DOI Artikel:
Kabbadias, Panagiōtēs: Anaskaphai en tē Akropolei
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14587#0060
75
ΑΝΑΣΚΑΦΑΙ ΕΝ ΤΗ ΑΚΡΟΠΟΛΕΙ
76
ΛΌίτο νάχαράξη ανθρωπινή χειρ μόνον εν τή νηπιω-
δεστάτη έποχ_ή της τέχνης.
#') 'Αγ<Ί2ματα.
Τά σπουδαιότατα δμως των έν ταΐς άνασκαφαΓς
ταύταις εύρημάτων έγένοντο κατά τό άρξάμενον
έ'τος,καί μάλιστα τη 24^ και 25^ "Ιανουαρίου. Εις
βάθος δηλ. 3 μέχρι 4 ι/„ μέτρων ύπο τό σημερινόν
έδαφος, ούχ_ί πολύ μακράν της βορειοδυτικής γω-
νίας του Ερεχθείου, ευρέθησαν έν δλω 14 αρχαϊκά,
γυναικεία, ώς έπί το πλείστον, αγάλματα, τά μεν
υπερφυσικοί»,τά δε φυσικού, τά δέ μικροτέρου του
φυσικοΟ μεγέθους. Τά άγάλματα ταΰτα διατηρούν-
ται έν σχετικώς καλλίστη καταστασει, και οκτώ
έξ αύτών εχουσι καί τάς κεφαλάς. Παριστώσι δέ
τά πλείστα γυναίκα ίσταμένην όρΟίαν, ένδεουμένην
χιτώνα, και ποδηρες ίμάτιον,ου άνέχει το κράσπε-
δον διά της αριστεράς χειρός, καί έ'χουσαν την κό-
μην διατεταγμένην εις μεγάλους, έμπροσθεν και
δπισΟεν καταπίπτοντας, πλοκάμους, καί συγκρατου-
μένην διά μαρμάρινης ακτινωτής (αί ακτίνες εινε
πεποιημέναι τό μέν έξ ορειχάλκου τό δέ έκ μολύ-
βδου ),ώς τό πολύ, στεφάνης, έχούσης γεγραμμένον
άνΟέμιον καί ενίοτε, ό λίαν παράδοξον, μαίανδρον*
ή δεξιά χειρ ήτο προτεταμένη άπό τοΟ άγκώνος καί
έκράτειτι, μήλον ί'σως ή καρπόν ροιάς, ώς εκ τίνων
ευρεθέντων τεμαχίων δηλουται. Έπί της κεφαλής
οέ υπάρχει μέγας ορειχάλκινος ήλος, προσκεκολ-
λημένος έν τω μέσω τοΰ κρανίου καί προς τά άνω
έστραμμένος, ου την χρησιν δύσκολον εϊνε νά έν-
νοήσητις' ίσως έχρησίμευε πρός ύποοάστασιν σκια-
δίου, προφυλάσσοντος τά έν ύπαίθρω άνακείμενα
αγάλματα άπό τών βροχών καί από του ηλίου"
τοιαύτη δέ προφύλαξις ήτο άναγκαία μάλιστα καί
πρός διατήρησιν τοΟ χρωματισμού, ον ειχον 'τά
άγάλματα.
Πράς κατάληψιν τών είρημένων δημοσιεύομεν
εν τών περί ων ό λόγος άγαλμάτων έν τω ύπ' άρ.
5 πινάκι. Προσθετέον δέ δτι το μάρμαρον,έξ ού εινε
ταΰτα πεποιημένα, σύγκειται ούχί έξ ενός άλλ' έκ
πλειόνων τεμαχίων, πρός αποφυγήν, ώς φαίνεται,
της άνάγκης της μεταφοράς καί χρήσεως μεγάλων
όγκων μαρμάρου. Ιδίως έξ ετέρου τεμαχ/ου εινε οί
κάτω πόδες άπό τοΟ μέσου περίπου της κνήαης, καί
ό άπό τοΟ άγκώνος προτεταμένος δεξιός πηχυς,
ένίοτε δέ καί ή κεφαλή. Γίνεται δέ ή σύνδεσις τών
διαφόρων τεμαχίων κατά τρόπον παράδοξον καί
πρωτοφανή μοι, δ'λως διάφορον του γνωστού ήμΐν
τρόπου της διά χαλκών γόμφων συνδέσεως" τό έτε-
ρον δηλ. τών συνδετέων μερών έχει μακράν προε-
ξοχήν του λίθου καί άποτελεϊ ούτως οιονεί εμβολον
δπερ περικεχρισμένον λευκή τινι κολλητική ύλη
έμπήγνυται εις ισομεγέθη όπήν τοΰ* ετέρου μέρους.
Ή κολλητική αύτη ύλη εινε άσβεστος, καθ ά έβε-
βαίωσέ με ό καθηγητής της ορυκτολογίας κ. Κ.
Μητσόπουλος.
Τον έν τοΓς ανωτέρω περιγραφέντα τύπον του γυ-
ναικείου σώματος έγνωρίζομεν μάλιστα έκ τών έν
Δήλω ευρεθέντων άγαλμάτων (ΒιιΙΙβΙίη άβ οοιτ.
Ηβΐΐ. 1879) (1)" άλλα τά περί ων δ λόγος δια-
κρίνονται έπί επιμέλεια περί τήν έργασίαν καί
λεπτότητι, καί έπί ίκανή χάριτι.' Εν τοις γνω-
ρίσμασι δέ τούτοις άναγνωρίζομεν τήν άττικήν
τέχνην καί τά σπέρματα εκείνα, έξ ων έμελλεν
αύτη ν' άναολαστήση μετ' ολίγον θαλερά καί άκ-
μαία καί άνέλθη ούτως είς τήν ύπερτάτην της τε-
λειότητος βαθμίδα. Ιδιάζον δέ έν τοις άγάλμασι
τούτοις εινε δ διατηρούμενος έν. αύτοϊς πλούσιος
χρωματισμός. Τά έν αύτοϊς χρώματα εινε πράσι-
νον, τά καί κάλλιον τών λοιπών διατηρούμενον,
έρυθρόν, κυανοΟν καί ύπόφαιον (τοΟτο διατηρείται
έ'ν τισι τεμαχίοις). Δέν ήτο δέ άπασα ή επιφάνεια
του μαρμάρου κεχ_ρωματισμένη, άλλά μόνον μέρη
τινά τών γυμνών μορφών καί τοΟ ιματισμού. Ούτως
αί παρυφαί του χιτώνος καί τοΟ ιματίου έχουσι
γεγραμμένας,πρασίνω καί έρυθρώ χ_ρώματι,ταινίας
καί μαιάνδρους, καί ή έπιφάνεια αύτών εινε κεκο-
σμημένη τήδε κάκεΐσε διαφόροις κοσμήμασιν εχουσι
σχ_ημα οιονεί άνθεμίου καί ρόδακος. Ή κόμη ήτο
έρυθρώ χ_ρώματι κεχ_ρωσμένη' ώσαύτως κεχ^ρωμα-
τισμένοι ήσαν οί οφθαλμοί" ενός δμως εινε ένθετοι
έκ κρυσταλλώδους ορυκτής ύλης.
Καθ' έαυτά δέ έξεταζόμενα τά άγάλματα ταΰτα
καί συγκρινόμενα πρός άλληλα δεικνύουσιν ίκανάς
καί διδακτικωτάτας παραλλαγάς, ουχί τοσούτον έν
τή διαθέσει τοΟ ιματισμού, δσον έν ταϊς μορφαΐς
του" προσώπου, οίον έντώκατάτό μάλλον καί ήττον
(1) Αγάλματα τοιαύτα τήν ρ.ορφήν ευρέθησαν εν τ^ Άκροπόλει
καΊ έν έ'τει 1883 (Ίο. Άρχ- Έφημ·. 1883 πίν. 8), και έν Έλευσϊνι
(Αρχ.. Έφημ.. 1884 πίν. 8).
ΑΝΑΣΚΑΦΑΙ ΕΝ ΤΗ ΑΚΡΟΠΟΛΕΙ
76
ΛΌίτο νάχαράξη ανθρωπινή χειρ μόνον εν τή νηπιω-
δεστάτη έποχ_ή της τέχνης.
#') 'Αγ<Ί2ματα.
Τά σπουδαιότατα δμως των έν ταΐς άνασκαφαΓς
ταύταις εύρημάτων έγένοντο κατά τό άρξάμενον
έ'τος,καί μάλιστα τη 24^ και 25^ "Ιανουαρίου. Εις
βάθος δηλ. 3 μέχρι 4 ι/„ μέτρων ύπο τό σημερινόν
έδαφος, ούχ_ί πολύ μακράν της βορειοδυτικής γω-
νίας του Ερεχθείου, ευρέθησαν έν δλω 14 αρχαϊκά,
γυναικεία, ώς έπί το πλείστον, αγάλματα, τά μεν
υπερφυσικοί»,τά δε φυσικού, τά δέ μικροτέρου του
φυσικοΟ μεγέθους. Τά άγάλματα ταΰτα διατηρούν-
ται έν σχετικώς καλλίστη καταστασει, και οκτώ
έξ αύτών εχουσι καί τάς κεφαλάς. Παριστώσι δέ
τά πλείστα γυναίκα ίσταμένην όρΟίαν, ένδεουμένην
χιτώνα, και ποδηρες ίμάτιον,ου άνέχει το κράσπε-
δον διά της αριστεράς χειρός, καί έ'χουσαν την κό-
μην διατεταγμένην εις μεγάλους, έμπροσθεν και
δπισΟεν καταπίπτοντας, πλοκάμους, καί συγκρατου-
μένην διά μαρμάρινης ακτινωτής (αί ακτίνες εινε
πεποιημέναι τό μέν έξ ορειχάλκου τό δέ έκ μολύ-
βδου ),ώς τό πολύ, στεφάνης, έχούσης γεγραμμένον
άνΟέμιον καί ενίοτε, ό λίαν παράδοξον, μαίανδρον*
ή δεξιά χειρ ήτο προτεταμένη άπό τοΟ άγκώνος καί
έκράτειτι, μήλον ί'σως ή καρπόν ροιάς, ώς εκ τίνων
ευρεθέντων τεμαχίων δηλουται. Έπί της κεφαλής
οέ υπάρχει μέγας ορειχάλκινος ήλος, προσκεκολ-
λημένος έν τω μέσω τοΰ κρανίου καί προς τά άνω
έστραμμένος, ου την χρησιν δύσκολον εϊνε νά έν-
νοήσητις' ίσως έχρησίμευε πρός ύποοάστασιν σκια-
δίου, προφυλάσσοντος τά έν ύπαίθρω άνακείμενα
αγάλματα άπό τών βροχών καί από του ηλίου"
τοιαύτη δέ προφύλαξις ήτο άναγκαία μάλιστα καί
πρός διατήρησιν τοΟ χρωματισμού, ον ειχον 'τά
άγάλματα.
Πράς κατάληψιν τών είρημένων δημοσιεύομεν
εν τών περί ων ό λόγος άγαλμάτων έν τω ύπ' άρ.
5 πινάκι. Προσθετέον δέ δτι το μάρμαρον,έξ ού εινε
ταΰτα πεποιημένα, σύγκειται ούχί έξ ενός άλλ' έκ
πλειόνων τεμαχίων, πρός αποφυγήν, ώς φαίνεται,
της άνάγκης της μεταφοράς καί χρήσεως μεγάλων
όγκων μαρμάρου. Ιδίως έξ ετέρου τεμαχ/ου εινε οί
κάτω πόδες άπό τοΟ μέσου περίπου της κνήαης, καί
ό άπό τοΟ άγκώνος προτεταμένος δεξιός πηχυς,
ένίοτε δέ καί ή κεφαλή. Γίνεται δέ ή σύνδεσις τών
διαφόρων τεμαχίων κατά τρόπον παράδοξον καί
πρωτοφανή μοι, δ'λως διάφορον του γνωστού ήμΐν
τρόπου της διά χαλκών γόμφων συνδέσεως" τό έτε-
ρον δηλ. τών συνδετέων μερών έχει μακράν προε-
ξοχήν του λίθου καί άποτελεϊ ούτως οιονεί εμβολον
δπερ περικεχρισμένον λευκή τινι κολλητική ύλη
έμπήγνυται εις ισομεγέθη όπήν τοΰ* ετέρου μέρους.
Ή κολλητική αύτη ύλη εινε άσβεστος, καθ ά έβε-
βαίωσέ με ό καθηγητής της ορυκτολογίας κ. Κ.
Μητσόπουλος.
Τον έν τοΓς ανωτέρω περιγραφέντα τύπον του γυ-
ναικείου σώματος έγνωρίζομεν μάλιστα έκ τών έν
Δήλω ευρεθέντων άγαλμάτων (ΒιιΙΙβΙίη άβ οοιτ.
Ηβΐΐ. 1879) (1)" άλλα τά περί ων δ λόγος δια-
κρίνονται έπί επιμέλεια περί τήν έργασίαν καί
λεπτότητι, καί έπί ίκανή χάριτι.' Εν τοις γνω-
ρίσμασι δέ τούτοις άναγνωρίζομεν τήν άττικήν
τέχνην καί τά σπέρματα εκείνα, έξ ων έμελλεν
αύτη ν' άναολαστήση μετ' ολίγον θαλερά καί άκ-
μαία καί άνέλθη ούτως είς τήν ύπερτάτην της τε-
λειότητος βαθμίδα. Ιδιάζον δέ έν τοις άγάλμασι
τούτοις εινε δ διατηρούμενος έν. αύτοϊς πλούσιος
χρωματισμός. Τά έν αύτοϊς χρώματα εινε πράσι-
νον, τά καί κάλλιον τών λοιπών διατηρούμενον,
έρυθρόν, κυανοΟν καί ύπόφαιον (τοΟτο διατηρείται
έ'ν τισι τεμαχίοις). Δέν ήτο δέ άπασα ή επιφάνεια
του μαρμάρου κεχ_ρωματισμένη, άλλά μόνον μέρη
τινά τών γυμνών μορφών καί τοΟ ιματισμού. Ούτως
αί παρυφαί του χιτώνος καί τοΟ ιματίου έχουσι
γεγραμμένας,πρασίνω καί έρυθρώ χ_ρώματι,ταινίας
καί μαιάνδρους, καί ή έπιφάνεια αύτών εινε κεκο-
σμημένη τήδε κάκεΐσε διαφόροις κοσμήμασιν εχουσι
σχ_ημα οιονεί άνθεμίου καί ρόδακος. Ή κόμη ήτο
έρυθρώ χ_ρώματι κεχ_ρωσμένη' ώσαύτως κεχ^ρωμα-
τισμένοι ήσαν οί οφθαλμοί" ενός δμως εινε ένθετοι
έκ κρυσταλλώδους ορυκτής ύλης.
Καθ' έαυτά δέ έξεταζόμενα τά άγάλματα ταΰτα
καί συγκρινόμενα πρός άλληλα δεικνύουσιν ίκανάς
καί διδακτικωτάτας παραλλαγάς, ουχί τοσούτον έν
τή διαθέσει τοΟ ιματισμού, δσον έν ταϊς μορφαΐς
του" προσώπου, οίον έντώκατάτό μάλλον καί ήττον
(1) Αγάλματα τοιαύτα τήν ρ.ορφήν ευρέθησαν εν τ^ Άκροπόλει
καΊ έν έ'τει 1883 (Ίο. Άρχ- Έφημ·. 1883 πίν. 8), και έν Έλευσϊνι
(Αρχ.. Έφημ.. 1884 πίν. 8).