DOI Artikel:
Tsuntas, Chrēstos: Kykladika, [1]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14647#0084
139
ΚΥΚΛΑΔΙΚΑ
140
έγώ ήδυνήθην νά έξακριβώσω, σπανιώτερον. Έν
Πάρω έννέα νεκροταφεία έγένοντό μοι γνωστά" έκ
τούτων τά εξ κείνται εις τά μεσημβρινοανατολικά
της νήσου έν θέσεσι Γλυφά, Γαλανά Κρημνά, Πα-
ναγία, Πύργος, Δριός καί έν άλλη τινί μεταξύ
Πύργου καί Παναγίας, ήτις ένεκα των τάφων κα-
λείται Μνημόρια. Έν τω πρώτω άνεκαλύφθησαν
δέκα τάφοι, έν τφ δευτέρω είκοσι καί οκτώ, έν τω
τρίτω είκοσι και τρεις (μοί ειπον όμως δτι τάφοι
τινές εϊχον άνοιχθή και πρότερον έν τφ αύτφ νε-
κροταφεία)) καί έν τω τετάρτω πεντήκοντα καί
οκτώ. Τά νεκροταφεία πέμπτον καί έκτον φαίνεται
δτι ήσαν έπίσης έκτενή δπως το τοΟ' Πύργου,ήσαν
δμως σεσυλημένα καί κατεστραμμένα ή καί έξ αρ-
χής τόσον πενιχρά, ώστε δεν έ'κρινα καλόν ν' ανα-
σκάψω αυτά τελείως" παρατηρώ μόνον περί του έν
Δριώ δτι συνέκειτο έκ δύο συστάδων τάφων χωρι-
ζομένων άπ' αλλήλων διά βραχώδους έκτάσεως έν
ή δεν ήτο εύκολον νά σκάψωσι τάφους.
Τά άλλα τρία έκ των έννέα νεκροταφείων της
Πάρου ευρίσκονται εις τά δυτικά της νήσου" τό εν
κείται έν Άβύσσω, τό άλλο έν θέσει Καμάρι καί
το τρίτον παρά τάΈπισκοπιανά.Έν Άβύσσω 1 άνέ-
σκαψα δέκα τάφους, τό νεκροταφεϊον δμως ήτο άλ-
λοτε προφανώς μεγαλείτερον, αλλά τά κύματα τής
θαλάσσης, παρ' ήν κείται, υποσκάπτοντα τά γεώ-
δες έδαφος παρέσυραν τό πλείστον ί'σως αύτοΟ. Έν
Καμαρίω δ' άνεΟρον έγώ τέσσαρας τάφους μόνον,
άλλ' έν τη αύτη θέσει έθαψαν κατόπιν οί Χρι-
στιανοί, οί'τινες κατέστρεψαν άρ^αιοτέρους τάφους,
δπως έκ τών ανασκαφών απεδείχθη. Ωσαύτως
κατεστράφη έν δλω ή έν μέρει τό παρά τά Έπι-
σκοπιανά νεκροταφεϊον, κατά τό πλείστον μεν έκ τής
φυτεύσεως άμπέλων, τό δέ καί ύπά όδοΟ διερχομέ-
νης δι' αύτοΟ.
Πήν τούτων άνεκαλύφθησαν τάφοι τινές εις τά
άνατολικά τής νήσου έν θέσει, ήτις καλείται Με-
σάδα, έντός άμπελώνος, ούχί μακράν δέ του άμ-
πελώνος τούτου μοί εΐπον δτι εύρέθη ποτέ άλλος
τάφος περιέχων δύο μαρμάρινα ειδώλια" έγώ ό'μως
σκάψας ούδέν εύρον2. Εις τάφος άνεκαλύφθη καί
1 Περί τούτου του νεκροταφείου φαίνεται οτι ηκουσεν εν Πάρω ό
Εθ88, Κβίδβη αυΓ άβη Ιηδβΐη άβδ §γ. ΜββΓβδ, I σ. 51.
2 Καί τήν Μεσάδα μνημονεύει ό Κθ55 ε. ά. ώς θέσιν, ένθα ευρέ-
θησαν κυκλαδικοί τάφοι.
πλησίον του χωρίου Αεΰκαι, άλλος δέ παρά τό
χωρίον Κώστος. Δέν δύναμαι δμως νά βεβαιώσω,
έάν άνήκον ούτοι ε'ις νεκροταφεία ή ήσαν μεμονω-
μένοι.
Έν Άντιπάρω τέσσαρα είναι τά εις έμέ γνωστά
γενόμενα μείζονα νεκροταφεία, κείνται δέ εις τό νό-
τιον ήμισυ τής νήσου έν θέσεσιν, αίτινες ονομάζον-
ται 'Απάντημα, Σωρός, Πεταλίδι καί Κρασάδες"
πάντα ταύτα δμως άνεσκάφησαν λαθραίως, τά μέν
ύπό τοΟ ΤΗ. Ββηί καί τών φίλων αύτοΟ άδελφών
δΛναη, τά δέ 6πό τίνος Γάλλου. Έγώ μόνον έν τφ
τών Κρασάδων έσκαψα, διότι τοΟτο κείμενον πλη-
σίον μεταλλείου καί τών κατοικιών τών έργατών
δέν ήδυνήθησαν νά έξαντλήσωσιν οί άρχαιοκάπη-
λοι, ένψ τά λοιπά τρία εύρίσκονται εις μέρη ή έν-
τελώς άκατοίκητα σήμερον ή λίαν άραιώς κατω-
κημένα. Άπετελεΐτο δέ τό νεκροταφεϊον τών Κρα-
σάδων έκ πεντήκοντα τούλάχιστον τάφων, διότι
τόσους περίπου λάκκους σκαφέντας καί ύπ έμοΰ
καί ύπ' άλλων ήδυνήθην νά μετρήσω. Μεταξύ δέ
τής θέσεως ταύτης καί τοΟ Άπαντήματός μοι ει-
πον δτι εύρέθησαν εις δύο μέρη άλλοι τάφοι,άγνοώ
δμως αν ήσαν ούτοι μεμονωμένοι ή άνήκον εις νε-
κροπόλεις. Εις τήν λοιπήν Άντίπαρον άνεκαλύφθη-
σαν τάφοι, δσον ήδυνήθην νά πληροφορηθώ, μόνον
εις δύο θέσεις κειμένας εις το μέσον περίπου τής
νήσου καί καλουμένας Γεωργουλάς καί Ψαρόγα"
έν άμφοτέραις φαίνεται οτι ύπήρχον νεκροταφεία
έξ ολίγων τάφων συγκείμενα.
Εις τά νότια τής νήσου τοΰ Δεσποτικού ύπάρχεί
μικρά κοιλάς καλουμένη Λειβάδι καί όλως μέν άμ-
μώδης, διότι κατακλύζεται ύπό τής θαλάσσης δταν
πνέη σφοδρός νότιος άνεμος, σπουδαία δμως κατά
τούτο, δτι ένταΰθα μόνον τής νήσου ύπάρχει είς
μικρόν ύπό τήν έπιφάνειαν βάθος πόσιμον ύδωρ,
τό όποιον συλλέγεται έντός λάκκων1, οδς οί ποι-
μένες σκάπτουσι προχείρως έπί τοΟ άμμώδους έδά-
φους χάριν εαυτών καί τών ποιμνίων των. Έπί τής
κλιτύος δέ τοΟ ορούς, το όποιον άπό τοΟ μυχού τής
κοιλάδος ταύτης ήρέμα άνέρχεται προς βορράν, άνε-
καλύφθησαν τρεις συστάδες τάφων άποτελούμεναι
ή μέν πρώτη έκ τάφων οικογενειακών όι,πΛών2 έξ,
1 Τοΰς λάκκους τούτους εκάλουν οί αρχαίοι λίμ,νας- πρβ. Εστία
1894 σ. 97 καί ΑΙΙιβη. ΜϊΙΙΙι. 1895 σ. 42.
2 "Ορα κατωτέρω τά περ'ι της κατασκευής τών τάφων.
ΚΥΚΛΑΔΙΚΑ
140
έγώ ήδυνήθην νά έξακριβώσω, σπανιώτερον. Έν
Πάρω έννέα νεκροταφεία έγένοντό μοι γνωστά" έκ
τούτων τά εξ κείνται εις τά μεσημβρινοανατολικά
της νήσου έν θέσεσι Γλυφά, Γαλανά Κρημνά, Πα-
ναγία, Πύργος, Δριός καί έν άλλη τινί μεταξύ
Πύργου καί Παναγίας, ήτις ένεκα των τάφων κα-
λείται Μνημόρια. Έν τω πρώτω άνεκαλύφθησαν
δέκα τάφοι, έν τφ δευτέρω είκοσι καί οκτώ, έν τω
τρίτω είκοσι και τρεις (μοί ειπον όμως δτι τάφοι
τινές εϊχον άνοιχθή και πρότερον έν τφ αύτφ νε-
κροταφεία)) καί έν τω τετάρτω πεντήκοντα καί
οκτώ. Τά νεκροταφεία πέμπτον καί έκτον φαίνεται
δτι ήσαν έπίσης έκτενή δπως το τοΟ' Πύργου,ήσαν
δμως σεσυλημένα καί κατεστραμμένα ή καί έξ αρ-
χής τόσον πενιχρά, ώστε δεν έ'κρινα καλόν ν' ανα-
σκάψω αυτά τελείως" παρατηρώ μόνον περί του έν
Δριώ δτι συνέκειτο έκ δύο συστάδων τάφων χωρι-
ζομένων άπ' αλλήλων διά βραχώδους έκτάσεως έν
ή δεν ήτο εύκολον νά σκάψωσι τάφους.
Τά άλλα τρία έκ των έννέα νεκροταφείων της
Πάρου ευρίσκονται εις τά δυτικά της νήσου" τό εν
κείται έν Άβύσσω, τό άλλο έν θέσει Καμάρι καί
το τρίτον παρά τάΈπισκοπιανά.Έν Άβύσσω 1 άνέ-
σκαψα δέκα τάφους, τό νεκροταφεϊον δμως ήτο άλ-
λοτε προφανώς μεγαλείτερον, αλλά τά κύματα τής
θαλάσσης, παρ' ήν κείται, υποσκάπτοντα τά γεώ-
δες έδαφος παρέσυραν τό πλείστον ί'σως αύτοΟ. Έν
Καμαρίω δ' άνεΟρον έγώ τέσσαρας τάφους μόνον,
άλλ' έν τη αύτη θέσει έθαψαν κατόπιν οί Χρι-
στιανοί, οί'τινες κατέστρεψαν άρ^αιοτέρους τάφους,
δπως έκ τών ανασκαφών απεδείχθη. Ωσαύτως
κατεστράφη έν δλω ή έν μέρει τό παρά τά Έπι-
σκοπιανά νεκροταφεϊον, κατά τό πλείστον μεν έκ τής
φυτεύσεως άμπέλων, τό δέ καί ύπά όδοΟ διερχομέ-
νης δι' αύτοΟ.
Πήν τούτων άνεκαλύφθησαν τάφοι τινές εις τά
άνατολικά τής νήσου έν θέσει, ήτις καλείται Με-
σάδα, έντός άμπελώνος, ούχί μακράν δέ του άμ-
πελώνος τούτου μοί εΐπον δτι εύρέθη ποτέ άλλος
τάφος περιέχων δύο μαρμάρινα ειδώλια" έγώ ό'μως
σκάψας ούδέν εύρον2. Εις τάφος άνεκαλύφθη καί
1 Περί τούτου του νεκροταφείου φαίνεται οτι ηκουσεν εν Πάρω ό
Εθ88, Κβίδβη αυΓ άβη Ιηδβΐη άβδ §γ. ΜββΓβδ, I σ. 51.
2 Καί τήν Μεσάδα μνημονεύει ό Κθ55 ε. ά. ώς θέσιν, ένθα ευρέ-
θησαν κυκλαδικοί τάφοι.
πλησίον του χωρίου Αεΰκαι, άλλος δέ παρά τό
χωρίον Κώστος. Δέν δύναμαι δμως νά βεβαιώσω,
έάν άνήκον ούτοι ε'ις νεκροταφεία ή ήσαν μεμονω-
μένοι.
Έν Άντιπάρω τέσσαρα είναι τά εις έμέ γνωστά
γενόμενα μείζονα νεκροταφεία, κείνται δέ εις τό νό-
τιον ήμισυ τής νήσου έν θέσεσιν, αίτινες ονομάζον-
ται 'Απάντημα, Σωρός, Πεταλίδι καί Κρασάδες"
πάντα ταύτα δμως άνεσκάφησαν λαθραίως, τά μέν
ύπό τοΟ ΤΗ. Ββηί καί τών φίλων αύτοΟ άδελφών
δΛναη, τά δέ 6πό τίνος Γάλλου. Έγώ μόνον έν τφ
τών Κρασάδων έσκαψα, διότι τοΟτο κείμενον πλη-
σίον μεταλλείου καί τών κατοικιών τών έργατών
δέν ήδυνήθησαν νά έξαντλήσωσιν οί άρχαιοκάπη-
λοι, ένψ τά λοιπά τρία εύρίσκονται εις μέρη ή έν-
τελώς άκατοίκητα σήμερον ή λίαν άραιώς κατω-
κημένα. Άπετελεΐτο δέ τό νεκροταφεϊον τών Κρα-
σάδων έκ πεντήκοντα τούλάχιστον τάφων, διότι
τόσους περίπου λάκκους σκαφέντας καί ύπ έμοΰ
καί ύπ' άλλων ήδυνήθην νά μετρήσω. Μεταξύ δέ
τής θέσεως ταύτης καί τοΟ Άπαντήματός μοι ει-
πον δτι εύρέθησαν εις δύο μέρη άλλοι τάφοι,άγνοώ
δμως αν ήσαν ούτοι μεμονωμένοι ή άνήκον εις νε-
κροπόλεις. Εις τήν λοιπήν Άντίπαρον άνεκαλύφθη-
σαν τάφοι, δσον ήδυνήθην νά πληροφορηθώ, μόνον
εις δύο θέσεις κειμένας εις το μέσον περίπου τής
νήσου καί καλουμένας Γεωργουλάς καί Ψαρόγα"
έν άμφοτέραις φαίνεται οτι ύπήρχον νεκροταφεία
έξ ολίγων τάφων συγκείμενα.
Εις τά νότια τής νήσου τοΰ Δεσποτικού ύπάρχεί
μικρά κοιλάς καλουμένη Λειβάδι καί όλως μέν άμ-
μώδης, διότι κατακλύζεται ύπό τής θαλάσσης δταν
πνέη σφοδρός νότιος άνεμος, σπουδαία δμως κατά
τούτο, δτι ένταΰθα μόνον τής νήσου ύπάρχει είς
μικρόν ύπό τήν έπιφάνειαν βάθος πόσιμον ύδωρ,
τό όποιον συλλέγεται έντός λάκκων1, οδς οί ποι-
μένες σκάπτουσι προχείρως έπί τοΟ άμμώδους έδά-
φους χάριν εαυτών καί τών ποιμνίων των. Έπί τής
κλιτύος δέ τοΟ ορούς, το όποιον άπό τοΟ μυχού τής
κοιλάδος ταύτης ήρέμα άνέρχεται προς βορράν, άνε-
καλύφθησαν τρεις συστάδες τάφων άποτελούμεναι
ή μέν πρώτη έκ τάφων οικογενειακών όι,πΛών2 έξ,
1 Τοΰς λάκκους τούτους εκάλουν οί αρχαίοι λίμ,νας- πρβ. Εστία
1894 σ. 97 καί ΑΙΙιβη. ΜϊΙΙΙι. 1895 σ. 42.
2 "Ορα κατωτέρω τά περ'ι της κατασκευής τών τάφων.