DOI Artikel:
Sophulēs, Themistoklēs P.: Archaiologikai meletai
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14598#0087
ΑΡΧΑΙΟΑΟΓΙΚΑΙ ΜΕΑΕΤΑΙ
(Πίν. 11, 12, 13, 14 χκί 15)
Α^ Η ΝΙΚΗ ΤΟΪ ΑΡΧΕΡΜΟΪ
Περί την τεχνίχήν ερμηνείαν του έχ Δήλου άρ-
χαίχου αγάλματος Νίχης έσπούδασαν οί άρχαίολο-
γουντες μετά πολλου πάντοτε ζήλου, μάλιστα δέ
χατά τά τελευταίο: έτη.Άφ' οτου ή σχαπάνη εφε-
ρεν εις φως τά εν Άχροπόλεί πλαστίχά χείμήλία
των προπερσίχών χρόνων, το μνημεΐον τούτο έχρη-
σίμευσε πολλαχώς ώς ορος συγχρίσεως προς αυτά,
ή μάλλον είπεΐν ώς δ γνώμων, προς ον ή νεωτέρα
των αρχαιολόγων γενεά έρρύθμίσε τάς δοξασίας
αυτής περί τής χαθόλου πορείας, ήν έν Άττίχή
δίήνυσεν ή τέχνη χατά τούς χρόνους τούς άρχαί-
χούς. Πάντες δέ σχεδόν οί ύπωσδήποτε μελετή-
σαντες τά έν Άχροπόλεί άρχαίχά αγάλματα έμνη-
μόνευσαν χκί του έχ Δήλου μνημείου, θεωρουσί δέ
αυτό εργον τέχνης δλως αντιθέτου προς την έν Άτ-
τίχή, εργον άσίατίχής-νησίωτίχής, μάλλον οέ ώρί-
σμένο^ς χίαχής τέχνης. Ή δοξασία δμως κύτη δέν
είναι πόρισμα οπερ άναγχαίως πηγάζει έξ αυτών
των πραγμάτων, έχ τής τεχνίχής δηλ. άναλύσεως
του μνημείου αύτου χαΟ έαυτό, άλλ απόρροια
μάλλον τής έσχάτως σχηματίσθείσης πεποίθήσεως,
-οτί οίχεΐον βάθρον του αγάλματος τούτου είναι ή
γνωστή έχ Δήλου ένεπίγραφος βάσίς ή δηλοΰσα το
Ονομα του Χίου χαλλίτέχνου Άρχέρμου. Είναι α-
ληθές οτί έν άρχαίοτέροίς χρόνοίς δ σεβαστός μοί
δίδάσχαλος ΒΓυηη χατά τον ίδιον αύτώ τρόπον έ-
ρεύνης τον μόνον άλλως προσήχοντα εις την μελέ-
την των μνημείων τής τέχνης έξήτασε τεχνίχώς
το έχ Δήλου άγαλμα αύτο χαθ' έαυτό ανεπηρέα-
στος ύπό των αρχαίων περί Άρχέρμου παραδόσεων
ή ύπο άλλης τίνος προχαταλήψεως, χατέληξε δέ
έχ τής τεχνίχής άναλύσεως του μνημείου εις το
συμπέρασμα οτί τούτο είναι εργον πελοποννησία-
χής τέχνης.
Εχομεν άρα δύο γνώμας δρμωμένας έξ αντιθέ-
του άρχής χαί άντίχείμένας προς άλλήλας, αί'τί-
νες όμως εχουσί τούτο μονον το χοίνον σημεΐον,
οτί άποφαίνονταί το περί ού δ λόγος μνημεΐον ερ-
γον τέχνης ξένης προς την έν Άττίχή. Καί το
μέν πόρισμα τής έρεύνης του ΒΓίΐηπ δέν δύνα-
ταί εύχολως νά χυρωθή χαί ύπο των ύστερον γε-
νομένων άναχαλύψεων* αλλά χαί άλλως, φρονώ,
λεπτομερής σύγχρίσίς του έχ Δήλου αγάλματος
του Άρχέρμου προς τά χαί τότε γνωστά έχ Πε-
λοποννήσου άρχαίχά μνημεία πείθει ημάς οτί ο-
λίγα μόνον ύπάρχουσί χοίνά (τημεΐα τούτων χαί
έχείνου. Οί γνωματεύοντες δέ ύπέρ τής χιαχής
αύτου χαταγωγής είναι ευτυχέστεροι χατά τούτο,
οτί ή δοξασία αυτών δέν δύναταί χατά τον αυτόν
ώρίσμένον τρόπον νά βασανίσθή χαί έλεγχθή διά
την έλλείψίν άρχα'ί'χών έχ Χίου μνημείων δυναμέ-
νων νά χρησίμεύσωσίν ώς μέτρον συγχρίσεως. Σώ-
ζονται όμως ευτυχώς άλλα έργα, ά'
ίνα ανxγοντα^
εις τον αΰτον χαί ή χίαχή τέχνη χύχλον. Καί τοί-
αΰτα είναι το έν Αού^ρω άρχα'ίχον έχ Σάμου άγαλ-
μα το τής Ήρας χαλούμενον (ΒυΗ. άθ ϋΟΓΓ. ΕθΗ.
4,ΧΠ!),τά δύο έν Άχροπόλεί εύρεθέντα όμοια αύ-
τώ (Μουσεία Αθηνών πίν. ΐΧ χαί Αρχ. Έφημ.
1888 πίν. 8), εις τά είρημένα δέ συγχαταλέγω διά
την τεχνίχήν συγγένειαν χαί τά γνωστά έχ Μιλή-
του αγάλματα. Πάντα τά προμνημονευθέντα είναι
τά μόνα μέχρι τοΰδε έχ τών σωζομένων έργα, έξ
ών δυνάμεθα νά λά^ωμεν αληθή τίνα είχόνα του
χαραχτήρος τής μίχρασίατίχής - νησίωτίχής τέ-
χνης. ΙΙάς τις δέ προθύμως θά δμολογήση οτί ταυ-
τα τά έργα δείχνύουσί τρόπον έργασίας δλως ξένον
τού τεχνίχου χαραχτήρος τής έχ Δήλου Νίχης χαί
οτί ουδέ το έλάχιστόν χοίνον σημεΐον εχουσί τούτο
χαί έχεΐνα. Διά τής μελέτης ταύτης σχοποΰμεν νά
ύποδείξωμεν δσα μνημεία νομίζομεν ημείς οτί στε-
νώτερον συνδέονται μετά τής χαλουμένης Νίχης
ί Άρχέρμου χαί νά χαθορίσωμεν τά ορία, έντός
Όυ
των οποίων
δέ
ον να συμπερ
νον εργον
. Τούτο 6υ.ως δύ
χαί το είρημε-
μως ουναταί νά χατορθωθή μό-
νον
διά λεπτου,ε
ρου
ίνος έξετάσεως τών τεχνίχών
(Πίν. 11, 12, 13, 14 χκί 15)
Α^ Η ΝΙΚΗ ΤΟΪ ΑΡΧΕΡΜΟΪ
Περί την τεχνίχήν ερμηνείαν του έχ Δήλου άρ-
χαίχου αγάλματος Νίχης έσπούδασαν οί άρχαίολο-
γουντες μετά πολλου πάντοτε ζήλου, μάλιστα δέ
χατά τά τελευταίο: έτη.Άφ' οτου ή σχαπάνη εφε-
ρεν εις φως τά εν Άχροπόλεί πλαστίχά χείμήλία
των προπερσίχών χρόνων, το μνημεΐον τούτο έχρη-
σίμευσε πολλαχώς ώς ορος συγχρίσεως προς αυτά,
ή μάλλον είπεΐν ώς δ γνώμων, προς ον ή νεωτέρα
των αρχαιολόγων γενεά έρρύθμίσε τάς δοξασίας
αυτής περί τής χαθόλου πορείας, ήν έν Άττίχή
δίήνυσεν ή τέχνη χατά τούς χρόνους τούς άρχαί-
χούς. Πάντες δέ σχεδόν οί ύπωσδήποτε μελετή-
σαντες τά έν Άχροπόλεί άρχαίχά αγάλματα έμνη-
μόνευσαν χκί του έχ Δήλου μνημείου, θεωρουσί δέ
αυτό εργον τέχνης δλως αντιθέτου προς την έν Άτ-
τίχή, εργον άσίατίχής-νησίωτίχής, μάλλον οέ ώρί-
σμένο^ς χίαχής τέχνης. Ή δοξασία δμως κύτη δέν
είναι πόρισμα οπερ άναγχαίως πηγάζει έξ αυτών
των πραγμάτων, έχ τής τεχνίχής δηλ. άναλύσεως
του μνημείου αύτου χαΟ έαυτό, άλλ απόρροια
μάλλον τής έσχάτως σχηματίσθείσης πεποίθήσεως,
-οτί οίχεΐον βάθρον του αγάλματος τούτου είναι ή
γνωστή έχ Δήλου ένεπίγραφος βάσίς ή δηλοΰσα το
Ονομα του Χίου χαλλίτέχνου Άρχέρμου. Είναι α-
ληθές οτί έν άρχαίοτέροίς χρόνοίς δ σεβαστός μοί
δίδάσχαλος ΒΓυηη χατά τον ίδιον αύτώ τρόπον έ-
ρεύνης τον μόνον άλλως προσήχοντα εις την μελέ-
την των μνημείων τής τέχνης έξήτασε τεχνίχώς
το έχ Δήλου άγαλμα αύτο χαθ' έαυτό ανεπηρέα-
στος ύπό των αρχαίων περί Άρχέρμου παραδόσεων
ή ύπο άλλης τίνος προχαταλήψεως, χατέληξε δέ
έχ τής τεχνίχής άναλύσεως του μνημείου εις το
συμπέρασμα οτί τούτο είναι εργον πελοποννησία-
χής τέχνης.
Εχομεν άρα δύο γνώμας δρμωμένας έξ αντιθέ-
του άρχής χαί άντίχείμένας προς άλλήλας, αί'τί-
νες όμως εχουσί τούτο μονον το χοίνον σημεΐον,
οτί άποφαίνονταί το περί ού δ λόγος μνημεΐον ερ-
γον τέχνης ξένης προς την έν Άττίχή. Καί το
μέν πόρισμα τής έρεύνης του ΒΓίΐηπ δέν δύνα-
ταί εύχολως νά χυρωθή χαί ύπο των ύστερον γε-
νομένων άναχαλύψεων* αλλά χαί άλλως, φρονώ,
λεπτομερής σύγχρίσίς του έχ Δήλου αγάλματος
του Άρχέρμου προς τά χαί τότε γνωστά έχ Πε-
λοποννήσου άρχαίχά μνημεία πείθει ημάς οτί ο-
λίγα μόνον ύπάρχουσί χοίνά (τημεΐα τούτων χαί
έχείνου. Οί γνωματεύοντες δέ ύπέρ τής χιαχής
αύτου χαταγωγής είναι ευτυχέστεροι χατά τούτο,
οτί ή δοξασία αυτών δέν δύναταί χατά τον αυτόν
ώρίσμένον τρόπον νά βασανίσθή χαί έλεγχθή διά
την έλλείψίν άρχα'ί'χών έχ Χίου μνημείων δυναμέ-
νων νά χρησίμεύσωσίν ώς μέτρον συγχρίσεως. Σώ-
ζονται όμως ευτυχώς άλλα έργα, ά'
ίνα ανxγοντα^
εις τον αΰτον χαί ή χίαχή τέχνη χύχλον. Καί τοί-
αΰτα είναι το έν Αού^ρω άρχα'ίχον έχ Σάμου άγαλ-
μα το τής Ήρας χαλούμενον (ΒυΗ. άθ ϋΟΓΓ. ΕθΗ.
4,ΧΠ!),τά δύο έν Άχροπόλεί εύρεθέντα όμοια αύ-
τώ (Μουσεία Αθηνών πίν. ΐΧ χαί Αρχ. Έφημ.
1888 πίν. 8), εις τά είρημένα δέ συγχαταλέγω διά
την τεχνίχήν συγγένειαν χαί τά γνωστά έχ Μιλή-
του αγάλματα. Πάντα τά προμνημονευθέντα είναι
τά μόνα μέχρι τοΰδε έχ τών σωζομένων έργα, έξ
ών δυνάμεθα νά λά^ωμεν αληθή τίνα είχόνα του
χαραχτήρος τής μίχρασίατίχής - νησίωτίχής τέ-
χνης. ΙΙάς τις δέ προθύμως θά δμολογήση οτί ταυ-
τα τά έργα δείχνύουσί τρόπον έργασίας δλως ξένον
τού τεχνίχου χαραχτήρος τής έχ Δήλου Νίχης χαί
οτί ουδέ το έλάχιστόν χοίνον σημεΐον εχουσί τούτο
χαί έχεΐνα. Διά τής μελέτης ταύτης σχοποΰμεν νά
ύποδείξωμεν δσα μνημεία νομίζομεν ημείς οτί στε-
νώτερον συνδέονται μετά τής χαλουμένης Νίχης
ί Άρχέρμου χαί νά χαθορίσωμεν τά ορία, έντός
Όυ
των οποίων
δέ
ον να συμπερ
νον εργον
. Τούτο 6υ.ως δύ
χαί το είρημε-
μως ουναταί νά χατορθωθή μό-
νον
διά λεπτου,ε
ρου
ίνος έξετάσεως τών τεχνίχών