DOI Artikel:
Philios, Demetrius: Anaskaphai archaiōn taphōn en Eleusini
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14590#0097
173
ΑΝΑΣΚΑΦΛΙ ΑΡΧΑΙΩΝ ΤΑΦΩΝ ΕΝ ΕΑΕΤΣΙΝΙ
174
ού'τε τις προς τι ώρισμ,ένον του ορίζοντος ση μείον
τοποθέτησις αυτών παρατηρείται, αλλά φαίνονται
αποτελούντες σύμπλεγμα όλως άνώμαλον διασταυ-
ρούμενοι προς αλλήλους ενίοτε και εις τό αυτό
σ/εοον έπιπεοον. έπειτα ό οτι, τίνες μεν ουΟεν
άλλο είσίν ή απλοί βόθρου έπικεκαλυμμένοι άνω
δι' ακατέργαστων πλακών εγχωρίου λίθου, άλλοι
δε εγουσι τάς τεσσάρας πλευράς των κτιστάς
(ΰψος,ήτοι βάθος, 0,30-0,50 Γ. Μ.) ή εκ λίθων
άκατεργάστων (ξηρολιθιά), ή εξ ώ£4αη* τεΛίνθων1,
ή και ές" αμφοτέρων ενίοτε και φέρουσι τό αυτό
πάντες κάΛνμμα (πλάκας ακατέργαστους), όπερ
6'μως εις ίνα των ΰπ'έμου έςετασθέντων δεν υπήρ-
χε. Τά εν αύτοΓς ευρήματα είσιν ώς τό πολύ ούχί
λόγου άξια, ολίγα τινά αγγεία δηλ. τά πλείστα
συντετριμμένα2 του γεωμετρικού λεγομένου ρυθ-
μοΰ, ων δύο ίκανώς μεγάλα (ύψ. 0,30-0,40),
άλλα συντετριμμένα ώσαύτως, ευρέθησαν εις δύο
παραλλήλους, άλλ' εις άπόστασιν άπ άλλήλων
1,50 Γ. Μ. τάφους, δρθια και τούτου ένεκα βα-
θύτερον ή ό νεκρός τεθειμένα, τό μεν κατά τους
ποοας του νεκροΟ του ένος των τάφων, τό δέ έτε-
ρον κατά τήν κεφαλήν του νεκρού του έτερου,
πλήρη τέφρας, ανθράκων και κεκαυμένων οστών
και έςα/θέντα εκείθεν μετά πάσης προσοχής κατε-
τέΟησαν εις τό Μουσείον το εν Έλευσϊνι, αν και ή
διατήρησις αυτών εις τήν νυν κατάστασίν των επί
μακρόν γρόνον είναι σχεδόν αδύνατος. Έν δέ τοις
πλείστοις των τάφων άνευρίσκονται τά περισσότερα
(τού)νάχιστον πάντα τά παχύτερα) των οστών3
ουδέν έτερον παρουσιάζοντα τό καινόν, ή ότι ενός
μάλιστα των νεκρών έφάνησάν μοι παχύτατα (του
κρανίου τά οστά ειχον πά/ος 0,01 περίπου) ίσως
έκ της υγρασίας έςωδηκότα. Καύσεως ίχνη (τέ-
φραν ίκανήν και άνθρακας ολίγους) παρετήρησα εις
ένα μόνον τάφον κυρίως" αλλά τά οστά έν γένει,
1 Μίαν τούτο>ν κατώρθωσα νάποσπάσω, άλλ' ο/1 δυστυχώς άκε-
ραίαν πλάτος έ'-/ει 0,39 και πά'/ος 0,09 Γ. Μ." τό μήκος της -ρέ-
πε: να ήτο 0,43-0,44.
2 ΓΥπό τήν κεφαλήν τοΰ νεκρού ενός των τάφων ευρέθη και τειιά-
~/\οί σιδήρου ούδέν παρέχον εν τή νύ'ν αυτού καταστάσει σ/ήμα. Έν
άλλω τινί τάφω (παιδός ώς εικάζω) προβάτου άστράγα.Ιος.. Κα!.
όσΓοΰν· δε δχ_ι άνθρώπινον, ώς μοί έφάνη, ευρέθη [χεταξϋ των οστών
τάφου τινο'ς.
·5 Προσεπάθησα πάση δυνάμει άλλα δέν τό κατιύρ0ο3σα νά εξαγάγω.·
και διασώσω κρανίον τι άκέραιον ουχ ήττον και επί τών διασωθέντ-ων
τεμαχίων δύνανται, νομίζω, να γινωσι κρανιοσκοπικαί τίνες παρατη-
ρήσεις παρά τών αρμοδίων.
πλήν τών έν ταίς μνημονευθείσαις ανωτέρω όστεο-
δόχοις κάλπαις, δεν μοί έφάνησάν κεκαυμένα' αδύ-
νατον δέ υπήρξε νά καθαρίσω από τών χωμάτων
και νά αντιληφθώ σαφώς τοΰ σκε)ετου ολοκλήρου
έν τή άρχική αύτοΰ θέσει1. Και ό'μως παρετήρησα
(και τοΰτο είναι ίσως τό άξιολογώτερον τών έν
αύτοίς παρατηρηθέντων) εις δύο τών σκελετών (τοΰ
ετέρου μάλιστα και έσημείωσα ώς οίόν τε άκριβέ-
στερον έν τω ήμερολογίω μου) τήν θεαιν τών
οστών τών κνημών στανροειόωο, ή μάλλον ^ί,ασζ^
τεθειμένων, της αριστεράς κνήμης ούσης υπό τήν
δεςιάν, αυτών δέ τούτων τών νεκρών καί τίνος τρί-
του άκόμη καί τό κρανίον μοί έφάνη ο/1 δλως
νπτίαν έχον θέσιν , άλλά κλίσιν τινά προς τάρι-
στερά. Κατ' αρχάς έςενίσθην, τό ομολογώ, αλλ*
ύστερον ένεθυμήθην δ'τι ουδόλως παράδοςον ουδέ
πρωτοφανές νά έ'κειντο οί νεκροί κεκλιμένοι προς
τάριστερά καί συνεσταλμένα ολίγον τι τά σκέλη
έχοντες, θέσις, ήτις αληθώς μόνη δύναται νά έςη-
γήσ/] τό ^ιαστον σχήμα τών οστών τών κνημών
τών ημετέρων νεκρών2.Αγνοώ όμως αν τό πράγμα
παρετηρήθη καί έν άλλοις όμοίοις τάφοις της Ατ-
τικής καί της άλλης Ελλάδος. Πριν δέ τον περι
τών τάφων τούτων καταστρέψω λόγον ανάγκη νά
παρατηρήσω ότι καί μεγάλα άγγεία, (δυστυχώς
ο/1 σώα καί ακέραια), οία τά έν Λιπύλω ευρέθη-
σαν καί έδώ'! τά περισσότερα εις στρώμα γης ύψη-
λότερον (0,50 περίπου) τών είρημένων τάφων καί
εις ούδεμίαν, ώς νομίζω, πρός αυτούς σχέσιν, άπο-
τελοΟντα αυτά καθ'έαυτά τάφους ιδιαιτέρους. Καί
ταύτα δέ τεθειμένα ουχί όρθια, άλλά .τ^α^ια-
^ Τό πράγμα ήτο όύσκολον και ώς εκ της θέσειος τών τάφων πρός
αλλήλους και τών έν αύτοις νεκρών καί διο'τι ή σκαφή ήρξατο γενο-
μένη έκεΐ όχι προς τούτον τον σκοπόν.
2 Παράβ.' Άρ/.Έφηα. 1885, σελ. 41-42. ΡογγοΙ ΗΐδΙ. άβ ΓΑγΪ
II, σελ. 372 καί εςης'
3 Τών τοΰ' απλούστερου εί'δους. Μόνον επί του λαιμοΰ τοΰ' μεγί-
στου αυτών είναι έζωγραφημένα δύο πτηνά* καί τούτου όμως καί τών
άλλων ή λοιπή όιακόσμησις είναι άπλουστάτη" τινά μάλιστα είναι
οΛως κοινά και πρόστυχα ανευ γανο_>ματος και ανευ ουοεμιας οιακο-
σαήσειος. Άξιον ό'μως ίσιος ιδιαιτέρας μνήμης ενταύθα είναι οτι δύο
αύτών ραγισμένα καί πριν ή τεθώσιν ε'ις τοϋς τάφους φέρουσι κατά
μήκος τών άρ-/αίων ραγισμάζων των όπάς κανονικάς καί κατά κανο-
νικάς αποστάσεις, δι' ών Γσως προσεδένοντο δια σκοινιού πρός στε-
ρέωσιν. Αύτό τούτο έπραξα καί εγώ επί του ετέρου αύτών, συνειΟί-
ζουσι δέ νά πράττωσι, ώς ακούω, οί ημέτεροι χωρικοί καί νυν Ιτι εν
όμοίαις περιστάσεσι καί τό πράγμα ήν, ώς φαίνεται, καί έν τη αρ-
χαιότητι ουχί σπάνιον, διότι αγγεία όμοιας φέροντα όπάς κέκτηται,
καί άλλα ή ημετέρα Εταιρία.
ΑΝΑΣΚΑΦΛΙ ΑΡΧΑΙΩΝ ΤΑΦΩΝ ΕΝ ΕΑΕΤΣΙΝΙ
174
ού'τε τις προς τι ώρισμ,ένον του ορίζοντος ση μείον
τοποθέτησις αυτών παρατηρείται, αλλά φαίνονται
αποτελούντες σύμπλεγμα όλως άνώμαλον διασταυ-
ρούμενοι προς αλλήλους ενίοτε και εις τό αυτό
σ/εοον έπιπεοον. έπειτα ό οτι, τίνες μεν ουΟεν
άλλο είσίν ή απλοί βόθρου έπικεκαλυμμένοι άνω
δι' ακατέργαστων πλακών εγχωρίου λίθου, άλλοι
δε εγουσι τάς τεσσάρας πλευράς των κτιστάς
(ΰψος,ήτοι βάθος, 0,30-0,50 Γ. Μ.) ή εκ λίθων
άκατεργάστων (ξηρολιθιά), ή εξ ώ£4αη* τεΛίνθων1,
ή και ές" αμφοτέρων ενίοτε και φέρουσι τό αυτό
πάντες κάΛνμμα (πλάκας ακατέργαστους), όπερ
6'μως εις ίνα των ΰπ'έμου έςετασθέντων δεν υπήρ-
χε. Τά εν αύτοΓς ευρήματα είσιν ώς τό πολύ ούχί
λόγου άξια, ολίγα τινά αγγεία δηλ. τά πλείστα
συντετριμμένα2 του γεωμετρικού λεγομένου ρυθ-
μοΰ, ων δύο ίκανώς μεγάλα (ύψ. 0,30-0,40),
άλλα συντετριμμένα ώσαύτως, ευρέθησαν εις δύο
παραλλήλους, άλλ' εις άπόστασιν άπ άλλήλων
1,50 Γ. Μ. τάφους, δρθια και τούτου ένεκα βα-
θύτερον ή ό νεκρός τεθειμένα, τό μεν κατά τους
ποοας του νεκροΟ του ένος των τάφων, τό δέ έτε-
ρον κατά τήν κεφαλήν του νεκρού του έτερου,
πλήρη τέφρας, ανθράκων και κεκαυμένων οστών
και έςα/θέντα εκείθεν μετά πάσης προσοχής κατε-
τέΟησαν εις τό Μουσείον το εν Έλευσϊνι, αν και ή
διατήρησις αυτών εις τήν νυν κατάστασίν των επί
μακρόν γρόνον είναι σχεδόν αδύνατος. Έν δέ τοις
πλείστοις των τάφων άνευρίσκονται τά περισσότερα
(τού)νάχιστον πάντα τά παχύτερα) των οστών3
ουδέν έτερον παρουσιάζοντα τό καινόν, ή ότι ενός
μάλιστα των νεκρών έφάνησάν μοι παχύτατα (του
κρανίου τά οστά ειχον πά/ος 0,01 περίπου) ίσως
έκ της υγρασίας έςωδηκότα. Καύσεως ίχνη (τέ-
φραν ίκανήν και άνθρακας ολίγους) παρετήρησα εις
ένα μόνον τάφον κυρίως" αλλά τά οστά έν γένει,
1 Μίαν τούτο>ν κατώρθωσα νάποσπάσω, άλλ' ο/1 δυστυχώς άκε-
ραίαν πλάτος έ'-/ει 0,39 και πά'/ος 0,09 Γ. Μ." τό μήκος της -ρέ-
πε: να ήτο 0,43-0,44.
2 ΓΥπό τήν κεφαλήν τοΰ νεκρού ενός των τάφων ευρέθη και τειιά-
~/\οί σιδήρου ούδέν παρέχον εν τή νύ'ν αυτού καταστάσει σ/ήμα. Έν
άλλω τινί τάφω (παιδός ώς εικάζω) προβάτου άστράγα.Ιος.. Κα!.
όσΓοΰν· δε δχ_ι άνθρώπινον, ώς μοί έφάνη, ευρέθη [χεταξϋ των οστών
τάφου τινο'ς.
·5 Προσεπάθησα πάση δυνάμει άλλα δέν τό κατιύρ0ο3σα νά εξαγάγω.·
και διασώσω κρανίον τι άκέραιον ουχ ήττον και επί τών διασωθέντ-ων
τεμαχίων δύνανται, νομίζω, να γινωσι κρανιοσκοπικαί τίνες παρατη-
ρήσεις παρά τών αρμοδίων.
πλήν τών έν ταίς μνημονευθείσαις ανωτέρω όστεο-
δόχοις κάλπαις, δεν μοί έφάνησάν κεκαυμένα' αδύ-
νατον δέ υπήρξε νά καθαρίσω από τών χωμάτων
και νά αντιληφθώ σαφώς τοΰ σκε)ετου ολοκλήρου
έν τή άρχική αύτοΰ θέσει1. Και ό'μως παρετήρησα
(και τοΰτο είναι ίσως τό άξιολογώτερον τών έν
αύτοίς παρατηρηθέντων) εις δύο τών σκελετών (τοΰ
ετέρου μάλιστα και έσημείωσα ώς οίόν τε άκριβέ-
στερον έν τω ήμερολογίω μου) τήν θεαιν τών
οστών τών κνημών στανροειόωο, ή μάλλον ^ί,ασζ^
τεθειμένων, της αριστεράς κνήμης ούσης υπό τήν
δεςιάν, αυτών δέ τούτων τών νεκρών καί τίνος τρί-
του άκόμη καί τό κρανίον μοί έφάνη ο/1 δλως
νπτίαν έχον θέσιν , άλλά κλίσιν τινά προς τάρι-
στερά. Κατ' αρχάς έςενίσθην, τό ομολογώ, αλλ*
ύστερον ένεθυμήθην δ'τι ουδόλως παράδοςον ουδέ
πρωτοφανές νά έ'κειντο οί νεκροί κεκλιμένοι προς
τάριστερά καί συνεσταλμένα ολίγον τι τά σκέλη
έχοντες, θέσις, ήτις αληθώς μόνη δύναται νά έςη-
γήσ/] τό ^ιαστον σχήμα τών οστών τών κνημών
τών ημετέρων νεκρών2.Αγνοώ όμως αν τό πράγμα
παρετηρήθη καί έν άλλοις όμοίοις τάφοις της Ατ-
τικής καί της άλλης Ελλάδος. Πριν δέ τον περι
τών τάφων τούτων καταστρέψω λόγον ανάγκη νά
παρατηρήσω ότι καί μεγάλα άγγεία, (δυστυχώς
ο/1 σώα καί ακέραια), οία τά έν Λιπύλω ευρέθη-
σαν καί έδώ'! τά περισσότερα εις στρώμα γης ύψη-
λότερον (0,50 περίπου) τών είρημένων τάφων καί
εις ούδεμίαν, ώς νομίζω, πρός αυτούς σχέσιν, άπο-
τελοΟντα αυτά καθ'έαυτά τάφους ιδιαιτέρους. Καί
ταύτα δέ τεθειμένα ουχί όρθια, άλλά .τ^α^ια-
^ Τό πράγμα ήτο όύσκολον και ώς εκ της θέσειος τών τάφων πρός
αλλήλους και τών έν αύτοις νεκρών καί διο'τι ή σκαφή ήρξατο γενο-
μένη έκεΐ όχι προς τούτον τον σκοπόν.
2 Παράβ.' Άρ/.Έφηα. 1885, σελ. 41-42. ΡογγοΙ ΗΐδΙ. άβ ΓΑγΪ
II, σελ. 372 καί εςης'
3 Τών τοΰ' απλούστερου εί'δους. Μόνον επί του λαιμοΰ τοΰ' μεγί-
στου αυτών είναι έζωγραφημένα δύο πτηνά* καί τούτου όμως καί τών
άλλων ή λοιπή όιακόσμησις είναι άπλουστάτη" τινά μάλιστα είναι
οΛως κοινά και πρόστυχα ανευ γανο_>ματος και ανευ ουοεμιας οιακο-
σαήσειος. Άξιον ό'μως ίσιος ιδιαιτέρας μνήμης ενταύθα είναι οτι δύο
αύτών ραγισμένα καί πριν ή τεθώσιν ε'ις τοϋς τάφους φέρουσι κατά
μήκος τών άρ-/αίων ραγισμάζων των όπάς κανονικάς καί κατά κανο-
νικάς αποστάσεις, δι' ών Γσως προσεδένοντο δια σκοινιού πρός στε-
ρέωσιν. Αύτό τούτο έπραξα καί εγώ επί του ετέρου αύτών, συνειΟί-
ζουσι δέ νά πράττωσι, ώς ακούω, οί ημέτεροι χωρικοί καί νυν Ιτι εν
όμοίαις περιστάσεσι καί τό πράγμα ήν, ώς φαίνεται, καί έν τη αρ-
χαιότητι ουχί σπάνιον, διότι αγγεία όμοιας φέροντα όπάς κέκτηται,
καί άλλα ή ημετέρα Εταιρία.