DOI Artikel:
Sophulēs, Themistoklēs P.: Mnēmeia archaïkou tropou
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14588#0028
ΜΝΗΜΕΙΑ ΑΡΧΑΪΚΟΥ ΤΡΟΠΟΥ
(Πίν. 1 και 2).
Ό έν τω 1" πίνακι απεικονιζόμενος κορμός αγάλ-
ματος, ευρεθείς έν Αθήναις προς βορράν του Όρφα-
νοτροα^είου Χατζηκώστα άπόκείτάι νυν έν τω κεν-
τρικοί Μουσείω φέρων άριθ. 4217 τοΟ Εύρετηρίου
της Άρχαιολ. Εταιρίας" πλήν του κορμού δέ ευ-
ρέθησαν και οί πόδες τοΟ αγάλματος , θραύσματά
τινα της κόμης και ελάχιστον μέρος του προσώ-
που. Τό έ'ργον τούτο είνε τό μόνον ες Αθηνών
γνωστόν παράδειγμα της τάξεως των αγαλμάτων
γυμνής νεανικής μορφής, ήτις πυκνότερα όσημέ-
ραι καθίσταται, νέων εκάστοτε ευρισκομένων έν
ταΐς άνασκαφαΐς έργων του είδους τούτου. Τα
μνημεία ταύτα ώνομάζοντο κοινώς άλλοτε αγάλ-
ματα Απόλλωνος, σήμερον δμως ουδεμία πλέον
άμφισβήτησις υπάρχει, δτι δ τύπος ούτος δεν ήτο
ίδιος μιας και της αυτής παραστάσεως, άλλ' ορί-
ζεται μάλλον ή σημασία εκάστου αγάλματος και
εκ του χώρου έν ω εκάστοτε έργον τι τοΟ τύπου
τούτου ευρίσκεται. Έκ του τόπου δέ της ευρέσεως
τοΟ έν τω δε τφ πίνακι απεικονιζόμενου αγάλματος
φαίνεται πιθανώτερον δτι τούτο ήτο νεκρικόν τι μνη-
μείον.
Αποβλέποντές τίνες εις τον κοινόν τύπον, τον
όποιον δεικνύουσι πάντα ταύτα τα αγάλματα γυ-
μνής νεανικής μορφής ένόμισαν, δτι ύπόκειται τοις
εργοις τούτοις κοινόν ύπόδειγμα, και τούτο έκ ξύ-
λου πεποιημένον, και δτι δημιουργοί τοΟ άρχικοϋ
τούτου τύπου και ύποοείγματος ήσαν οί άνδριαντο-
ποιοΐ Δίποίνος και Σκύλλις, οίτινες έκ Κρήτης ει-
σήγαγαν αύτο εϊς τήν Πελοπόννησον και τήν άλλην
Ελλάδα (ΓυΓίΛναπ^ΙβΓ. ΑτοΙιειίΒοΙιβ 1ϋη§1ϊη§88ΐ3.-
ίοβ. ΑΓοΙι.Ζβίΐυη^; Ί882).Το0το δέ φαίνονται παρα-
οεχόμενοι και πάντες σχεδόν οί περί τήν άρχαιολο-
γίαν ασχολούμενοι.Αληθές εΐνε, δτι ή γνώμη αΟ'τη
φαίνεται τα μάλιστα πιθανή καί εύαρμοστουσα προς
#σα ήμεΐς περί τών άρχαίουν τούτων τεχνιτών γι-
νώσκομεν, δύναται δμως νά άμφισβητήση τις ευλό-
γως τήν ορθότητα της γνώμης ταύτης, δταν τις
άποβλέψη είς τό πλήθος τών έργων του τύπου
τούτου, άτινα καθ'άπασαν σχεδόν τήν άρχαίαν Ελ-
λάδα διαδεδομένα, εινε δμως τα πολλά τούλάχι-
στον τούτων χρόνων οόχί πολύ νεωτέρων της κοινώς
παραδεδεγμένης ηλικίας τών έκ Κρήτης τεχνιτών.
Βέβαιον είνε, δτι τινά τών αγαλμάτων τούτων καί
μάλιστα τών άρχαιοτάτων, ώς τά εξ ΌρχομενοΟ
δεικνύουσιν άπειρίαν έ'τι της λιθογλυφικής εργασίας
καί πρωτουργόν δλως τέχνην, ένεκα τούτου θά ήδυ-
νάμεθα ίσως μετά βεβαιότητος νά άναφέρωμεν τήν
αρχήν του τύπου τούτου είς ύπόδειγμα τι έκ ξύλου
πεποιημένον ύπό Διποίνου καί Σκύλλιδος έάν έν
περιωρισμένω τινί χ,ώρω εύρίσκοντο τοιαΰτα εργα,
σχεδόν όντα σύγχρονα της έν Ελλάδι διαμονής τών
έκ Κρήτης άνδριαντοποιών. Τό έξ Αττικής δμως
άγαλμα, εν καί τούτο τών αρχαιοτάτων του τύπου,
άναγόμενον πάντως είς αυτήν τήν πρώτην πεντη-
κονταετηρίδα τοΟ έκτου αιώνος δεικνύει ήδη τρό-
πον έργασίας τυπικώς ώρισμένον' τοΰτο δέ είνε απο-
τέλεσμα τέχνης από πολλών χρόνων άσκουμένης,
ή δποία δύναται νά έ'χη τήν αρχήν αύτής καί είς
χρόνους άρχαιότέρους ή καθ'οΰς διέτριψαν έν Έλ-
λάδι Ό Δίποινος καί δ Σκύλλις. Γινώσκομεν δ'άλ-
λως καί έξ αρχαίας μαρτυρίας, δτι οί Αθηναίοι οί
έπί Σόλωνος ήδη, τιμώντες τήν μνήμην τών νε-
κρών, έκόσμουν τους τάφους αυτών έγείροντες όχι
μόνον στήλας αλλά καί μνημεία, άτινα πάντως τον
αύτόν τύπον είχ_ον καί τά είς ημάς σωζόμενα αγάλ-
ματα γυμνής νεανικής μορφής.
Δεν έχει τι τό ■κα.ρά^ο'ζ,ον ούδέάπίθανον ή γνώμη,
δτι Ό τύπος τών αγαλμάτων τούτων δρμάται έκ
Κρήτης, αμφισβητήσιμος δμως εινε ή γνώμη, δτι
οί δημιουργοί τοΟ τύπου οί είσαγαγόντες αύτον ε'ις
τήν "Ελλάδα ήσαν οί δύο περίφημοι της άρχ_αϊκής
τέχνης άνδριαντοποιοί Κρητες Δίποινος καί Σκύλ-
λις. Τότε δέ μόνον δυνάμεθα μετά μείζονος πιθα-
νότητας νά άναφέρωμεν τήν αρχήν του τύπου είς
αυτούς, δταν άποδειχθή ορθή ή παρατήρησις ή γε-
νομένη ύπό τοΟ ΚοΙ)βΓΐ έν τψ τελευταίω αύτου βι-
βλία», τω μετά πολλής εύφυιας άμα δέ καί σοφίας
(Πίν. 1 και 2).
Ό έν τω 1" πίνακι απεικονιζόμενος κορμός αγάλ-
ματος, ευρεθείς έν Αθήναις προς βορράν του Όρφα-
νοτροα^είου Χατζηκώστα άπόκείτάι νυν έν τω κεν-
τρικοί Μουσείω φέρων άριθ. 4217 τοΟ Εύρετηρίου
της Άρχαιολ. Εταιρίας" πλήν του κορμού δέ ευ-
ρέθησαν και οί πόδες τοΟ αγάλματος , θραύσματά
τινα της κόμης και ελάχιστον μέρος του προσώ-
που. Τό έ'ργον τούτο είνε τό μόνον ες Αθηνών
γνωστόν παράδειγμα της τάξεως των αγαλμάτων
γυμνής νεανικής μορφής, ήτις πυκνότερα όσημέ-
ραι καθίσταται, νέων εκάστοτε ευρισκομένων έν
ταΐς άνασκαφαΐς έργων του είδους τούτου. Τα
μνημεία ταύτα ώνομάζοντο κοινώς άλλοτε αγάλ-
ματα Απόλλωνος, σήμερον δμως ουδεμία πλέον
άμφισβήτησις υπάρχει, δτι δ τύπος ούτος δεν ήτο
ίδιος μιας και της αυτής παραστάσεως, άλλ' ορί-
ζεται μάλλον ή σημασία εκάστου αγάλματος και
εκ του χώρου έν ω εκάστοτε έργον τι τοΟ τύπου
τούτου ευρίσκεται. Έκ του τόπου δέ της ευρέσεως
τοΟ έν τω δε τφ πίνακι απεικονιζόμενου αγάλματος
φαίνεται πιθανώτερον δτι τούτο ήτο νεκρικόν τι μνη-
μείον.
Αποβλέποντές τίνες εις τον κοινόν τύπον, τον
όποιον δεικνύουσι πάντα ταύτα τα αγάλματα γυ-
μνής νεανικής μορφής ένόμισαν, δτι ύπόκειται τοις
εργοις τούτοις κοινόν ύπόδειγμα, και τούτο έκ ξύ-
λου πεποιημένον, και δτι δημιουργοί τοΟ άρχικοϋ
τούτου τύπου και ύποοείγματος ήσαν οί άνδριαντο-
ποιοΐ Δίποίνος και Σκύλλις, οίτινες έκ Κρήτης ει-
σήγαγαν αύτο εϊς τήν Πελοπόννησον και τήν άλλην
Ελλάδα (ΓυΓίΛναπ^ΙβΓ. ΑτοΙιειίΒοΙιβ 1ϋη§1ϊη§88ΐ3.-
ίοβ. ΑΓοΙι.Ζβίΐυη^; Ί882).Το0το δέ φαίνονται παρα-
οεχόμενοι και πάντες σχεδόν οί περί τήν άρχαιολο-
γίαν ασχολούμενοι.Αληθές εΐνε, δτι ή γνώμη αΟ'τη
φαίνεται τα μάλιστα πιθανή καί εύαρμοστουσα προς
#σα ήμεΐς περί τών άρχαίουν τούτων τεχνιτών γι-
νώσκομεν, δύναται δμως νά άμφισβητήση τις ευλό-
γως τήν ορθότητα της γνώμης ταύτης, δταν τις
άποβλέψη είς τό πλήθος τών έργων του τύπου
τούτου, άτινα καθ'άπασαν σχεδόν τήν άρχαίαν Ελ-
λάδα διαδεδομένα, εινε δμως τα πολλά τούλάχι-
στον τούτων χρόνων οόχί πολύ νεωτέρων της κοινώς
παραδεδεγμένης ηλικίας τών έκ Κρήτης τεχνιτών.
Βέβαιον είνε, δτι τινά τών αγαλμάτων τούτων καί
μάλιστα τών άρχαιοτάτων, ώς τά εξ ΌρχομενοΟ
δεικνύουσιν άπειρίαν έ'τι της λιθογλυφικής εργασίας
καί πρωτουργόν δλως τέχνην, ένεκα τούτου θά ήδυ-
νάμεθα ίσως μετά βεβαιότητος νά άναφέρωμεν τήν
αρχήν του τύπου τούτου είς ύπόδειγμα τι έκ ξύλου
πεποιημένον ύπό Διποίνου καί Σκύλλιδος έάν έν
περιωρισμένω τινί χ,ώρω εύρίσκοντο τοιαΰτα εργα,
σχεδόν όντα σύγχρονα της έν Ελλάδι διαμονής τών
έκ Κρήτης άνδριαντοποιών. Τό έξ Αττικής δμως
άγαλμα, εν καί τούτο τών αρχαιοτάτων του τύπου,
άναγόμενον πάντως είς αυτήν τήν πρώτην πεντη-
κονταετηρίδα τοΟ έκτου αιώνος δεικνύει ήδη τρό-
πον έργασίας τυπικώς ώρισμένον' τοΰτο δέ είνε απο-
τέλεσμα τέχνης από πολλών χρόνων άσκουμένης,
ή δποία δύναται νά έ'χη τήν αρχήν αύτής καί είς
χρόνους άρχαιότέρους ή καθ'οΰς διέτριψαν έν Έλ-
λάδι Ό Δίποινος καί δ Σκύλλις. Γινώσκομεν δ'άλ-
λως καί έξ αρχαίας μαρτυρίας, δτι οί Αθηναίοι οί
έπί Σόλωνος ήδη, τιμώντες τήν μνήμην τών νε-
κρών, έκόσμουν τους τάφους αυτών έγείροντες όχι
μόνον στήλας αλλά καί μνημεία, άτινα πάντως τον
αύτόν τύπον είχ_ον καί τά είς ημάς σωζόμενα αγάλ-
ματα γυμνής νεανικής μορφής.
Δεν έχει τι τό ■κα.ρά^ο'ζ,ον ούδέάπίθανον ή γνώμη,
δτι Ό τύπος τών αγαλμάτων τούτων δρμάται έκ
Κρήτης, αμφισβητήσιμος δμως εινε ή γνώμη, δτι
οί δημιουργοί τοΟ τύπου οί είσαγαγόντες αύτον ε'ις
τήν "Ελλάδα ήσαν οί δύο περίφημοι της άρχ_αϊκής
τέχνης άνδριαντοποιοί Κρητες Δίποινος καί Σκύλ-
λις. Τότε δέ μόνον δυνάμεθα μετά μείζονος πιθα-
νότητας νά άναφέρωμεν τήν αρχήν του τύπου είς
αυτούς, δταν άποδειχθή ορθή ή παρατήρησις ή γε-
νομένη ύπό τοΟ ΚοΙ)βΓΐ έν τψ τελευταίω αύτου βι-
βλία», τω μετά πολλής εύφυιας άμα δέ καί σοφίας