēs, Balerios N.: Mousikē eris Apollonōs pros Marsyan
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14587#0014
5
ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΡΙΣ ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ ΠΡΟΣ ΜΑΡΣΥΑΝ
(1
τήν « παίουσαν » ΆΟηναν— και δή ούχί μίαν μό-
νην, άλλα διπλήν ΆΟηναν ! «ΟβΙΙβ <ρυί Ιόπιοί^ηβ
Βοη ανβΓδίοη ροαί' Ιβ ]βυ άβ Ια 11 ΓιI.ο βΐ τΐοηΐ Ια
1)οηηο ΐηΐβΐΐί^βηοβ ανβο ΑροΙΙοη ηε ρβυΐ 6ΐΓβ ιηϊδβ
6ΐι (ΙουΙβ, βδΐ 1)ϊβη Ια Μίηβηνβ ΙιβΙΙόηίφΐβ, ρΓΟίβ-
οίποβ ά'ΑίΙιοηβδ, βΐ ηαυίβπιβηΐ Ιιοκίϋβ α Ια βαιΊ)α-
ΓΪβ θυ ουίΐβ Αδίαΐϊςυβ. Ι,'αυΙτβ ΜίηβΓνβ, &υ οοη-
ΐΓαίρβ, βδΐ Γ Αΐΐιβηβ Λέάοη, οβΙΙβ άββδδβ ά'ορί^ίηβ
ρΙίΓν^ϊβηηβ. . . » κτλ.Έρμηνευουσιν ήτοι τήν "Αρ-
τεμιν, ήτις τοσούτον άπαραγνωρίστως ένταΟθα δια
της δαδός χαρακτηρίζεται, (ώς έν τη ημετέρα εί-
κόνι και δια της φαρέτρας, άλλαχοΟ δε και δια
της έλάφο.υ Μοπ. Ιπ^Ι. VIII 42) ώς 'Αθηναν, ήν
διακρίνουσι « ραρ βοη οαδηυβ (;) (Ι),δθΐι ('^ϊϋβ (;) β Ι
Ιβδ ίΐοΐδ άοηΐ 1β Ιιαδ <1β δα ΙυηΓφιβ θβΙ οι-ηββ),.
Ασκοπον θά ήτο αν έπεμένομεν εις τήν άναίρεσιν
των ερμηνειών τούτων, καθόσον προφανώς ού'τε
περί διπλής πρόκειται Αθήνας, ού'τε, και κατά τήν
ΐδέαν ημών, περί 'Αθηνας παιούσης ή πτυούσης.
Και δμως ! Εγκρατέστερος τών μυθικών παρα-
στάσεων ερμηνευτής, δ δίορίιαηϊ έν €-Κ 1862,
σελ. 93 και έξ. τήν ύπεράσπισιν αναλαμβάνει της
ύπό τών κ. Ι,βηοπηαηΙ βί ά& Υ\11β εκφρασθείσης
άτελώς δμως και διατυπωθείσης,ερμηνείας ταύτης.
Απορρίπτει και ούτος τήν έρμηνείαν περί της έρι-
δος Μαρσύου και "Απόλλωνος ισχυρίζεται δε δτι δ
γραφεύς «τήν στιγμήν να έξεικονίση ήΟέλησεν,
καθ' ήν δ Σάτυρος τούς ύπό της Αθήνας ριφθέντας
αύλούς άνείλετο και τούτων τότε τό πρώτον χρή-
σιν έποιεϊτο ».
Τον Απόλλωνα θεωρεί δ δΐΐφΙιαηί ώς δευτερα-
γωνιστοΟ παίζοντα έν τή παραστάσει πρόσωπον,
και της τρύγου αύτοϋ* στάσεως ένεκα, άλλ' ιδία
ένεκα της ελλείψεως τής λύρας- και δμολογεϊ μεν
δτι έπί δύω άλλων παραστάσεων (ΕΗΐ. ΟβΤΆΏΐ. Τ.
II. ρΐ. 63 και 65) έλλείπουσι πάντη οί τοΟ Μαρ-
σύου αύλοί (ών ή ελλειψις κατά μείζονα λόγον τήν
ύπόθεσιν θά παρέβλαπτεν), άλλ' όμως θεωρεΓ τού-
τους άποσβεσθέντας, άτε διά λευκού χρώματος ον-
τάς γεγραμμένους. Καθ' ήμας ή ελλειψις της λύ-
ρας κατ' ούδένα λόγον δυνατόν να θεωρηθή ώς
σπουδαία ενστασις κατά της ύπαγωγής τής παρα-
' (1) Σημειωτέον ό'τι -αρά Ιη§Ηίΐ'3ΠΠ (τήν πρώτην έκδοσιν τη; εικό-
νος δεν εί'χομεν δυστυχώς Γ.ρό-/ι:ρον) τό έπί της κεοαλης κάλυμμα
της Αρτέμιδος διαφέρει τοϋ έν τη είκόνι τών ί,ΟΙΙΟΓ- εΐ άΰ νϊΙΙΟ.
Εκεί φέρει αΰ'τη παρεμφερές τι στρο'φιον τώ ε'ν τη ημετέρα εικονι.
στάσεως ταύτης εις τάς είκονιζούσας τήν προς
Μαρσύαν του Απόλλωνος έριδα, καθόσον ούχί ή
στιγμή της άμίλλης έν τή είκόνι παρίσταται, άλλ
ή εισαγωγή, τό πρώτον τουτέστι στάδιον, και έν
τοιαύτη περιπτώσει ή λύρα δεν ήτο και άπολύτως
άναγκαία. 'Αλλά και άλλως έάν εχη το πράγμα,
άπέναντι τοιούτων έλευθεριών εύρίσκεταί τις ούχί
σπανίως- έν τή προμνημονευθείση είκόνι (Μοη.
Ιηδί,. VIII) εύρίσκομεν τον "Απόλλωνα μεν άνεν
Λύρας άμελώς καθήμενον, τον δε Μαρσύαν ούχί
αύλοΟντα, άλλά κιθαρίζοντα (!) (πρβλ. και ΑγοΙιιβοΙ.
ΖθϊΙ. 1884 τ. 5) τοΟθ' δπερ εις πολλάς ήγαγεν
παραδόξους ερμηνείας και ύποθέσεις ίδ. ΜίοΙιαβΠδ
ΑγοΙι. ΖβΗ. 1869 σελ. 41. Έν ετέρα είκόνι (1)
βλέπομεν ύπό τον Μαρσύαν τήν λύραν αντί τοΟ
συνήθους άγγείου και τοΟτο όπισθεν του Απόλ-
λωνος!— Έάν δ δίβρίιαηί προ αύτοΟ εΤχε τήν
ήμετέραν παράστασιν, ενθα ή'Αθηνά άντί της δυσ-
ερμηνεύτου έκείνης έπί τοΟ ΊταλικοΟ άγγείου στά-
σεως, ήρέμα εικονίζεται καθημένη, ώσανεί ήδυνο-
μένη ύπό τής τέχνης τοΟ Σατύρου, δεν ήθελε πι-
θανώς έμμείνη εις τήν έρμηνείαν του. Ισχυρότε-
ρος τις δμως λόγος κατά της έρμ.ηνείας του δίβ-
ρΐιαπϊ προβάλ7νεται- ή παρουσία τοΟ Απόλλω-
νος άμα και τής Αρτέμιδος, ήτις δυσ/ερώς θά
ήρμηνεύετο έάν εί'/ομεν ενταύθα σκηνήν δμοίαν
προς το έν 'Ακροπό);ει του Μύρωνος σύμπλεγμα,
ώς θέλει δ δίβρίιαηΐ.
Έπί τών ύποτιθεμένων δμοίων παραστάσεων
τοΟ έργου έκείνου τοΟ Μύρωνος ή τής σχετικής
παραστάσεως, εύρίσκομεν συνήθως μόνον τον Μαρ-
σύαν και τήν 'Αθηναν (2). Και έν γένει έπί τών
παραστάσεων τών σχετιζομένων προς τον γνωστόν
μΰθον τοΟ Μαρσύου και τής Αθηνάς σπανίως ει-
κονίζονται άλλα πρόσωπα, και ταΟτα έν στενο-
τέρα σχέσει προς τήν 'ΑΟηνάν ή ή "Αρτεμις- έπί
τίνος σαρκοφάγου (3) λ. ·/. εύρίσκεταί έπί τής
πρώτης σκηνής, τής είκονιζούσης τήν "Αθηνάν ρί-
πτουσαν τούς αύλούς, θεά τις εικονισμένη, ήτις
έπιτυχώς ήρμηνεύθη ώς προσωποποίησίς τις τοΟ
(1) Ιη^ΙιίΓ. Υακ. ΓιΙΙ. Τ. 329. ΕΠί-Οέιαιη. Τ. II. ρΐ. 66—ή
Ιρμηνει'α τοϋ ΒίορΙιαιιϊ και ώς πρός τοΰτο είνε ελάχιστα πειστική Ο.
Κ. σ. 108.
(2) Πρβ. ΜϋΙΙοΓ-ΛνΐεδβΙβΓ: Π. (I. Α. Κ. II 239 &. I). ο. και
σελ. 173. ΟνοΛοοΙί: Οβϋοΐι. ά. ια·. ΡΙ&ϊΙίΙι. I σελ. 208.
(3) ΟβΗιαΓά: ΑηΙ. Βί1ά\ν. Τ. 85. 2.
ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΡΙΣ ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ ΠΡΟΣ ΜΑΡΣΥΑΝ
(1
τήν « παίουσαν » ΆΟηναν— και δή ούχί μίαν μό-
νην, άλλα διπλήν ΆΟηναν ! «ΟβΙΙβ <ρυί Ιόπιοί^ηβ
Βοη ανβΓδίοη ροαί' Ιβ ]βυ άβ Ια 11 ΓιI.ο βΐ τΐοηΐ Ια
1)οηηο ΐηΐβΐΐί^βηοβ ανβο ΑροΙΙοη ηε ρβυΐ 6ΐΓβ ιηϊδβ
6ΐι (ΙουΙβ, βδΐ 1)ϊβη Ια Μίηβηνβ ΙιβΙΙόηίφΐβ, ρΓΟίβ-
οίποβ ά'ΑίΙιοηβδ, βΐ ηαυίβπιβηΐ Ιιοκίϋβ α Ια βαιΊ)α-
ΓΪβ θυ ουίΐβ Αδίαΐϊςυβ. Ι,'αυΙτβ ΜίηβΓνβ, &υ οοη-
ΐΓαίρβ, βδΐ Γ Αΐΐιβηβ Λέάοη, οβΙΙβ άββδδβ ά'ορί^ίηβ
ρΙίΓν^ϊβηηβ. . . » κτλ.Έρμηνευουσιν ήτοι τήν "Αρ-
τεμιν, ήτις τοσούτον άπαραγνωρίστως ένταΟθα δια
της δαδός χαρακτηρίζεται, (ώς έν τη ημετέρα εί-
κόνι και δια της φαρέτρας, άλλαχοΟ δε και δια
της έλάφο.υ Μοπ. Ιπ^Ι. VIII 42) ώς 'Αθηναν, ήν
διακρίνουσι « ραρ βοη οαδηυβ (;) (Ι),δθΐι ('^ϊϋβ (;) β Ι
Ιβδ ίΐοΐδ άοηΐ 1β Ιιαδ <1β δα ΙυηΓφιβ θβΙ οι-ηββ),.
Ασκοπον θά ήτο αν έπεμένομεν εις τήν άναίρεσιν
των ερμηνειών τούτων, καθόσον προφανώς ού'τε
περί διπλής πρόκειται Αθήνας, ού'τε, και κατά τήν
ΐδέαν ημών, περί 'Αθηνας παιούσης ή πτυούσης.
Και δμως ! Εγκρατέστερος τών μυθικών παρα-
στάσεων ερμηνευτής, δ δίορίιαηϊ έν €-Κ 1862,
σελ. 93 και έξ. τήν ύπεράσπισιν αναλαμβάνει της
ύπό τών κ. Ι,βηοπηαηΙ βί ά& Υ\11β εκφρασθείσης
άτελώς δμως και διατυπωθείσης,ερμηνείας ταύτης.
Απορρίπτει και ούτος τήν έρμηνείαν περί της έρι-
δος Μαρσύου και "Απόλλωνος ισχυρίζεται δε δτι δ
γραφεύς «τήν στιγμήν να έξεικονίση ήΟέλησεν,
καθ' ήν δ Σάτυρος τούς ύπό της Αθήνας ριφθέντας
αύλούς άνείλετο και τούτων τότε τό πρώτον χρή-
σιν έποιεϊτο ».
Τον Απόλλωνα θεωρεί δ δΐΐφΙιαηί ώς δευτερα-
γωνιστοΟ παίζοντα έν τή παραστάσει πρόσωπον,
και της τρύγου αύτοϋ* στάσεως ένεκα, άλλ' ιδία
ένεκα της ελλείψεως τής λύρας- και δμολογεϊ μεν
δτι έπί δύω άλλων παραστάσεων (ΕΗΐ. ΟβΤΆΏΐ. Τ.
II. ρΐ. 63 και 65) έλλείπουσι πάντη οί τοΟ Μαρ-
σύου αύλοί (ών ή ελλειψις κατά μείζονα λόγον τήν
ύπόθεσιν θά παρέβλαπτεν), άλλ' όμως θεωρεΓ τού-
τους άποσβεσθέντας, άτε διά λευκού χρώματος ον-
τάς γεγραμμένους. Καθ' ήμας ή ελλειψις της λύ-
ρας κατ' ούδένα λόγον δυνατόν να θεωρηθή ώς
σπουδαία ενστασις κατά της ύπαγωγής τής παρα-
' (1) Σημειωτέον ό'τι -αρά Ιη§Ηίΐ'3ΠΠ (τήν πρώτην έκδοσιν τη; εικό-
νος δεν εί'χομεν δυστυχώς Γ.ρό-/ι:ρον) τό έπί της κεοαλης κάλυμμα
της Αρτέμιδος διαφέρει τοϋ έν τη είκόνι τών ί,ΟΙΙΟΓ- εΐ άΰ νϊΙΙΟ.
Εκεί φέρει αΰ'τη παρεμφερές τι στρο'φιον τώ ε'ν τη ημετέρα εικονι.
στάσεως ταύτης εις τάς είκονιζούσας τήν προς
Μαρσύαν του Απόλλωνος έριδα, καθόσον ούχί ή
στιγμή της άμίλλης έν τή είκόνι παρίσταται, άλλ
ή εισαγωγή, τό πρώτον τουτέστι στάδιον, και έν
τοιαύτη περιπτώσει ή λύρα δεν ήτο και άπολύτως
άναγκαία. 'Αλλά και άλλως έάν εχη το πράγμα,
άπέναντι τοιούτων έλευθεριών εύρίσκεταί τις ούχί
σπανίως- έν τή προμνημονευθείση είκόνι (Μοη.
Ιηδί,. VIII) εύρίσκομεν τον "Απόλλωνα μεν άνεν
Λύρας άμελώς καθήμενον, τον δε Μαρσύαν ούχί
αύλοΟντα, άλλά κιθαρίζοντα (!) (πρβλ. και ΑγοΙιιβοΙ.
ΖθϊΙ. 1884 τ. 5) τοΟθ' δπερ εις πολλάς ήγαγεν
παραδόξους ερμηνείας και ύποθέσεις ίδ. ΜίοΙιαβΠδ
ΑγοΙι. ΖβΗ. 1869 σελ. 41. Έν ετέρα είκόνι (1)
βλέπομεν ύπό τον Μαρσύαν τήν λύραν αντί τοΟ
συνήθους άγγείου και τοΟτο όπισθεν του Απόλ-
λωνος!— Έάν δ δίβρίιαηί προ αύτοΟ εΤχε τήν
ήμετέραν παράστασιν, ενθα ή'Αθηνά άντί της δυσ-
ερμηνεύτου έκείνης έπί τοΟ ΊταλικοΟ άγγείου στά-
σεως, ήρέμα εικονίζεται καθημένη, ώσανεί ήδυνο-
μένη ύπό τής τέχνης τοΟ Σατύρου, δεν ήθελε πι-
θανώς έμμείνη εις τήν έρμηνείαν του. Ισχυρότε-
ρος τις δμως λόγος κατά της έρμ.ηνείας του δίβ-
ρΐιαπϊ προβάλ7νεται- ή παρουσία τοΟ Απόλλω-
νος άμα και τής Αρτέμιδος, ήτις δυσ/ερώς θά
ήρμηνεύετο έάν εί'/ομεν ενταύθα σκηνήν δμοίαν
προς το έν 'Ακροπό);ει του Μύρωνος σύμπλεγμα,
ώς θέλει δ δίβρίιαηΐ.
Έπί τών ύποτιθεμένων δμοίων παραστάσεων
τοΟ έργου έκείνου τοΟ Μύρωνος ή τής σχετικής
παραστάσεως, εύρίσκομεν συνήθως μόνον τον Μαρ-
σύαν και τήν 'Αθηναν (2). Και έν γένει έπί τών
παραστάσεων τών σχετιζομένων προς τον γνωστόν
μΰθον τοΟ Μαρσύου και τής Αθηνάς σπανίως ει-
κονίζονται άλλα πρόσωπα, και ταΟτα έν στενο-
τέρα σχέσει προς τήν 'ΑΟηνάν ή ή "Αρτεμις- έπί
τίνος σαρκοφάγου (3) λ. ·/. εύρίσκεταί έπί τής
πρώτης σκηνής, τής είκονιζούσης τήν "Αθηνάν ρί-
πτουσαν τούς αύλούς, θεά τις εικονισμένη, ήτις
έπιτυχώς ήρμηνεύθη ώς προσωποποίησίς τις τοΟ
(1) Ιη^ΙιίΓ. Υακ. ΓιΙΙ. Τ. 329. ΕΠί-Οέιαιη. Τ. II. ρΐ. 66—ή
Ιρμηνει'α τοϋ ΒίορΙιαιιϊ και ώς πρός τοΰτο είνε ελάχιστα πειστική Ο.
Κ. σ. 108.
(2) Πρβ. ΜϋΙΙοΓ-ΛνΐεδβΙβΓ: Π. (I. Α. Κ. II 239 &. I). ο. και
σελ. 173. ΟνοΛοοΙί: Οβϋοΐι. ά. ια·. ΡΙ&ϊΙίΙι. I σελ. 208.
(3) ΟβΗιαΓά: ΑηΙ. Βί1ά\ν. Τ. 85. 2.