Hē En Athēnais Archaiologikē Hetaireia [Hrsg.]: Ephēmeris archaiologikē (1908)

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΓΡΑΠΤΩΝ ΣΤΗΛΩΝ ΠΑΓΑΣΩΝ

ΣΥΜΒΟΛΗ ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝ. ΖΩιΓΡΑΦΙΚΗΣ

( Πίν.

Α

ΑΙ ΑΝΑΣΚΑφΑΙ

Κατά το παρελθόν έτος 1907 έξετελέσαμεν άνα-
σκαφάς έν Θεσσαλία, έντολη καί δαπάναις της Αρ-
χαιολογικής Εταιρείας.

.ΆπΌ ο1'ΐ; Ιουλίου μέχρι 24'ΐς Νοεμβρίου άνευ
διακοπής άνασκάψαντες κατά τήν Νοτιανατολικών
γωνίαν του τείχους των αρχαίων Παγασών, υπέρ
την νυν καλουμένην θέσιν Καλύβια Άλνκών, εΰ-
οομεν επί υψηλού βραχώδους λόφου τετράγωνον
πύργον τής Ε π. Χ. εκατονταετηρίδας, ου πέριξ
κατεσκευάσθη κατά την Α'π.Χ., ή πιθανώς μ.Χ.
εκατονταετηρίδα, έτερος μέγας εξωτερικός πύργος
έκ ςένου υλικοΰ'.

Οί' τε τοίχοι δήλα οή τοΟ δευτέρου τούτου πύρ-
γου και τά διάκενα μεταξύ αύτοΰ και του πρώτου,
ενθα σχηματίζει κλίσιν 6 βράχος, έ'τι δε τά εξω
στηρίγματα αυτών και αί γομώσεις τών διακένων
τών βράχ_ων, τών εγγύς του εξωτερικού πύργου
κειμένων, άπετελέσΟησαν έκ λίθων και μαρμάρων
κατειργασμένων μέν, άλλα δΓ άλλα οικοδομήμα-
τα, και δή επιτάφια μνημεία, προωρισμένων αρ-
χή θεν.

Ιο πλείστον δέ του ύλικοΟ τούτου άπετέλουν
επιτύμβιοι στήλαι και βάθρα αυτών, κείμεναί ποτε
επί τών τάφων τών θανόντων, οπόθεν ελήφθησαν
και έρρίφΟησαν έκεΐ' άκέραιαι ή εις θραύσματα.

Ίδέαν περί τών άνασκαφών λαμβάνει τις έκ τοΟ
σχήμ. 1, παριστώντος την Άνατολικήν πλευράν
αμφοτέρων τών πύργων, καϊ τοϋ 2, ό'περ άποδίδει
την Δυτικήν πλευράν τοΰ εξωτερικού μετά του δια-
κένου προς τον εσωτερικον πύργον.

1-4).

Εννοείται ό'τι Ό μέγας πύργος έκτίσΟη μετά
σπουδής, οί δέ τάφοι, οπόθεν ελήφθη το ϋλικόν,
δέν έ'κειντο μακράν, άλλ', ώς έξηκριβώσαμεν, εκα-
τέρωθεν εις τά κράσπεδα τοΰ λόφου, οπόθεν δια
δύο κυριωτάτων πυλών του νυν διακρινομένου τεί-
χους τής πόλεως, ήγον δύο μεγάλαι λεωφόροι προς
τήν ώραίαν Άνατολικήν παραλίαν τών Παγασών,
και δή προς τον έξωτερικάν, πιθανώς τον πολεμι-
κόν, λιμένα τής πόλεως, 6ν σήμερον κατέχουσιν
αί Αλυκαί.

Αί επιτύμβιοι στήλαι συνήθους οϋσαι σχήμα-
τος, ώς έπί το πλείστον μετ άετώαατος, φέοουσι
τά όνόματα τών θανόντων μετά τών πατρόθεν, ή
και τών εθνικών, τινές δέ και μακρά ελεγεία.

Ίό ιδιάζον ό'μως έν αύταΐς είναι ό'τι άπασαι φέ-
ρουσιν αντί τών άλλαχου συνήθως άναγλύφων,
γραπτής διά τον χρωστήρος πολνχρώμονς άπ εν-
ϋείας έπι τοϋ μαρμάρου παραστάσεις, καί είναι
πλουσίως κεκοσμημέναι διά γραπτών επίσης ται-
νιών, κορωνίδων, κυματίων καί ομοίων κοσμημάτων.

Τών στηλών τούτων ευρέθη μέγας άριθμός, χί-
λιαι καί πλέον, άκέραιαι, ή εις μεγάλα θραύσματα
ή μικρά, ενεπίγραφα ή κεκοσμημένα γραπτώς.

Έκ τών άνωτέοω υπέρ τάς είκοσι διατηρου'σιν
άριστα τάς γραπτάς παραστάσεις, σχεδόν μεθ'ό'λης
τής ζωηρότητος τών χρωμάτων, ήν άρ/ήΟεν εί-
χον 1, καί άνευ ουσιώδους βλάβης πλήν τίνων απο-
κοπών. Διακόσιαι δέ άλλαι διασώζουσιν ίχνη τών

1 Τούτο οφείλεται ιδίως εις τό ότι αί ούτω σωΟεϊσαι στήλαι έφυ-
λάσσοντο εντός μνημείων, οία τα κατωτέρω δπ' αριθ. 3. 4. 5. 6, ή είς
τό ό'τι έποιήθησαν εν ε'ι'δει ναίσκου καϊ έρρίφΟησαν άντεστραμμέναι εντός
τοΰ πύργου, οπόθεν ή ζωγραφιά δέν ηλΟεν εις έπαφην πρός -/ώμα η
λίθους (βλ. πίνακα 1. 3), η δι1 αμφότερα. Επίσης ή καλή διατήρησις
τινών οφείλεται εϊς τό δτι έπ' ολίγον -/ρόνον έμειναν εκτεθειμένα: έπί
των τάφων έν ΰπαίΟρο), τής κατασκευής τοΰ πύργου τελεσΟείσης οΰ
πολύ μετά τήν ποίησιν και Γδρυσιν αυτών έπϊ τών τάφων.

«