DOI Artikel:
Fritze, Hans von: Symbolē eis to typikon tēs en Eleusini latreias
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14646#0096
171
ΣΥΜΒΟΛΗ ΕΙΣ ΤΟ ΤΥΠΙΚΟΝ ΤΗΣ ΕΝ ΕΛΕΥΣΙΝΙ ΛΑΤΡΕΙΑΣ
172
τάξεως και έκ της κινήσεως των προσώπων φαίνε-
ται μοι οτι δηλουται όρχησις μετά συνοδίας αύλου.
Φαίνεται λοιπόν δτι έχομεν οποίαν παράστασιν προς
την έκ Κλουσίου τοιχογραφίαν.
Επειδή δέ τα σεμνά όργια προϋποθέτουσι κα-
τάστασιν θεοληψίας προκαλουμένην δι1 όρχ_ήσεως,
αύλήσεως και θυμιαμάτων, ως λ. χ. έν τω κορν-
6αντιασμώχ , ευχερές εινε να ύποτεθώσι και έν-
ταΰθα τοιαΰταί τίνες τελεταί. Επειτα ό Ευριπίδης
λέγει εν τω Ίππολύτω (στ. 141, εκδ. ννϋιιπιο-
ννίΐζ) : ή ονγ ένθεος, ώ κούρα, / είτ έκ Πάνος,
εϊθ' 'Εκάτας / η σεμνών Κορνβάντων φοι / τας
ύ\ ματρός όρείας. Η μνεία της Εκάτης παρά τούς
Κορύβαντας ώς τιμώμενης έν οργιαστική θεολη-
ψία άγει ήδη ή μας περαιτέρω, έπειδή ή λατρεία
αύτής έν Έλευσΐνι εινε αποδεδειγμένη εκ τε μνη-
μείων και έξ έπιγραφών (Πρβλ. ΡΓβΙΙβΓ- ΚοββΠ,
ΟΓίβοΙι. ΜγΐΙι. σελ. 324, 3. 399, 4. 761, 1). Εις
ταύτα προστίθεται και το σπουδαϊον γεγονός δτι
έν τη έπικεφαλίδι του δρωικρΟ ύμνου (XI) δια-
τάσσεται θυσία έκ θυμιαμάτων τη Δήμητρι και
δτι α£ίτη αναφέρεται ρητώς ώς 'ΕΛενσινία. Τέ-
λος υπάρχει παρά Πολυδεύκει IV, 1 4 ένδιαφέρουσα
εΐδησις ή έξης : τό γαρ κερνοφόρον όρχημα οϊδ'
δτι Λίκνα ή έσχαρίδας φέροντες" κέρνα δέ ταϋτα
έκαΛεϊτο. Η σημείωσις αυτή λοιπόν πληροφορεί
ήμα.ς περί τίνος κερδοφόρου όρχήματος, οδ ή
ΰπαρξις έπιβεβαιουται και έκ του Αθηναίου (XIV
σελ. 629 Ε), όστις καταλέγει αυτό εις τάς μα-
νιώδεις όρχήσεις. Κατά τον Πολυδεύκην ή όρχη-
σις αΰτη τελείται ύπά ανθρώπων φερόντων Λίκνα
ή έσχαρίδας. Τήν ταυτότητα λίκνου και κέρνου
μαρτυρεί προς τούτοις και ό Σχ ολιαστής τοΟ Πλά
τωνος (σελ. 123) λέγων: «κέρνος δέ τό ΛΊ-
κνον, ήγουν τό πτνον εστίν.» Τό τε Λίκνον και
τό πτνον δηλοΰσι λικμητήριον τών σιτηρών. Τούτο
και μόνον φαίνεται μοι ήδη δτι αποδεικνύει ό'τι ού-
δαμώς παρίσταται έπ'ι τοΟ ημετέρου πίνακος κέρ-
νος, ίσως δέ έχουσι δίκαιον ό Κ. Ο. ΜαΙΙβΓ (ΗαηάΙ).
σελ. 414 I 300) και δ ίοβεοΐί (Α^Ι&ορΗ. σελ. 26Λ)
έξηγοΟντες τον κέρνον ώς πλατεϊαν λοπάδα. Έκτε-
( ΚοΙιΐΙο, Ρί^οΐΐβ σελ. 336- 7 σημ. 1, 2. Πρβλ. αυτόθι σελ. 309
σημ. 4, σελ. 310 σημ. 1. "Οτι τά θυμιάματα ήσαν χαί άλλως έν χρή-
σει, ινα προκαλώσιν ενθονσιασμόν, αποδεικνύει χωρίον του Λουκιανού
( Ζεΰς τραγ. 30), ένθα τό τοιούτον αναφέρεται περί τών έν Δελφοϊς
μαντείων.
νή περιγραφήν τοΟ κέρνου παρέχει ό Άθήναιος
σελ. 476 Ε) έξηγών αυτόν ώς άγγεΐον κε-
ραμονν έχον έν αύτώ ποΛΛούς κοτνΛίσκονς κε-
κοΛΛημένονς Οτι και ένταΰθα τά έν τώ ήμε-
τέρω πίνακι αγγεία δεν συμφωνοΟσιν, εινε φανερόν.
Άλλα και τά λοιπά, δσα εινε παραδεδομένα περί
του κέρνου, άπαγορεύουσι νά άποβλέψωμεν εις αυ-
τόν. Ό Νίκανδρος (Άλεξιφ. στ. 217) λέγει: *Η άτε
κερνοφόρος ζακόρος βωμίστρια 'Ρείης, Ό δέ Σχο-
λιαστής αύτοΟ εξηγεί τήν ζακόρον βωμίστριαν
ταύτην δια τοΟ : κερνοφόρος, ή τούς μυστικούς
κρατήρας φέρουσα ιέρεια. Έκ τούτων έξάγεται
αναμφιβόλως δτι μόνον ή ιέρεια έφερε κέρνον, οχ_ι
δέ δμάς νεανίδων είτε νεωκόρων είτε μυστίδων. Ό
δέ πληθυντικός μυστικούς κρατήρας αρμόζει προς
τούτοις έξαιρέτως εις τά ύπό τοΟ Αθηναίου μαρ-
τυρούμενα, καθ' ά δ κέρνος συνίστατο έκ πολλών
κοτυΛίσκων. Προσέτι αν έπιτρέπεται νά πιστεύ-
σωμεν εις τήν μαρτυρίαν Κλήμεντος του Άλεξαν-
δρέως σελ. 14 και τοΟ ήδη μνημονευθέντος Σχο-
λιαστου τοΟ Πλάτωνος, οί'τινες άναφέρουσιν δτι δ-
κέρνος κατελέγετο έν τοις άγιωτάτοις συμβόλοις
τών Ελευσίνιων μυστηρίων, μοι φαίνεται δτι και
ώς έκ τούτου μόνου αποκλείεται ώς αδύνατος ή
έξήγησις της έν τω πίνακι παραστάσεως ώς χοροί/
μετά κέρνων, διότι ακριβώς περί τών έσωτερικών
τούτων τελετών δεν ήτο δυνατόν νά γείνη τι γνω-
στόν έ'ξω τοΟ κύκλου τών μεμυημένων, έπομένως
ούδέ νά άπεικονισθη.
Άλλ' δμως δ Πολυδεύκης έν τω χ_ωρίω, έξ οδ
άφωρμήθημεν, μνημονεύει πλήν του Λίκνον και
έσχαρίδας,αύται δέ ουδαμώς δύνανται νά καταλε-
χθώσιν εις τά κέρνα, έπειδή γνωρίζομεν δτι ήσαν
ή μαγειρικά σκεύη ή (δπερ συχνάκις μαρτυρεΐται,
ένταΰθα δέ και μόνον δύναται νά έννοηθη) άνθρα-
κοδόχα άγγεϊα προς θυμίασιν. Άλλ' άραγε τυχαϊον
εινε δτι διά της μαρτυρίας ταύτης φερόμεθα πά-
λιν προς τήν άρχ_ικήν ύπόθεσιν ημών, ή έπιτρέπε-
ται νά έκλάβωμεν ταΟτα ώς μαρτυρίαν αρχαίου
1 Πράγματι 6πάρχουσιν αγγεία αντιστοιχούντα προς τούς λόγους
του Αθηναίου, ών τινα κατέχει τό Βρεταννικόν Μουσεΐον. Ταύτα
συνίστανται έκ μικρών λεκανιδίων ή κυλίκων, τουτέστιν αληθών αγ-
γείων προστεθειμένων περι τά χείλη λοπάδος ·ή περί στεφάνην τινά,
εφαπτόμενων δέ άλλήλοις ώς έπί τό πλείστον (κεκοΛΛημένα). Ταϋτα.
άρμόζουσιν Ιξαιρέτως εις τό έ'θος της προσφοράς απαρχών τών καρ-
πών τη Δήμητρι και δικαίως δύνανται νά έχωσι τά δνομα χέρνος.
(XI
ΣΥΜΒΟΛΗ ΕΙΣ ΤΟ ΤΥΠΙΚΟΝ ΤΗΣ ΕΝ ΕΛΕΥΣΙΝΙ ΛΑΤΡΕΙΑΣ
172
τάξεως και έκ της κινήσεως των προσώπων φαίνε-
ται μοι οτι δηλουται όρχησις μετά συνοδίας αύλου.
Φαίνεται λοιπόν δτι έχομεν οποίαν παράστασιν προς
την έκ Κλουσίου τοιχογραφίαν.
Επειδή δέ τα σεμνά όργια προϋποθέτουσι κα-
τάστασιν θεοληψίας προκαλουμένην δι1 όρχ_ήσεως,
αύλήσεως και θυμιαμάτων, ως λ. χ. έν τω κορν-
6αντιασμώχ , ευχερές εινε να ύποτεθώσι και έν-
ταΰθα τοιαΰταί τίνες τελεταί. Επειτα ό Ευριπίδης
λέγει εν τω Ίππολύτω (στ. 141, εκδ. ννϋιιπιο-
ννίΐζ) : ή ονγ ένθεος, ώ κούρα, / είτ έκ Πάνος,
εϊθ' 'Εκάτας / η σεμνών Κορνβάντων φοι / τας
ύ\ ματρός όρείας. Η μνεία της Εκάτης παρά τούς
Κορύβαντας ώς τιμώμενης έν οργιαστική θεολη-
ψία άγει ήδη ή μας περαιτέρω, έπειδή ή λατρεία
αύτής έν Έλευσΐνι εινε αποδεδειγμένη εκ τε μνη-
μείων και έξ έπιγραφών (Πρβλ. ΡΓβΙΙβΓ- ΚοββΠ,
ΟΓίβοΙι. ΜγΐΙι. σελ. 324, 3. 399, 4. 761, 1). Εις
ταύτα προστίθεται και το σπουδαϊον γεγονός δτι
έν τη έπικεφαλίδι του δρωικρΟ ύμνου (XI) δια-
τάσσεται θυσία έκ θυμιαμάτων τη Δήμητρι και
δτι α£ίτη αναφέρεται ρητώς ώς 'ΕΛενσινία. Τέ-
λος υπάρχει παρά Πολυδεύκει IV, 1 4 ένδιαφέρουσα
εΐδησις ή έξης : τό γαρ κερνοφόρον όρχημα οϊδ'
δτι Λίκνα ή έσχαρίδας φέροντες" κέρνα δέ ταϋτα
έκαΛεϊτο. Η σημείωσις αυτή λοιπόν πληροφορεί
ήμα.ς περί τίνος κερδοφόρου όρχήματος, οδ ή
ΰπαρξις έπιβεβαιουται και έκ του Αθηναίου (XIV
σελ. 629 Ε), όστις καταλέγει αυτό εις τάς μα-
νιώδεις όρχήσεις. Κατά τον Πολυδεύκην ή όρχη-
σις αΰτη τελείται ύπά ανθρώπων φερόντων Λίκνα
ή έσχαρίδας. Τήν ταυτότητα λίκνου και κέρνου
μαρτυρεί προς τούτοις και ό Σχ ολιαστής τοΟ Πλά
τωνος (σελ. 123) λέγων: «κέρνος δέ τό ΛΊ-
κνον, ήγουν τό πτνον εστίν.» Τό τε Λίκνον και
τό πτνον δηλοΰσι λικμητήριον τών σιτηρών. Τούτο
και μόνον φαίνεται μοι ήδη δτι αποδεικνύει ό'τι ού-
δαμώς παρίσταται έπ'ι τοΟ ημετέρου πίνακος κέρ-
νος, ίσως δέ έχουσι δίκαιον ό Κ. Ο. ΜαΙΙβΓ (ΗαηάΙ).
σελ. 414 I 300) και δ ίοβεοΐί (Α^Ι&ορΗ. σελ. 26Λ)
έξηγοΟντες τον κέρνον ώς πλατεϊαν λοπάδα. Έκτε-
( ΚοΙιΐΙο, Ρί^οΐΐβ σελ. 336- 7 σημ. 1, 2. Πρβλ. αυτόθι σελ. 309
σημ. 4, σελ. 310 σημ. 1. "Οτι τά θυμιάματα ήσαν χαί άλλως έν χρή-
σει, ινα προκαλώσιν ενθονσιασμόν, αποδεικνύει χωρίον του Λουκιανού
( Ζεΰς τραγ. 30), ένθα τό τοιούτον αναφέρεται περί τών έν Δελφοϊς
μαντείων.
νή περιγραφήν τοΟ κέρνου παρέχει ό Άθήναιος
σελ. 476 Ε) έξηγών αυτόν ώς άγγεΐον κε-
ραμονν έχον έν αύτώ ποΛΛούς κοτνΛίσκονς κε-
κοΛΛημένονς Οτι και ένταΰθα τά έν τώ ήμε-
τέρω πίνακι αγγεία δεν συμφωνοΟσιν, εινε φανερόν.
Άλλα και τά λοιπά, δσα εινε παραδεδομένα περί
του κέρνου, άπαγορεύουσι νά άποβλέψωμεν εις αυ-
τόν. Ό Νίκανδρος (Άλεξιφ. στ. 217) λέγει: *Η άτε
κερνοφόρος ζακόρος βωμίστρια 'Ρείης, Ό δέ Σχο-
λιαστής αύτοΟ εξηγεί τήν ζακόρον βωμίστριαν
ταύτην δια τοΟ : κερνοφόρος, ή τούς μυστικούς
κρατήρας φέρουσα ιέρεια. Έκ τούτων έξάγεται
αναμφιβόλως δτι μόνον ή ιέρεια έφερε κέρνον, οχ_ι
δέ δμάς νεανίδων είτε νεωκόρων είτε μυστίδων. Ό
δέ πληθυντικός μυστικούς κρατήρας αρμόζει προς
τούτοις έξαιρέτως εις τά ύπό τοΟ Αθηναίου μαρ-
τυρούμενα, καθ' ά δ κέρνος συνίστατο έκ πολλών
κοτυΛίσκων. Προσέτι αν έπιτρέπεται νά πιστεύ-
σωμεν εις τήν μαρτυρίαν Κλήμεντος του Άλεξαν-
δρέως σελ. 14 και τοΟ ήδη μνημονευθέντος Σχο-
λιαστου τοΟ Πλάτωνος, οί'τινες άναφέρουσιν δτι δ-
κέρνος κατελέγετο έν τοις άγιωτάτοις συμβόλοις
τών Ελευσίνιων μυστηρίων, μοι φαίνεται δτι και
ώς έκ τούτου μόνου αποκλείεται ώς αδύνατος ή
έξήγησις της έν τω πίνακι παραστάσεως ώς χοροί/
μετά κέρνων, διότι ακριβώς περί τών έσωτερικών
τούτων τελετών δεν ήτο δυνατόν νά γείνη τι γνω-
στόν έ'ξω τοΟ κύκλου τών μεμυημένων, έπομένως
ούδέ νά άπεικονισθη.
Άλλ' δμως δ Πολυδεύκης έν τω χ_ωρίω, έξ οδ
άφωρμήθημεν, μνημονεύει πλήν του Λίκνον και
έσχαρίδας,αύται δέ ουδαμώς δύνανται νά καταλε-
χθώσιν εις τά κέρνα, έπειδή γνωρίζομεν δτι ήσαν
ή μαγειρικά σκεύη ή (δπερ συχνάκις μαρτυρεΐται,
ένταΰθα δέ και μόνον δύναται νά έννοηθη) άνθρα-
κοδόχα άγγεϊα προς θυμίασιν. Άλλ' άραγε τυχαϊον
εινε δτι διά της μαρτυρίας ταύτης φερόμεθα πά-
λιν προς τήν άρχ_ικήν ύπόθεσιν ημών, ή έπιτρέπε-
ται νά έκλάβωμεν ταΟτα ώς μαρτυρίαν αρχαίου
1 Πράγματι 6πάρχουσιν αγγεία αντιστοιχούντα προς τούς λόγους
του Αθηναίου, ών τινα κατέχει τό Βρεταννικόν Μουσεΐον. Ταύτα
συνίστανται έκ μικρών λεκανιδίων ή κυλίκων, τουτέστιν αληθών αγ-
γείων προστεθειμένων περι τά χείλη λοπάδος ·ή περί στεφάνην τινά,
εφαπτόμενων δέ άλλήλοις ώς έπί τό πλείστον (κεκοΛΛημένα). Ταϋτα.
άρμόζουσιν Ιξαιρέτως εις τό έ'θος της προσφοράς απαρχών τών καρ-
πών τη Δήμητρι και δικαίως δύνανται νά έχωσι τά δνομα χέρνος.
(XI