DOI Artikel:
Hartwig, Paul: Epinētron ex Eretrias
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14646#0081
141
ΕΠΙΝΗΤΡΟΝ ΕΞ ΕΡΕΤΡΙΑΣ
142
■φαλή, ήν δ ΡϋΓΐνναη§1βΡ (Μβί8ί6ΐ,,\ν6ΐΊίβ πίν. Ι-ΙΠ)
έρμηνεύει ώς τήν Λ,ημνίαν 'Άθηναν τοΰ Φειδίου.
Εάν παραβάλη τις τάς δύο κεφάλας θά εΰρη αμέ-
σως εν ταϊς κυρίαις γραμμαϊς τοΟ ωοειδούς προσώ-
που, έν τω σχηματισμώ και τη διακοσμήσει της
κόμης και ιδίως έν τω σχήματι του άνω χείλους
καταφανή τοις πασι συγγένειαν. Χαρακτηριστικών
δ' ιδιάζον άμφοτέραις ταϊς κεφαλαϊς εινε το ίδιο—
τρόπως προς τά έ'σω έστραμμένον καΐ σχεδόν πως
κατηφές βλέμμα.
Έν συνόλω δε έπισκοπουντες τόν τε γραπτόν
και τόν πλαστικον κόσμον τοΟ ημετέρου έπινήτρου
■εύρίσκομεν δ'τι έφ' ό'λων των πλευρών ιστορείται δ
Ερως και ή έπίδειξις της ισχύος αύτοΰ. Ό έρω-
τικός άγων του ήρωος Πηλέως, οί θεοι του έρωτος
"και της Νεότητος,ή νύμφη μετά των συμπαικτριών
■αυτής προετοιμάζουσαι τόν γάμον και τέλος αύτη
ή Αφροδίτη ή θεά τοΰ Ερωτος. Και άγγειογράφοι
των προτέρων χρόνων έξιστοροΰσι παρομοίως τό
άσμα τοΰ Ερωτος, ώς έν παραδείγματι δ Πειθΐνος
έν τη φιάλη τοΟ Μουσείου του Βερολίνου (Μβίδί,βΐ"-
δοΐιαίβη πίν. 24, 25, σ.238), άλλά πόσον διαφόρως
εκφράζεται ή έννοια του Έρωτος έν έκείνη και έν
τί) ημετέρα εϊκόνι, όποιον τετορνευμένον, ίωνικόν,
πνεΰμα ζη έν ταϊς νυμφικαϊς σκηναϊς του έπινήτρου !
θεωρώ πάντοτε ώς ιδιάζον προτέρημα των αγ-
γειογραφιών, ότι αύται είσάγουσι κατά διάφορον
ό'λως τρόπον ή τά έ'ργα της πλαστικής εις τήν
-πνευματικήν ζωήν μιας περιόδου, διά τοΰτο δέ και
-καθίστανται άνεκτίμητα μνημεία της ιστορίας τοΰ
αρχαίου βίου.
Άναγνωρίζοντες έν τή τάσει ταύτη προς λεπτο-
τέραν άντίληψιν τήν ύπερτέρησιν τών αγγειογρά-
φων, οίος δ ημέτερος, άπά τών παλαιοτέρων του
πρώτου ήμίσεος της 5ι? έκατονταετηρίδος, όφείλο-
:μεν νά μή άποσιωπώμεν και τάς έλλείψεις αύτών.
Έν ταϊς μορφαϊς δεν άναφαίνεται πλέον τό παρα-
τηρητικόν όμμα , ούδ' ή άσφαλής χειρ τών πα-
λαιοτέρων αγγειογράφων, τουναντίον, ιδίως έν τη
-πλευρά έν ή απεικονίζεται δ έρωτικός άγων τοΰ
Πηλέως εχουσιν αί μορφα! μικροπρεπές τι και
•πλαγγονοειόές. Τό όλον δ' αποβλέπει μάλλον εις
τό κοσμηματικόν και τήν εύάρεστον έντύπωσιν.
Έκ της έκλογής τών κοσμουσών τά έπίνητρα
παραστάσεων (γαμική πομπή, έρωτική δμιλία,
γυναικείος βίος) συνεπέρανεν δ Ββηηάοΐ'Γ Ογ. υηά
βίοϊΐ. Λ^ακβηΙιϊΙάβΓ σ. 70 κέ., ότι ή χρήσις τών
ημετέρων σκευών ήτο έρωτική, δ δέ ΚοΙ^βΓΐ απέ-
δειξε τήν χρήσιν τοΰ έπινήτρου έν τω γυναικείω
δωματίω' νΰν ζητητέον, αν τά πήλινα σκεύη, ά-
τινα διετηρήθησαν μέχρις ημών, εινε πραγματι-
κώς αύτά τά έν χρήσει άντικείμενα, ή εινε μόνον
κεραμευτικαί άπομιμήσεις τοιούτων αντικειμένων,
αίτινες έν τή πραγματικότητι ήσαν έξ άλλης ύλης,
δ'πως έχομεν έν παλαιοΐς τάφοις πήλινα καλύμ-
ματα κατόπτρων, πηλίνας στλεγγίδας και τά πα-
ρόμοια.
Ώρισμένως πιστεύω τό δεύτερον, διότι άφ' ενός
μεν τά έπίνητρον ένεκα της έπισφαλοΰς θέσεως αύ-
τοΰ έπι τοΰ γόνατος της γυναικός, ήτο λίαν έκτε-
θειμένον εις πτώσιν και θραΰσιν, ώστε θά ήδύνατο
έκ στερεωτέρας τινός ύλης π. χ. έκ ξύλου μάλλον
ή έκ τοΰ εύθραύστου πηλοΰ νά κατασκευάζηται,
και άφ1 ετέρου αί φολίδες τών πήλινων έπινήτρων
εινε λίαν έπίπεδοι και πράς διακόσμησιν μόνον πε-
ποιημέναι ή πράς τήν όντως χρήσιν της τρίψεως
τοΰ βάμβακος.Έν μια περιπτώσει πρέπει νά άπορ-
ριφθή ασφαλώς ή χρήσις τών πήλινων έπινήτρων,
έν ένι άντιτύπω τήςέμής συλλογής παλαιών οστρά-
κων. Ένταΰθα αί φολίδες δεν εινε ουδόλως πλα-
στικώς δεδηλωμέναι, άλλά μόνον διά λευκοΰ χρώ-
ματος γεγραμμέναι έπι τοΰ μελανώς γεγανωμένου
έδάφους.
Διά ταΰτα νομίζω δ'τι έν τοις ήμετέροις πηλί-
νοις έπινήτροις έχομεν εν ςαϊ ρτο ηαο. Κυρίώς
ήσαν ταΰτα έν χρήσει ώς δώρα διά τήν νύμφην,
και ώς τοιαύτα άνετέθησαν εις τόσον μέγαν αριθ-
μόν έπι της Ακροπόλεως τών Αθηνών ή συνώ-
δευσαν γυναίκας, ίσως προώρως άποθανούσας νέας
συζύγους εις τόν τάφον, δπως και τά ήμέτερον έκ
τών άνασκαφών τής Ερέτριας προερχόμενον.
Έν 'Ρώμτ], Μάρτιο; 1897.
Ρ. ΗΑΐνπνια
ΕΠΙΝΗΤΡΟΝ ΕΞ ΕΡΕΤΡΙΑΣ
142
■φαλή, ήν δ ΡϋΓΐνναη§1βΡ (Μβί8ί6ΐ,,\ν6ΐΊίβ πίν. Ι-ΙΠ)
έρμηνεύει ώς τήν Λ,ημνίαν 'Άθηναν τοΰ Φειδίου.
Εάν παραβάλη τις τάς δύο κεφάλας θά εΰρη αμέ-
σως εν ταϊς κυρίαις γραμμαϊς τοΟ ωοειδούς προσώ-
που, έν τω σχηματισμώ και τη διακοσμήσει της
κόμης και ιδίως έν τω σχήματι του άνω χείλους
καταφανή τοις πασι συγγένειαν. Χαρακτηριστικών
δ' ιδιάζον άμφοτέραις ταϊς κεφαλαϊς εινε το ίδιο—
τρόπως προς τά έ'σω έστραμμένον καΐ σχεδόν πως
κατηφές βλέμμα.
Έν συνόλω δε έπισκοπουντες τόν τε γραπτόν
και τόν πλαστικον κόσμον τοΟ ημετέρου έπινήτρου
■εύρίσκομεν δ'τι έφ' ό'λων των πλευρών ιστορείται δ
Ερως και ή έπίδειξις της ισχύος αύτοΰ. Ό έρω-
τικός άγων του ήρωος Πηλέως, οί θεοι του έρωτος
"και της Νεότητος,ή νύμφη μετά των συμπαικτριών
■αυτής προετοιμάζουσαι τόν γάμον και τέλος αύτη
ή Αφροδίτη ή θεά τοΰ Ερωτος. Και άγγειογράφοι
των προτέρων χρόνων έξιστοροΰσι παρομοίως τό
άσμα τοΰ Ερωτος, ώς έν παραδείγματι δ Πειθΐνος
έν τη φιάλη τοΟ Μουσείου του Βερολίνου (Μβίδί,βΐ"-
δοΐιαίβη πίν. 24, 25, σ.238), άλλά πόσον διαφόρως
εκφράζεται ή έννοια του Έρωτος έν έκείνη και έν
τί) ημετέρα εϊκόνι, όποιον τετορνευμένον, ίωνικόν,
πνεΰμα ζη έν ταϊς νυμφικαϊς σκηναϊς του έπινήτρου !
θεωρώ πάντοτε ώς ιδιάζον προτέρημα των αγ-
γειογραφιών, ότι αύται είσάγουσι κατά διάφορον
ό'λως τρόπον ή τά έ'ργα της πλαστικής εις τήν
-πνευματικήν ζωήν μιας περιόδου, διά τοΰτο δέ και
-καθίστανται άνεκτίμητα μνημεία της ιστορίας τοΰ
αρχαίου βίου.
Άναγνωρίζοντες έν τή τάσει ταύτη προς λεπτο-
τέραν άντίληψιν τήν ύπερτέρησιν τών αγγειογρά-
φων, οίος δ ημέτερος, άπά τών παλαιοτέρων του
πρώτου ήμίσεος της 5ι? έκατονταετηρίδος, όφείλο-
:μεν νά μή άποσιωπώμεν και τάς έλλείψεις αύτών.
Έν ταϊς μορφαϊς δεν άναφαίνεται πλέον τό παρα-
τηρητικόν όμμα , ούδ' ή άσφαλής χειρ τών πα-
λαιοτέρων αγγειογράφων, τουναντίον, ιδίως έν τη
-πλευρά έν ή απεικονίζεται δ έρωτικός άγων τοΰ
Πηλέως εχουσιν αί μορφα! μικροπρεπές τι και
•πλαγγονοειόές. Τό όλον δ' αποβλέπει μάλλον εις
τό κοσμηματικόν και τήν εύάρεστον έντύπωσιν.
Έκ της έκλογής τών κοσμουσών τά έπίνητρα
παραστάσεων (γαμική πομπή, έρωτική δμιλία,
γυναικείος βίος) συνεπέρανεν δ Ββηηάοΐ'Γ Ογ. υηά
βίοϊΐ. Λ^ακβηΙιϊΙάβΓ σ. 70 κέ., ότι ή χρήσις τών
ημετέρων σκευών ήτο έρωτική, δ δέ ΚοΙ^βΓΐ απέ-
δειξε τήν χρήσιν τοΰ έπινήτρου έν τω γυναικείω
δωματίω' νΰν ζητητέον, αν τά πήλινα σκεύη, ά-
τινα διετηρήθησαν μέχρις ημών, εινε πραγματι-
κώς αύτά τά έν χρήσει άντικείμενα, ή εινε μόνον
κεραμευτικαί άπομιμήσεις τοιούτων αντικειμένων,
αίτινες έν τή πραγματικότητι ήσαν έξ άλλης ύλης,
δ'πως έχομεν έν παλαιοΐς τάφοις πήλινα καλύμ-
ματα κατόπτρων, πηλίνας στλεγγίδας και τά πα-
ρόμοια.
Ώρισμένως πιστεύω τό δεύτερον, διότι άφ' ενός
μεν τά έπίνητρον ένεκα της έπισφαλοΰς θέσεως αύ-
τοΰ έπι τοΰ γόνατος της γυναικός, ήτο λίαν έκτε-
θειμένον εις πτώσιν και θραΰσιν, ώστε θά ήδύνατο
έκ στερεωτέρας τινός ύλης π. χ. έκ ξύλου μάλλον
ή έκ τοΰ εύθραύστου πηλοΰ νά κατασκευάζηται,
και άφ1 ετέρου αί φολίδες τών πήλινων έπινήτρων
εινε λίαν έπίπεδοι και πράς διακόσμησιν μόνον πε-
ποιημέναι ή πράς τήν όντως χρήσιν της τρίψεως
τοΰ βάμβακος.Έν μια περιπτώσει πρέπει νά άπορ-
ριφθή ασφαλώς ή χρήσις τών πήλινων έπινήτρων,
έν ένι άντιτύπω τήςέμής συλλογής παλαιών οστρά-
κων. Ένταΰθα αί φολίδες δεν εινε ουδόλως πλα-
στικώς δεδηλωμέναι, άλλά μόνον διά λευκοΰ χρώ-
ματος γεγραμμέναι έπι τοΰ μελανώς γεγανωμένου
έδάφους.
Διά ταΰτα νομίζω δ'τι έν τοις ήμετέροις πηλί-
νοις έπινήτροις έχομεν εν ςαϊ ρτο ηαο. Κυρίώς
ήσαν ταΰτα έν χρήσει ώς δώρα διά τήν νύμφην,
και ώς τοιαύτα άνετέθησαν εις τόσον μέγαν αριθ-
μόν έπι της Ακροπόλεως τών Αθηνών ή συνώ-
δευσαν γυναίκας, ίσως προώρως άποθανούσας νέας
συζύγους εις τόν τάφον, δπως και τά ήμέτερον έκ
τών άνασκαφών τής Ερέτριας προερχόμενον.
Έν 'Ρώμτ], Μάρτιο; 1897.
Ρ. ΗΑΐνπνια