Hē En Athēnais Archaiologikē Hetaireia [Hrsg.]: Ephēmeris archaiologikē (1887)

43

ΧΑΛΚΗ ΚΕΦΑΛΗ ΑΡΧΑΪΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

44

νοοΟμεν δρθότερον δταν άποβλέψωμεν εις τά αρ-
χαιότατα εν Αττική πλαστικά έργα, τά εξ Ακρο-
πόλεως γνωστά πώρινα άνάγλυφα και τά άλλα εν
τω Μουσείω της Ακροπόλεως άποκείμενα λείψανα
έργων της αύτής ύλης1. Νομίζω δέ δτι και τού-
του του έ'ργου δ τεχνικός χαρακτήρ έχει την αρχήν
αύτοΟ εκ της ασκήσεως και άπεργασίας των πώρι-
νων τούτων έργων, ήτις ώς φαίνεται έκ των σωζό-
μενων μνημείων λίαν διαδεδομένη και συνήθης ήτο
εις τους αρχαιότερους χρόνους της εν Αττική πλα-
στικής τέχνης. Ή εϊς ύπερβολήν δέ στρογγύλη

και απαλή άπεργασία μερών τίνων τοΟ σώματος,
μάλιστα δέ δ σχηματισμός των μαστών και ή προς
τά πλάγια μέρη περιγραφή αυτών , ή έλλειψις λε-
πτότητος των γραμμών και ή άπότομος ένιαχοΟ
τοΟ κορμού σύνθεσις των μερών δεικνύουσι κατα-
φανώς δτι δ τυπικός χαρακτήρ τοΟ έ'ργου τούτου-
έμορφώθη εν τή άπεργασία λίθου μάλλον μέν απα-
λού ήττον δέ λεπτού του μαρμάρου' τοιοΟτος δέ
λίθος εϊνε δ πώρος.

Έν Αθήναις.

Θεμιστοκλής Σοφούλης

ΧΑΛΚΗ ΚΕΦΑΛΗ ΑΡΧΑΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

(Πίν. 3)

Πλείστου λόγου άξιον εύρημα έκ τών τελευ-
ταίων άνασκαφών της Ακροπόλεως εϊνε και ή περι-
σωθεΐσα αύτη κεφαλή χαλκού άνδριάντος , ήν έν
τω 3^ πίνακι άπεικονίζομεν νομίζοντες δτι παρέχο-
μεν τοις άρχαιολογοΟσιν ούχι εύκαταφρόνητον
άντικείμενον σπουδής2.

Ή κεφαλή αύτη ε'ικονίζουσα πωγωνοφόρον τινά
άνδρα εϊνε φυσικού σχεδόν μεγέθους , τό κρανίον
όμως αύτής εϊνε μείζον ή κατά λόγον τοΟ προσώ-
που. Το δολιχοκέφαλον δέ σχήμα τό δποϊον μόνη
ή κεφαλή αυτη έξ όλων τών έν Άκροπόλει εύρε-
θέντων άρχαΐκών έργων δεικνύει δέν εινε ίδιον
τοΟ τύπου αύτής , άλλ' έξαρταται μάλλον έκ λό-
γων εξωτερικών. Έφερε δηλ. αύτη κάλυυ,μά τι,
περικεφαλαίαν πιθανώς, προς τό κάλυμμα δέ τοΟτο
έλαβε και τό κρανίον σχήμα άνάλογον, ένεκα τού-
του δέ και μείζον. "Οτι δέ ύπήρχε της κεφαλής
ταύτης κάλυμμα ιδία εϊργασμένον φαίνεται όχι μό-
νον έκ του σχήματος τοΟ κρανίου, άλλα και έκ της
εργασίας τής κόμης. Ταύτης δηλ. μόνον τά κατώ-
τατα μέρη, δσα δέν ήδύνατο νά καλύψη ή περικε-
φαλαία , εϊνε έξειργασμένα, τών τριχών έγκεχα-
ραγμένων δια λεπτού οργάνου μετά περιέργου έπι-

1 Όρα και την Ιμήν πραγματείαν « Περι του αρχαιοτέρου άττικοΰ'
εργαστηρίου ».

2 "Ορα καϊ 'Ρωμαίοου «Τα Μουσεία τών'ΑΟηνών» πίν. 15.

μελείας ίτζι τής έπιφανείας τοΟ χαλκοϋ , εινε δέ
και παχύτερά πως. Ή κόμη δέ αυτή δέν έχει τήν
περίεργον έκείνην κατασκευήν δπως συνήθως αί
τών αρχαϊκών χαλκών μάλιστα κεφαλών αί μετά
πλοκάμων και βοστρύχων ήσκημέναι δεικνύουσιν,
άλλ' εϊνε άπλή και βραχεία και τοιούτον εχει τό
σχήμα οίον και έκ τών γραφών τών αττικών μελα-
νόμορφων άγγείων γνωρίζομεν και εκ τίνων άττι-
κών έπίσης άναγλύφων. Τά κατώτατα δέ τών τρι-
χών άκρα, άτινα δίκην στεφάνου τήν κεφαλήν
περιθέουσι, δέν εϊνε πάντα ίσα ούδ' ευθέως άποκε-
κομμένα, άλλ' έχουσι φυλλοειδές πως και όδοντω-
τον τό σχήμα. Και τοΟτο δέ όφείλομεν έ'τι νά
παρατηρήσωμεν, δτι έπϊ τής κορυφής τής κεφα-
λής ταύτης υπάρχει στρογγύλη τις οπή, δι' ής
καταφαίνεται έ'τι δ έντός αύτής πηλός, δς πιθανώς
έχρησίμευεν ώς πυρήν εις τους τεχνίτας κατά τήν
χώνευσιν του χαλκοί).

Τά όμματα ήσαν ιδία έντεθειμένα έκ λευκής τί-
νος, ύελώδους πιθανώς, ύλης, ταύτης δέ έλάχι-
στον μέρος σώζεται έ'τι έν τω έσωτερικώ κανθώ
του ετέρου οφθαλμού.

Ό δέ πώγων έχει τό σφηνοειδές σχήμα τό σύνη-
θες εϊς τά άρχαϊκά μνημεία τό έπικρατήσαν από
του τέλους του έκτου ή τών άρχων του πέμπτου-
αιώνος. Αποτελεί δέ συμπαγή όγκον έπι τής έπι-